Հելլադա (Մարս)
Հելլադա հարթավայր (լատին․՝ Hellas Planitia)[1][2][3], շրջանաձև հարթավայրային իջվածք Մարսի հարավային կիսագնդում։ Այն Հելլադա է անվանել աստղագետ Ջովանի Սկիապարելլին։
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Hellas_Planitia_by_the_Viking_orbiters.jpg/300px-Hellas_Planitia_by_the_Viking_orbiters.jpg)
Հելլադա հարթավայրը ձևավորվել է, հավանաբար, հսկայական երկնաքարի անկման պատճառով Արեգակնային համակարգի ձևավորման սկզբնական ժամանակահատվածում։ Այսինքն դա հինավուրց հարվածային խառնարան է, Մարսի վրա ամենամեծ հարվածային ձևավորումը։ Նրա տրամագիծը կազմում է մոտ 2100 կմ։ Իջվածքի խորությունը՝ 9 կմ, շրջապատող մակերևույթի հանդեպ և 7 կմ միջին մարսյան բարձրության համեմատ։
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/False_color_of_Hellas_Planitia.jpeg/300px-False_color_of_Hellas_Planitia.jpeg)
Մարսյան ձմեռվա ընթացքում Հելլադայի մակերևույթը ծածկվում է եղյամով։ Քանի որ այս իջվածքի վրա գտնվող մթնոլորտի շերտը զգալիորեն ավելի մեծ է, քան շրջապատող տարածքներում, Հելլադան երբեմն երևում է կարծես մշուշով պատված։ Արդյունքում այս շրջանը Երկրից երևում է որպես մեծ պայծառ հետք։
Հելլադայի ամենաստորին կետում մթնոլորտի ճնշումը կազմում է 1155 Պա կամ 11,55 միլիբար, այսինքն 89 %-ով ավելին, քան միջին մարսյան բարձրության վրա։
Հելլադա հարթավայրում հանդիպում են տարբեր ռելիեֆի ձևեր, որոնցից որոշները ունեն հրաբխային ծագում (կամ առաջացել են ապարի հալեցման կամ երկնաքարի հարվածի հետևանքով)։ Ռելիեֆի առանձնահատկություններից կարելի է առանձնացնել անսովոր «կնճիռ-լեռնաշղթաները», որոնք հանդիպում են նաև Լուսնի ռելիեֆում[4]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Բուրբա Գ. Ա. (1981). Մարսի ռելիեֆի մասերի անվանումները. Մոսկվա: Նաուկա. էջ 85. էջ` 62
- ↑ Մարսի 1:20 000 000 մասշտաբի քարտեզ ռուսերեն անվանումներով, կազմված է МИИГАиК 1982 թվականին
- ↑ Ժ. Ֆ. Ռոդիոնովա, Յու. Ա. Իլյուխինա «Մարսի ռելիեֆի նոր քարտեզ»
- ↑ Լուսանկար
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- ԵՏԳ կայքում Հելլադայի մասին հոդված
- Մարս, լիճ, խառնարան. Կարմիր մոլորակի հին ջրերը Արխիվացված 2012-10-06 Wayback Machine «Հանրամատչելի մեխանիկա» ամսագրի կայքը։