Հովարդ Բարթոն Ունրու (անգլ.՝ Howard Barton Unruh, հունվարի 21, 1921(1921-01-21), Քեմդեն, Նյու Ջերսի, ԱՄՆ - հոկտեմբերի 19, 2009(2009-10-19)[1], Թրենթոն, ԱՄՆ), ամերիկացի սերիական մարդասպան[2][3], որը սպանել է 13 մարդու, այդ թվում՝ Նյու Ջերսիի Քեմդեն շրջանում 12 րոպե տևած զբոսանքի ժամանակ 3 երեխայի (1949 թվականի սեպտեմբերի 6)[4]։ Այս միջադեպը հայտնի է դարձել «Մահվան զբոսանք» անվամբ (անգլ.՝ Walk of Death)[5]: Սպանություններ կատարելով՝ Ունրուն փակվել է իր տանը և ոստիկանության հետ կարճ դիմակայությունից հետո հանձնվել իշխանություններին։ Նա շիզոֆրենիկ էր և դատապարտվել է Տրենտոնի հոգեկան հիվանդների համար նախատեսված բանտում, որտեղ մահացել է 2009 թվականի հոկտեմբերի 19-ին՝ երկարատև հիվանդությունից հետո։

Հովարդ Ունրու
Ծննդյան ամսաթիվհունվարի 21, 1921(1921-01-21)
ԾննդավայրՔեմդեն, Նյու Ջերսի, ԱՄՆ
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
Մահվան ամսաթիվհոկտեմբերի 19, 2009(2009-10-19)[1] (88 տարեկան)
Մահվան վայրԹրենթոն, ԱՄՆ
Մահվան պատճառհիվանդություն
Սպանություն

Կենսագրություն

խմբագրել

Հովարդ Ունրուն ծնվել է Նյու Ջերսիի Քեմդեն քաղաքում՝ Սեմյուել Շիփլի Ունրուի և Ֆրիդա Վոլմերի ընտանիքում։ Ունեցել է նաև կրտսեր եղբայր՝ Ջեյմսը։ Ծնողներն ամուսնալուծվել են, և երեխաներին դաստիարակել է մայրը։ Հովարդը սովորել է Վուդրո Վիլսոնի անվան դպրոցում, որն ավարտել է 1939 թվականին[6]։ Դպրոցական ավարտական ալբոմում գրված էր, որ նա ամաչկոտ էր և ցանկանում էր դառնալ քաղաքացիական ծառայող[7]։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Ունրուն՝ որպես տանկիստ, մասնակցել է Արդենների ռազմագործողությանը և պարգևատրվել արիության համար պարգևներով։ Ունրուն նաև օրագիր է վարել, որտեղ մանրամասնորեն գրել է իր սպանված թշնամիների մասին՝ ընդհուպ մինչև դիակների նկարագրությունը։ 1945 թվականին նա պատվով զորացրվել է և վերադարձել տուն՝ իր հետ բերելով մեդալների և հրազենի հավաքածու։ Տանը Ունրուն իր ննջասենյակը զարդարել է ռազմական ատրիբուտներով, իսկ նկուղում սարքավորել է հրաձգարանը։ Նա չի ուզեցել աշխատել և ապրել է գործարանում աշխատող մոր հաշվին, մինչդեռ Ունրուն ինքն էր անգործ մնացել և հաճախել է եկեղեցական ծառայություններին։ Ինչ-որ պահի Ունրուն գրանցվել է Թեմփլի համալսարանի (Ֆիլադելֆիա) դեղագործների դասընթացներին, բայց դրանք թողել է երեք ամիս անց[8]։

1946 թվականի ամռանը հարևանների հետ Ունրուի հարաբերությունները վատացել են։ Նա պարբերաբար ծաղրի է ենթարկվել որպես «մամայի բալա», իսկ դեռահասները նրան համասեռամոլ են համարել և ամեն կերպ ծաղրել նրան[9][10]։ Այդ ժամանակ Ունրուն սկսել է օրագիր լրացնել, որտեղ գրի էր առնում այն ամենը, ինչ նրա մասին խոսում էին։ Օրագրերում գրանցված որոշ մարդկանց անունների կողքին նա գրել է «retal.» («retaliate»-ի կրճատ տարբերակը, հայ․՝ «վրեժխնդիր լինել»)։

 
Ատրճանակ Luger P08։ Այս մոդելն է օգտագործել Ունրուն՝ սպանություններ կատարելու համար

1949 թվականի սեպտեմբերի 6-ի գիշերը՝ ժամը 3-ին, Ունրուն, վերադառնալով կինոթատրոնից, հայտնաբերել է, որ վերջերս իր կողմից պատրաստված ցանկապատի դուռը գողացել են։ Ինչպես ավելի ուշ նա հայտնել է ոստիկանությանը, դա վերջին կաթիլն էր, և «ես որոշեցի սպանել բոլորին»։ Քնելով մինչև առավոտյան ժամը 8-ը՝ Ունրուն հագել է իր լավագույն կոստյումը և նախաճաշել մոր հետ։ Ինչ-որ պահի նրանց մոտ ընդհարում է տեղի ունեցել, որի ընթացքում նա սպառնացել է մորը, որից հետո մայրը հեռացել է[11]։

Ժամը 09։20-ին Ունրուն դուրս է եկել տնից՝ զինված Լուգեր Պ-08 ատրճանակով։ 12 րոպեի ընթացքում նա սպանել է 13 մարդու, այդ թվում՝ երեք երեխաների։ Չնայած այն բանին, որ նա ունեցել է զոհերի պատրաստված ցուցակ՝ Ունրուն սպանել է նաև ում պատահի։ Նա գնդակահարել է վարսավիրանոցի երկու այցելուների, սակայն այնտեղ խնայել է ևս երեք հոգու։ Մեկ մարդու սպանվել է այն բանից հետո, երբ դեղատան դռների մոտ բախվել է նրա ապագա զոհի հետ։ Անցնող մեքենայի վարորդը սպանվել է, երբ արգելակել է, որպեսզի տեսնի զոհերից մեկի մարմինը։ Ունրուն պատրաստվում էր սպանել տեղի դերձակին, սակայն նա չէր հայտնվել արհեստանոցում, և Ունրուն նրա փոխարեն սպանել էր դերձակի կնոջը[11]։ Լսելով ոստիկանության սուլլոցները՝ Ունրուն վերադարձել է տուն և փակվել այնտեղ։ Ավելի քան 60 ոստիկաններ շրջապատել են տունը, սկսվել է փոխհրաձգություն, սակայն մի քանի րոպե անց Ունրուն հանձնվել է ոստիկանությանը[12]։

Ոստիկանությունում երկժամյա հարցաքննությանը ձերբակալվելուց հետո Ունրուն պատմել է, որ նախօրեին դիտել է երկու ֆիլմ՝ «Լեդին խաղում է մոլախաղեր» և Սս շրջանցել եմ օրենքը», որից հետո որոշել է, որ դերասանուհի Բարբարա Սթենվիկը իրեն ատող հարևանուհիներից մեկն էր։ Նա մանրամասն նկարագրել է իր բոլոր գործողությունները, որոնք կատարվել են զանգվածային սպանության պահին։ Հարցաքննության վերջում պարզվել է, որ նրա մոտ կրակած է եղել ձախ ազդրը, ինչի մասին նա, հավանաբար, ընդհանրապես չէր պատրաստվում խոսել։ Նա անմիջապես տեղափոխվել է հիվանդանոց բուժման համար։ Հետազոտությունից հետո Ունրուի մոտ ախտորոշվել է «պարանոիդ շիզոֆրենիա» ախտորոշումը։ Ունրուն տեղավորվել է մտավորականների համար նախատեսված Նյու Ջերսիի հիվանդանոց (այժմ՝ Տրենտոնի հոգեբուժական հիվանդանոց), որտեղ տեղակայվել է անվտանգության առավելագույն մակարդակի մասնաշենքի մենախցում։ Նրա վերջին հրապարակային հայտնի խոսքերը արտաբերվել են հոգեբանի հետ հարցազրույցի ժամանակ. «Ես անգամ հազար հոգու կսպանեի, եթե բավականաչափ փամփուշտ ունենայի»[13]։ 2009 թվականի հոկտեմբերի 19-ին երկարատև հիվանդությունից հետո Ունրուն մահացել է կալանքի տակ[14][15]։

Զանգվածային մշակույթում

խմբագրել

Ամերիկացի սցենարիստ Վինս Գիլիգանը, լինելով երեխա, գիրք է կարդացել, որտեղ պատմվել է Ունրայի մասին։ Գիլիգանը մասամբ օգտագործել է Ունրուի պատմությունը «Unruhe»-ի խելագար սերիական մարդասպանի մասին «Գաղտնի նյութերի» էպիզոդի ստեղծման ժամանակ[16]։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. 1,0 1,1 1,2 https://web.archive.org/web/20091022101020/http://www.philly.com:80/philly/news/breaking/20091019_Notorious_Camden_killer_Unruh_dies_at_88.html
  2. «All about mass murderer Howard Unruh» Արխիվացված 2011-05-19 Wayback Machine by Katherine Ramsland
  3. Sexual homicide: Patterns and Motives; by Robert Ressler, et al., Free Press, 1995.
  4. Suspect in historic mass murder dies at 88
  5. «Camden mass murderer Howard Unruh dies at 88». philly.com. 2009 թ․ հոկտեմբերի 20. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 7-ին.
  6. «Howard Unruh». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 26-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 2-ին.
  7. «Rampage in Camden». truTV.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 6-ին.
  8. Fischer, Heinz Dietrich, and Erika Fischer. The Pulitzer Prize Archive: A History and Anthology of Award-Winning Materials in Journalism, Letters and Arts, Part 1, 1987. (p. 19)
  9. Sixty years ago today, a Camden gunman killed 13, Philadelphia Inquirer, September 6, 2009. Արխիվացված Հոկտեմբեր 30, 2009 Wayback Machine
  10. «Mass murderer Unruh, who shot 13 in 1949, dies» by Bruce Shipkowski, Associated Press, October 21, 2009
  11. 11,0 11,1 «The Story of the First Mass Murder in U.S. History | History | Smithsonian». Smithsonianmag.com. 2015 թ․ հոկտեմբերի 14. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.
  12. «Berger Award». Columbia Journalism School. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 3-ին.
  13. Nash, Jay. History of World Crime. (p. 965)
  14. Berger, Meyer (1949 թ․ սեպտեմբերի 7). «Veteran Kills 12 in Mad Rampage on Camden Street». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 7-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 23-ին. «Howard B. Unruh, 28 years old, a mild, soft-spoken veteran of many armored artillery battles in Italy, France, Austria, Belgium and Germany, killed twelve persons with a war souvenir Luger pistol in his home block in East Camden this morning. He wounded four others.»
  15. Sauer, Patrick (2015 թ․ հոկտեմբերի 14). «The Story of the First Mass Murder in U.S. History». Smithsonian Institution. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 7-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 11-ին. «He went into his apartment, uncased his German Luger P08, a 9mm pistol he'd purchased at a sporting goods store in Philadelphia for $37.50, and secured it with two clips and 33 loose cartridges.» {{cite web}}: Text "magazine[Smithsonian Magazine" ignored (օգնություն)
  16. Meisler, 1998, էջ 36-37

Արտաքին հղումներ

խմբագրել