Վիքիպեդիա

Հենրիկ Թումանյան

հայ թարգմանիչ, բանաստեղծ
(Վերահղված է Հ. Թումանյանից)
Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Թումանյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Հենրիկ Հմայակի Թումանյան (սեպտեմբերի 15, 1914(1914-09-15)[1][2], Աշտարակ, Էջմիածնի գավառ, Երևանի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն[1][2] - հունիսի 19, 1982(1982-06-19)[2], Մոսկվա, ԽՍՀՄ[2]), հայ բանաստեղծ, թարգմանիչ, լրագրող։ ՀԽՍՀ կուլտուրայի վաստակավոր գործիչ (1975), ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1939 թվականից։

Հենրիկ Թումանյան
Ծնվել էսեպտեմբերի 15, 1914(1914-09-15)[1][2]
ԾննդավայրԱշտարակ, Էջմիածնի գավառ, Երևանի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն[1][2]
Վախճանվել էհունիսի 19, 1982(1982-06-19)[2] (67 տարեկան)
Վախճանի վայրՄոսկվա, ԽՍՀՄ[2]
ԳերեզմանԱշտարակ[2]
Մասնագիտությունբանաստեղծ, թարգմանիչ և լրագրող
Ազգությունհայ
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն և  ԽՍՀՄ
ԿրթությունՄաքսիմ Գորկու անվան գրականության ինստիտուտ
ԱնդամակցությունԽՍՀՄ Գրողների միություն
ԿուսակցությունԽՄԿԿ[1]
ԱշխատավայրԳրական թերթ[1]
Պարգևներ
Հենրիկ Թումանյան Վիքիդարանում

Կենսագրություն խմբագրել

Ծնվել է Աշտարակում։ Աշխատել է Մոսկվայի հայկական տպարանում, միաժամանակ սովորել է Մաքսիմ Գորկու անվան գրականության ինստիտուտում։ 1941-1945 թվականներին ծառայել է խորհրդային բանակում։ Երկար տարիներ աշխատել է հանրապետական թերթերում ու ամսագրերում։ 1971-1982 թվականներին եղել է «Գրական թերթի» պատասխանատու քարտուղարը։

Ռուսերեն առանձին գրքերով լույս են տեսել նրա «Հայրենի վտակ» (Երևան, 1956), «Բանաստեղծություններ», (Մոսկվա, 1958), «Սիրո հրաշքը» (Մոսկվա, 1969) գործերը[3]։ Նրա «Բալլադ, որ եղել է» պոեմը 1970 թվականին արժանացել է Հայաստանի գրողների միության և Հայհրատպետկոմի մրցանակին։ 1973 թվականին Հայաստանի գրողների միության մրցանակին է արժանացել նաև նրա «Ճակատագիրը» պոեմը։ Մահացել է Մոսկվայում, թաղվել է Աշտարակ քաղաքի գերեզմանատանը[4][5]։ ԽՄԿԿ անդամ 1943 թվականից։

Հենրիկ Թումանյանի երկերի մատենագրություն խմբագրել

  • Գարնանային, Երկեր, Պետհրատ, 1932, 32 էջ։
  • Կառուցողները, Երևան, Պետհրատ, 1933, 24 էջ։
  • Արևածագ, Մոսկվա, 1936, 64 էջ։
  • Հայրենիքիս հետ, Երևան, Պետհրատ, 1939, 208 էջ։
  • Աշտարակ, Երևան, Հայպետհրատ, 1948, 84 էջ։
  • Մեր տունը, Երևան, Հայպետհրատ, 1952, 72 էջ։
  • Հայրենի վտակ, Երևան, Հայպետհրատ, 1955, 126 էջ։
  • Երգի ծնունդը, Երևան, Հայպետհրատ, 1960, 170 էջ։
  • Երդում հավատարմության (պոեմ), Երևան, Հայպետհրատ, 1964, 211 էջ։
  • Սիրո հրաշքը, Երևան, «Հայաստան», 1967, 295 էջ։
  • Սերը չի ծերանում, Երևան, «Հայաստան», 1971։
  • Ճակատագիր, Երևան, «Հայաստան», 1975, 261 էջ[6]։
  • Տարիների միջով, Երևան, «Սովետական գրող», 1978, 250 էջ։

Մամուլ խմբագրել

  • Վերադարձրեք Չուլոկյաններին։ «Գրական թերթ», 1948, № 2:

Թարգմանություններ խմբագրել

  Այս հեղինակի կատարած թարգմանությունների ցանկը կարող եք որոնել «Թարգմանչաց արվեստ» շտեմարանի «Թարգմանիչներ» բաժնում
  • Ազատության կանչ.- Երևան։ Հայաստան, 1973.- 164 էջ.- Բովանդ-ից՝ Ստեղծագործությունների մի մասը։
  • Ասիայի և Աֆրիկայի բանաստեղծները.- Երևան։ Հայպետհրատ, 1958.- 217 էջ.- Բովանդ-ից՝ Որոշ ստեղծագործություններ։
  • Լիրիկական Արևելք.- Երևան։ Հայաստան, 1971.- 155 էջ։
  • Խաքանի։ Խաղանի.- Երևան։ Միհր, 2014.- 54 էջ։
  • Խաքանի։ Քառյակներ, բանաստեղծություններ.- Երևան։ Հայաստան, 1965.- 72 էջ։ Վերատպությունը տե՛ս Քառյակներ, բանաստեղծություններ.- Երևան։ Իրավունք, 2010.- 115 էջ.- (Համաշխարհային պոեզիա 32)։
  • Համանվագ.- Երևան։ Հայաստան, 1972.- 107 էջ.- Բովանդ-ից՝ Թուրսուն-զադե Մ. Վերաբնակիչ։
  • Հաֆեզ Շամսեդդին Մոհամմեդ։ Գազելներ /Թարգմ.՝ Ս. Կապուտիկյան, Ա. Կոզմոյան, Ս. Ումառյան.- Երևան։ Միհր, 2005.- 35 էջ։
  • Հաֆեզ Շամսեդդին Մոհամմեդ։ Լիրիկա.- Երևան։ Հայպետհրատ, 1957.- 133 էջ.- Բովանդ-ից՝ Խելքս տարար; Ախ, ես տխուր ձայն եմ լսում; Ինչ եղել է լավ օրերիդ; Ով քնքուշ զեփյուռ; Եկ, մատռվակ; Դու արև ես արշալույսի; Լուսաբացին; Գարուն, պարտեզ; Սիրուն յարիս; Լուսաբացի քնքուշ զեփյուռ։
  • Ճապոնական հեքիաթներ.- Երևան։ Հայպատհրատ, 1959.- 142 էջ։
  • Մահթում-Կուլի (Ֆրագի)։ Բանաստեղծություններ.- Երևան։ Հայպետհրատ, 1959.- 132 էջ.- Բովանդ-ից՝ Ինչու՞ ես քնել; Ես սիրեցի քեզ; Ես լալիս եմ; Դարձավ լուսին։
  • Մահթումկուլի։ Հատընտիր։ Բանաստեղծություններ.- Երևան։ Սովետական գրող, 1983.- 101 էջ.- Բովանդ-ից՝ Ինչու՞ ես քնել; Ես սիրեցի քեզ; Ես լալիս եմ; Դարձավ լուսին։
  • Ջալալ ադ Դին Ռումի (Մոլավի)։ Գազելներ։ Պատումներ «Մասնավիից»։ Քառյակներ /Թարգմ.՝ Ս. Կապուտիկյան, Ս. Ումառյան, Ս. Տարոնցի, Գ. Էմին, Ա. Սահակյան.- Երևան։ Իրավունք, 2007.- 112 էջ.- (Համաշխարհային պոեզիա 11)։
  • Ջամի Աբդուռախման։ Լիրիկա.- Երևան։ Հայաստան, 1964.- 97 էջ.- (Համաշխարհային պոեզիա, N 34).- Բովանդ-ից՝ Քառյակներ։
  • Ռուդաքի։ Ժողովածու.- Երևան։ Հայպետհրատ, 1958.- 166 էջ.- Բովանդ-ից՝ Որոշ ստեղծագործություններ։
  • Սայաթ-Նովան բանաստեղծների երգերում /Կազմ.՝ Գ. Անանյան.- Երևան։ Հայպետհրատ, 1963.- 115 էջ.- Բովանդ-ից՝ Որոշ ստեղծագործություններ։
  • Սովետական Ուզբեկստանի բանաստեղծները.- Երևան։ Հայպետհրատ, 1961.- 175 էջ.- Բովանդ-ից՝ Ումարի Ամին։
  • ՍՍՌՄ ժողովուրդների գրականություն։ (Հատընտիր).- Երևան։ Հայպետուսմանկհրատ, 1958.- 285 էջ.- (Դպրոցականի գրադարան).- Բովանդ-ից՝ Թուրսուն-զադե Միրզո. Վերաբնակիչ։
  • Տաջիկական քնար.- Երևան։ Հայաստան, 1973.- 379 էջ.- Բովանդ-ից՝ Միրզո Թուրսուն-Զադե; Մումին Քանոաթ; Մավջուդա Հաքիմովա; Գուլռուխսոր Սաֆրևա։
  • Ֆիրդուսի։ Զալ և Ռուդաբ.- Երևան։ Հայպետհրատ, 1964.- 192 էջ։ Վերատպությունը տե՛ս Ռոստամ և Սոհրաբ.- Երևան։ Ա. հ., 2009.- 96 էջ։
  • Ֆիրդուսի։ Շահնամե.- Երևան։ Հայաստան, 1975.- 525 էջ։ Վերատպությունը տե՛ս Շահնամե.- Երևան։ Անտարես, 2012.- 542 էջ.- (Պարտադիր ընթերցանություն)։
  • Ֆիրդուսի։ Ռոստամ և Սոհրաբ.- Երևան։ Հայաստան, 1967.- 178 էջ։
  • Ֆիրդուսի։ Սիավուշ։ (Շահնամե-ից).- Երևան։ Հայպետհրատ, 1962.- 192 էջ։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 2.
  3. ↑ «Կոհա առցանց քարտարան › Որոնման արդյունքներ համար 'au:"Թումանյան, Հենրիկ Հմայակի,"'». haygirk.nla.am. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 21-ին.
  4. ↑ Գրական տեղեկատու. Երևան: «Սովետական գրող». 1986. էջ 203-204.
  5. ↑ «Ով ով է։ Հայեր» հանրագիտարան, հատոր առաջին, գլխավոր խմբագիր՝ Հովհաննես Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, Երևան, 2007
  6. ↑ Թումանյան, Հենրիկ (1975). Ճակատագիր. "Hayastan" Hratarakchʻutʻyun.
 Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հենրիկ Թումանյան» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 233)։  
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հենրիկ_Թումանյան&oldid=9013783» էջից