Հայկ Միրզայանց
Հայկ Միրզայանց ( պարս.՝ هایک میرزایانس, 1920, Ղազվին, Իրան - ապրիլի 2, 1999), իրանահայ միջատաբան։
Հայկ Միրզայանց | |
|---|---|
| Ծնվել է | 1920 Qazvin, Iran |
| Մահացել է | April 2, 1999 |
| Քաղաքացիություն |  Իրան |
| Ազգություն | Iranian Armenians |
| Մասնագիտություն | միջատաբան և կենդանաբան |
| Հաստատություն(ներ) | Insect Taxonomy Research Department |
| Գործունեության ոլորտ | միջատաբանություն |
| Ալմա մատեր | University of Tehran |
Կենսագրություն խմբագրել
Ծնվել է Իրանի Ղազվին քաղաքում, հայկական ընտանիքում։ Նախնական և միջնակարգ կրթությունն ստացել է Ղազվինում և Թեհրանում, իսկ 1945 թվականին ավարտել է Թեհրանի համալսարանի գյուղատնտեսական ֆակուլտետը, որից հետո աշխատելու է հրավիրվել Իրանի գյուղատնտեսության նախարարությունում։
Մի քանի ասպիրանտների հետ միասին և ռուս միջատաբաններ, կենսաբանական գիտությունների դոկտորներ Ալեքսանդրովի, Չովաչինի և Կիրիոխինի օգնությամբ Միրզայանը հիմնել է միջատաբանության և բույսերի պաթոլոգիայի գիտահետազոտական բաժանմունք, որը հետագայում (1962թ.) դարձել է բույսերի վնասատուների և հիվանդությունների ուսումնասիրության գիտահետազոտական ինստիտուտ[1]։ Չնայած այն ժամանակվա լոգիստիկ և բյուջետային սահմանափակումներին՝ Միրզայանին հաջողվել է մի քանի գիտարշավ կազմակերպել Իրանի տարածքում։ 1945 թվականին միջատների նրա հավաքածուն դարձել է իր տեսակի մեջ ամենամեծը Իրանում և հետագայում պատվավոր տեղ գրավել Հայկ Միրզայանցի անվան միջատաբանական թանգարանում։
Միրզայանցի մի քանի լեզուների (այդ թվում՝ ռուսերեն, ֆրանսերեն և անգլերեն) իմացությունը, հաղորդակցման հմտությունները և հաստատակամությունը հանգեցրել են աշխարհի տարբեր երկրների բազմաթիվ միջատաբանների և միջատաբանական հաստատությունների հետ գիտական ակտիվ համագործակցության և գիտական արդյունքների փոխանակման, ինչը մեծապես նպաստել է միջատների հավաքածուի ընդլայնմանն ու միջատաբանական հարուստ գրադարանի ստեղծմանը։ Միրզայանցը միաժամանակ եղել է Իրանի միջատաբանական ընկերության (ESI) հիմնադիր անդամներից մեկը և հետագայում էլ մշտապես ակտիվորեն մասնակցել է այդ ընկերության գործունեությանը՝ երկար տարիներ գործելով որպես տնօրենների խորհրդի անդամ և Journal of Entomological Society of Iran (JESI) ամսագրի գլխավոր խմբագիր։
Միրզայանցը մասնագիտացել էր Պալեարկտիկական տարածաշրջանի օրթոպտերաների (ուղղաթևերի) տաքսոնոմիայի մեջ, սակայն մեծ հետաքրքրություն է դրսևորել նաև մի քանի այլ խմբերի, այդ թվում՝ Hemiptera-ի ( Auchenorrhyncha ) նկատմամբ։ 1979 թվականին նա թոշակի է անցել, բայց մինչև իր կյանքի վերջը շարունակել է աշխատել միջատների տաքսոնոմիայի հետազոտական բաժանմունքում իրեն հատկացված աշխատասենյակում։ Ավելի քան 53 տարվա աշխատանքի ընթացքում նա պատրաստել է բազմաթիվ երիտասարդ միջատաբանների, հրատարակել է բազմաթիվ գրքեր և աշխատություններ, նկարագրել Իրանում տարածված միջատների մի քանի նոր սեռեր և տեսակներ։ Նրա պատվին անվանվել են բույսերի և միջատների մի քանի տեսակներ[2]։
Հիմնական հրապարակումներ խմբագրել
- 1998. Insects of Iran. The list of Orthoptera in the insect collection of Plant Pests & Diseases Research Institute. Orthoptera (10): Pamphagidae (8) and Pyrgomorphidae (10). 40 pp. Plant Pests & Diseases Research Institute, Tehran / 1998 թ. Իրանի միջատներ. Օրթոպտերաների ցանկը բույսերի վնասատուների և հիվանդությունների գիտահետազոտական ինստիտուտի միջատների հավաքածուում։ Օրթոպտերա (10)՝ Pamphagidae (8) և Pyrgomorphidae (10): 40 pp. Բույսերի վնասատուների և հիվանդությունների գիտահետազոտական ինստիտուտ, Թեհրան։
- 1995. Insects of Iran. The list of Homoptera: Auchenorrhyncha in the insect collection of Plant Pests & Diseases Research Institute. 59 pp. Plant Pests & Diseases Research Institute, Tehran. / 1995 թ. Իրանի միջատներ. Homoptera: Auchenorrhyncha-ի ցանկը բույսերի վնասատուների և հիվանդությունների գիտահետազոտական ինստիտուտի միջատների հավաքածուում։ 59 pp. Բույսերի վնասատուների և հիվանդությունների գիտահետազոտական ինստիտուտ, Թեհրան։
- 1991. Three n. genera & four n. species of Orthoptera from Iran. - Journal of Entomological Society of Iran, Supplement 6: 1-26. / 1991 թ. Երեք n. սեռ & չորս n. Orthoptera-ի տեսակը Իրանից։ - Journal of Entomological Society of Iran, հավելված 6։ 1-26։
- 1990. A harmful bush-cricket from Gorgan area Decorana capitata (Uv.) (Tettigoniidae: Decticinae). - Journal of Entomological Society of Iran, 10(1-2): 37-42. / 1990 թ. Վնասակար թուփ-ծղրիդ Գորգանի շրջանից Decorana capitata (Uv.) (Tettigoniidae: Decticinae): - Journal of Entomological Society of Iran, 10(1-2): 37-42:
- 1989 (Գ. Ռաջաբիի հետ). Zyginella pulchra Low-ի առաջին զեկույցը։ որպես վնասակար միջատ Իրանի տերեւաթափ պտղատու ծառերի վրա։ - Entomologie et Phytopathologie Appliquees, 56(1-2): 101-103, 29:
- 1986 թ. Իրանական ուտիճների կենդանական աշխարհը (Orthopteroidea: Blattaria): - Journal of Entomological Society of Iran, հավելված 4։ 1-145։
- 1976 թ. Auchenorrhyncha (Homoptera) ցուցակ Ֆարս նահանգից (1)։ - Journal of Entomological Society of Iran, 3(1-2): 110-112:
- 1974 (ME Abai-ի հետ)։ Կաղնու ծառերը Lepidoptera Իրանում. - Journal of Entomological Society of Iran, 1 (2): 161-167:
- 1970 (Ղ. Քալալիի հետ). Contribution a la connaissance de la faune des lepidopteres de l'Iran (2). - Entomologie et Phytopathologie Appliquees, 29: 15-23, 50:
- 1970 թ. Ներդրում a la connaissance de la faune des des rides et Meloides de l'Iran. - Entomologie et Phytopathologie Appliquees, 29: 25-37, 59:
- 1969 (E. Morales Agacino-ի հետ)։ Sur une nouvelle espece du genre Nephoptera Uvarov. 1929 (Օրթոպտեր՝ Tethigonioidea): - Entomologie et Phytopathologie Appliquees, 28: 25-28,28-31:
Հայկ Միրզայանցի պատվին կոչված տաքսաներ խմբագրել
- Laemostenus (Antisphodrus) mirzayani (Morvan, 1973) (Coleoptera: Carabidae)
- Peryphus mirzayani Morvan, 1973 (Coleoptera: Carabidae)
- Pristonychus mirzayani Morvan, 1974 (Coleoptera: Carabidae)
- Psammodromius mirzayani Morvan, 1977 (Coleoptera: Carabidae)
- Trechus mirzayani Morvan, 1974 (Coleoptera: Carabidae)
- Tituboea mirzayani (Lopatin, 1985) (Coleoptera: Chrysomelidae)
- Calydus mirzayani Kaszab, 1968 (Coleoptera: Meloidae)
- Mylabris (Argabris) laticollis ab. mirzayani Kaszab, 1968 (Coleoptera: Meloidae)
- Phalangonyx mirzayani (Petrovitz, 1968) (Coleoptera: Melolonthidae)
- Maladera (Eusericula) mirzayansi Montreuil & Keith, 2009 (Coleoptera: Scarabaeidae)
- Tanyproctus mirzayani Petrovitz, 1968 (Coleoptera: Scarabaeidae)
- Cicadatra mirzayansi Dlabola, 1981 (Hemiptera: Cicadidae)
- Spilococcus mirzayansi (Moghaddam, 2010) (Hemiptera: Coccoidea: Pseudococcidae)
- Chalcopis mirzayansi Hoberlandt & Safavi, 1981 (Heteroptera: Pentatomidae)
- Phragmatobia placida mirzayansi Dubatolov, Vladimir & Zahiri, 2005 (Lepidoptera: Arctiidae)
- Trichiura mirzayani Ebert, 1971 (Lepidoptera: Lasiocampidae)
- Euapatura mirza Ebert, 1971 (Lepidoptera: Nymphalidae)
- Limenitis reducta mirzayani Gross & Ebert, 1975 (Lepidoptera: Nymphalidae)
- Zygaena mirzayansi Hofmann & Keil, 2010 (Lepidoptera: Zygaenidae)
- Խայամիա [Իրանիոբիա] Միրզայանի (Պոպով, 1951) (Օրթոպտեր՝ Acrididae)
- Eupholidoptera mirzayani Mofidi-Neyestanak & Quicke, 2007 (Orthoptera: Tettigoniidae)
- Lithodusa mirzayani Unal, 2012 (Օրթոպտեր՝ Tettigoniidae)
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «موسسه تحقیقات گیاه پزشکی كشور > خانه». Iripp.ir. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 31-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.
- ↑ «Newsletter of the Entomological Society of Iran, no. 8» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 13-ին.