Վիքիպեդիա

Հիդասե հէկ

Հիդասե հէկ (ամհարերեն՝ ታላቁ የኢትዮጵያ ሕዳሴ ግድብ), ծանրաբեռնված հէկ Եթովպիայի Կապույտ Նեղոսի վրա, որի կառուցումը սկսվել է 2011 թվականին։ Այն գտնվում է Եթովպիայի Բենիշանգուլ-Գումմ շրջանում, Սուդանի սահմանից մոտ 15 կիլոմետր հեռավորության վրա[2]։ Հիդրոէլեկտրոկայանը իր 6,450 մվտ հզորությամբ կլինի Աֆրիկայի ամենամեծ հիդրոէլեկտրակայանը, իսկ աշխարհում՝ 7-րդը[3][4][5]։ 2017 թվականի օգոստոսի դրությամբ ՀԷԿ-ի շինարարության աշխատանքը կատարվել է 60%-ով[6][7]։

Հիդասե հէկ
ГЭС Хидасэ

'
Գտնվում է Նեղոս գետի վրա
Երկիր Եթովպիա
Ամենաբարձր կետը 476 մետր մ
Երկարություն 4800 մետր կմ
Ընդհանուր ծավալը 15 մլն մ³
Կառուցման սկիզբ 2011 թվական
Կառուցման ավարտ 2017-
Կառուցման արժեքը 6 450[1]

Նախապատմություն խմբագրել

1956-1964-ական թվականներին Միացյալ Նահանգների վերականգնման բյուրոն Եթովպիան հայտնաբերեց Կապույտ Նեղոսի հետազոտության ժամանակ[8]։ Եթիոպիայի Կառավարությունը 2011 թվականի մարտի 31-ին, նախագիծը հրապարակելուց հետո 4,8 միլիարդ ԱՄՆ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է կնքել ՀԷԿ-ի շինարարության համար։ Նախատեսվում է, որ առաջին երկու գեներատորները կգործեն շինարարությունից 44 ամիս հետո[9][10]։ Եգիպտոսը, որը գտնվում է Եթովպիայի վերևի մասում, դեմ է ՀԷԿ-ի կառուցմանը, քանի որ կարծում է, որ ՀԷԿ-ը վնաս կհասցնի ջրի քանակին, որը ստանում է Նեղոսից[11][12]։ Եթովպիայի նախագահը՝ Զենավին պնդեց, որ պատնեշը չի նվազեցնի Նեղոսի ջրի չափը[11][13]։

ՀԷԿ-ը նախապես կոչվել է «Ծրագիր X», սակայն պայմանագրի հայտարարվելուց հետո այն կոչվեց «Հազարամյա ՀԷԿ»[14]։ 2011 թվականի ապրիլի 15-ին Նախարարների խորհուրդը այն վերանվանեց Եթովպայի Վերածննդի ՀԷԿ[15][16]։ Եգիպտոսի կառավարությունը, որը մեծապես հենվում է Նեղոսի ջրերի վրա, պահանջել է, որ Եթովպիան դադարեցնի ՀԷԿ-ի շինարարությունը[17]։ Նախապայմանների բանակցությունների համար որոշ քաղաքական առաջնորդներ քննարկում են այն մեթոդները, որոնք անհրաժեշտ են դիվերսիֆիկացնելու համար[18]։ Եգիպտոսը պլանավորել է դիվանագիտական նախաձեռնություն` խոչընդոտելու տարածաշրջանում աջակցող այլ երկրների աջակցությանը[19]։ Եթովպիան հերքում է, որ պատնեշը բացասական ազդեցություն կունենա վերևի հոսքերի վրա և ենթադրում է, որ պատնեշը, ըստ էության, կբարձրացնի Եգիպտոսում ջրային հոսքերը, ավելացնելով գոլորշիացումը Նեղոսի վրա[20]։

Դիզայն խմբագրել

 
Վերածննդի դարպասը և հարակից օբյեկտները

Հէկի դիզայնը 2011-2017 թվականների ընթացքում փոխվել է մի քանի անգամ։ Սա ազդել է ինչպես էլեկտրական պարամետրերի, այնպես էլ պահպանական պարամետրերի վրա[21]։ Սկզբնապես, 2011 թվականին հէկ-ը պիտի ունենար 15 գեներատոր, յուրաքանչյուրը 350 մվտ հզորությամբ, իսկ ընդհանուրը 5.250 մվտ, տարեկան 15.128 գվտժ էլեկտրաէներգիա արտադրելու ակնկալիքով[22]։ Այնուամենայնիվ, էլեկտրակայանի վերազինման շնորհիվ էլեկտրաէներգիայի արտադրության ծավալը 5,250 մվտ-ից աճել է մինչև 6000 մվտ-ի՝ շնորհիվ 16-րդ գեներատորի տարեկան արտադրում է 15,692 գվտժ էլեկտրաէներգիա, յուրաքանչյուրը 375 մվտ հզորությամբ[23]։ 2017 թվականին դիզայնը կրկին փոխվել է, որից հետո էլեկտրաէներգիա սկսել է արտադրել 450 մվտ հզորությամբ՝ գեներատորների տարեկան արտադրանքը 16,153 գվտժ է։

Ժամանակի ընթացքում պետք է փոփոխվեին էլեկտրաէներգիայի պարամետրերը և պահպանման պարամետրերը։ Սկզբնապես՝ 2011 թվականին, ջրամբարը համարվում էր 145 մ (476 մետր՝ ընդհանուր բարձրությունը) բարձր, 10.1 մլն մ³ ծավալով։ Ջրամբարը ունի 66 կմ³ (54,000,000 ակր) և 1,680 կմ² (650 քառ.մ) մակերեսով ամբողջությամբ մատակարարման մակարդակ։ Ջրամբարը ունի 4,800 մ երկարություն (15,700 ֆտոր) և 15 մլն մ³ ծավալ[24]։

Երկու ամբարտակ խմբագրել

Ցամաքի մակարդակից հաշվարկելու դեպքում կլինի 155 մ (509 մետր) բարձրություն, 1,780 մ (5,840 ֆտոր) երկարություն և իր մեջ կներառի գլանափաթեթավոր բետոն։ Ամբարտակի շերտը կլինի ծովի մակերևույթից 655 մ բարձրության վրա[25]։ Երկու գեներատորները գտնվում են ցամաքային մակարդակից ցածր։ Հէկի շինարարության ավարտից հետո ամբարտակների կառուցվածքային ծավալը կկազմի 10,200,000 մ³ (13,300,000 խմ)։

Վերգետնյա ջրամբարի հիմքի մակարդակը գտնվում է ծովի մակերևույթից մոտ 600 մետր բարձրության վրա։ Վերգետնյա պատերի մակերեսը ունի բիտումիֆիկացված շինարարություն, որպեսզի պահպանվի պատնեշի չոր կառուցվածքը[26]։ Սարի դամբարանը Սուդանի սահմանից 3.3-ից 3.5 կիլոմետր հեռավորության վրա կլինի (2-2 մղոն)։ Դա շատ ավելի մոտ կլինի սահմանին, քան հիմնական պատնեշը։

Երկու ջրամբարների ետնապահ ջրամբարը կունենա պահեստարան 74 կմ³ (60,000,000 ակր) և 1,874 կմ ² (724 քառ. Մ) մակերեսով, ծովի մակարդակից 640 մ բարձրության վրա[27]։

Արժեք և ֆինանսավորում խմբագրել

Եթովպիայի կառավարությունը հայտարարել է, որ մտադիր է ինքնուրույն վճարել ամբարտակի ամբողջ արժեքը[11]։ Հիպոտեկային կայանների տուրբինները և դրանց հետ կապված էլեկտրական սարքավորումները, որոնք կազմում են մոտ 1,8 մլրդ ԱՄՆ դոլար, ֆինանսավորվում են չինական բանկերի կողմից։ Դա կկորցնի 3 միլիարդ ԱՄՆ դոլար, որը ֆինանսավորվում է Եթովպիայի կառավարության կողմից այլ միջոցներով[28]։ Նախագծի արժեքը գնահատվում է 4,8 միլիարդ ԱՄՆ դոլար, որի մեջ չի մտնում էլեկտրահաղորդման գծերի արժեքը։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ http://allafrica.com/stories/201702280364.html
  2. ↑ «Ethiopia's biggest dam to help neighbours solve power problem». News One. 2011 թ․ ապրիլի 17. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 22-ին. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 17-ին.
  3. ↑ «Ethiopia: GERD Increases Generation Capacity». allAfrica. 2017 թ․ փետրվարի 28. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 28-ին.
  4. ↑ «Salini will build the biggest dam in Africa». Salini Construttori. 2011 թ․ մարտի 31. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ ապրիլի 30-ին. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 17-ին.
  5. ↑ Ahmed, A. T.; Elsanabary, M. H. (2015 թ․ մարտի 13). «HYDROLOGICAL AND ENVIRONMENTAL IMPACTS OF GRAND ETHIOPIAN RENAISSANCE DAM ON THE NILE RIVER» (PDF). Sharm El Sheikh– Egypt: Eighteenth International Water Technology Conference (CNKI). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2020 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 9-ին.
  6. ↑ «Ethiopia's Grand Renaissance Dam 60 pct completed». Xinhua. 2017 թ․ օգոստոսի 7. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  7. ↑ «The Grand Ethiopian Renaissance Dam Gets Set to Open». IEEE Spectrum. 2016 թ․ դեկտեմբերի 30. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 5-ին.
  8. ↑ «Grand Ethiopian Renaissance Dam Project, Benishangul-Gumuz, Ethiopia». Water Technology. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 7-ին.
  9. ↑ «Ethiopia Launched Grand Millennium Dam Project, the Biggest in Africa». Ethiopian News. 2011 թ․ ապրիլի 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ ապրիլի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 17-ին.
  10. ↑ Belete, Pawlos. «Great Millennium Dam moves Ethiopia». Capital Ethiopia. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 19-ին.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 «Meles Launches Millennium Dam Construction on Nile River». New Business Ethiopia. 2011 թ․ ապրիլի 2. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 19-ին.
  12. ↑ «Egypt Stays Opposed to Ethiopia's Grand Millennium Dam Project». EZega. 2011 թ․ ապրիլի 11. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 19-ին.
  13. ↑ «Egypt approves of Ethiopia's Renaissance Dam in principle». Ethiopia News. 2011 թ․ մայիսի 16. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 21-ին. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 29-ին.
  14. ↑ «A Nation Rallies Behind a Cause». Grand Millennium Dam. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 14-ին. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 29-ին.
  15. ↑ «Council of Ministers Approves Regulation Establishing Council on Grand Dam». Ethiopian Government. 2011 թ․ ապրիլի 16. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ ապրիլի 20-ին. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 29-ին.
  16. ↑ «Egypt & Sudan outraged by Ethiopia's Blue Nile Dam-By Thomas Land». Hydro World. 2013 թ․ փետրվարի 5. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 19-ին.(չաշխատող հղում)
  17. ↑ «Ethiopia official labels Egyptian attack proposals over new Nile River dam 'day dreaming'». Washington Post. 2013 թ․ հունիսի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 4-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 7-ին.
  18. ↑ «Egypt plans dam-busting diplomatic offensive against Ethiopia». UPI. 2014 թ․ փետրվարի 27. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 3-ին.
  19. ↑ «Sudan Foreign Minister Criticises Egypt Over Ethiopian Dam Dispute». Sudan Tribune. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 3-ին.
  20. ↑ Hussein, Hassen (2014 թ․ փետրվարի 6). «Egypt and Ethiopia spar over the Nile». Al Jazeera America. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 3-ին.
  21. ↑ «Ethiopia: GERD Increases Generation Capacity». allAfrica. 2012 թ․ մարտի 19. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 28-ին.
  22. ↑ «Nuts and bolts of Ethiopian power sector». Reporter Ethiopia. 2017 թ․ մարտի 4. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
  23. ↑ «[Updated] Facts – Grand Ethiopian Renaissance dam». Hornaffairs. 2011 թ․ սեպտեմբերի 20. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 28-ին.
  24. ↑ «International Panel of Experts on Grand Ethiopian Renaissance Dam Project (GERDP) – Final Report» (PDF). internationalrivers.org. 2013 թ․ մայիսի 31. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 28-ին.
  25. ↑ «Grand Ethiopian Renaissance Dam Project». Salini. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 17-ին.
  26. ↑ «EEP readies 1,400km long high power transmission lines, distribution stations». 2017 թ․ օգոստոսի 25. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 29-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 29-ին.
  27. ↑ «EVAPORATION REDUCTION FROM LAKE NASSER USING NEW ENVIRONMENTALLY SAFE TECHNIQUES» (PDF). IWTC. 2007. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 28-ին.
  28. ↑ The Economist:The River Nile:A dam nuisance. Egypt and Ethiopia quarrel over water, April 20, 2011, Retrieved on April 24, 2011
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հիդասե_հէկ&oldid=9489478» էջից