Կրկես (Բաթ)

Կրկես
Տեսակ	terrace of houses?, ճարտարապետական անսամբլ և housing development?
Երկիր	Միացյալ Թագավորություն
Տեղագրություն	Բաթ և Հյուսիս-արևելյան Սոմերսեթ
Վայր	Բաթ
Հասցե	BA1 2
Ճարտարապետական ոճ	Գեորգյան ճարտարապետություն
Հիմնադրված է	1768
Ճարտարապետ	John Wood? և John Wood?
Ժառանգության կարգավիճակ	1-ին աստիճանի ցուցակագրված շենք

Կրկես (անգլ.՝ Circus), գիորգինյան ճարտարապետության օրինակ Անգլիայի Բաթ քաղաքում, շինարարությունը տևել է 1754-1768 թվականներին։ Անվանումը եկել է լատիներեն circus բառից, որը նշանակում է օղակ, օվալ, շրջան։ Բաժանված է հավասար երկարություն ունեցող երեք մասերի։ Այն շրջանաձև տարածք է՝ շրջապատված մեծ տներով։ Կորացած սեգմենտներից յուրաքանչյուրը նայում է երեք մուտքերից մեկին այնպես, որ ներս մտնողի առաջ բացվում է նույն տեսարանը։

Պատմություն խմբագրել

Կրկեսը, որ մի ժամանակ կոչվել է Թագավորի Կրկես, նախագծվել է ճարտարապեռ Ջոն Վուդ Ավագի կողմից, թեև նա այդպես էլ չի տեսել, թե ինչպես է իրականություն դարձել իր ծրագիրը, քանի որ նա մահացել է ավելի վաղ, մինչ կտեղադրվեր առաջին քարը։ Վուդը, համոզվելով, որ Բաթը եղել է Մեծ Բրիտանիայում դրուիդների կատարած գործողությունների կենտրոնը, ուսումնասիրել է Սթոունհենջը և օգտագործել նույն չափերը (318 ոտնաչափ) Կրկեսի տրամագծի համար^[3]։

Նրա որդին՝ Ջոն Վուդ Կրտսերը, շաունակել և ավարտին է հասցրել հոր նախագիծը։ Հարավարևմտյան հատվածի համար առաջին վարձակալումն արվել է 1755-67 թվականներին, հարավարևելյան հատվածինը՝ 1762-66 թվականներին, իսկ հյուսիսային հատվածինը՝ 1764-66 թվականներին։

Ջոն Վուդ Ավագի մտահղացումն էր քաղաքի համար վերստեղծել Պալադական ճարտարապետության դասական մի կառույց։ Մյուս նախագծերը ընդգրկում էին Թագուհու հրապարակը և Ֆորումը (որը երբեք էլ չկառուցվեց) մոտ։ Կրկեսը Վուդի կարիերայի գագաթնակետն է և համարվում է նրա գլուխգործոցը^[4]։

Օգտագործվում են երեք դասական օրդերներ՝ (հունական դորիական, հռոմեական/կոմպոզիտ և կորնթական) կառույցի ճակատային հատվածում։ Կառույցը ձևավորված է Դորիական անտաբլեմենտի եզրազարդերի հաջորդական տրիգլիֆներով և 525 պատկերազարդ խորհրադանիշներով՝ ներառյալ օձերի, ծովային, արվեստը և գիտությունը ներկայացնող, նաև մասոնական խորհրդանիշները։ Եզրապատը զարդարված է ֆլերոններով։ Վերևից նայելիս Կրկեսը Թագուհու հրապարակի և հարակից Գեյ սթրիթի հետ միասին ունի է բանալու ձև, որը մասոնական խորհրդանշան է և նման է Վուդի կառույցներից շատերի զարդարանքին^[5]։

Կենտրոնական տարածքի գետինը պատված է քարե սալիկներով։ Այնտեղ տեղակայված է ջրամբար, որը ջուր է մատակարարում տներին։ 1800 թվականին Կրկեսի բնակիչները ցանկապատում են կենտրոնական մասը՝ այնտեղ պարտեզ ստեղծելու նպատակով։ Հիմա կենտրոնական տարածքը խոտածածկ է և պատված սոսիներով։ 1758-1774թթ. ընթացքում Թոմաս Գեյնսբորոն Կրկեսի 17 համարի սենյակն օգտագործել է որպես նկարչական ստուդիա^[6]։ 1942թ․ ապրիլի 25-26-ին Baedeker Blitz-ի դեպի Անգլիա արշավանքներից մեկին հաջորդեց Արքայական օդային ուժերի արշավանքը Լյուբեկի վրա, ռումբն ընկել է Կրկեսի վրա՝ քանդելով մի-քանի տներ։ Դրանք հետագայում վերակառուցվել են նախնական ոճով։

Ճարտարապետ-պատմաբան Դեն Քրիքշենքն ընտրել է Կրկեսը 2006 թվականին BBC հեռուստատեսային վավերագրական ֆիլմում Բրիտանիայի հինգ լավագույն կառույցներից մեկը ներկայացնելու համար^[7]։

Կրկեսը
Հատված Կրկեսից
Հատված կառույցի եզրազարդերի հաջորդական տրիգլիֆներից և դեկրատիվ խորհրդանիշներից։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ archINFORM (գերմ.) — 1994.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 National Heritage List for England
↑ Conway, Hazel; Roenisch, Rowan (2006). Understanding Architecture: An Introduction to Architecture and Architectural History. էջ 35.
↑ Gadd, David, Georgian Summer, Countryside Books, updated edition 1987.
↑ Thomas, Ceri. «The Royal Crescent in Bath». Pictures of England. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 10-ին.
↑ Greenwood, Charles (1977). Famous houses of the West Country. Bath: Kingsmead Press. էջեր 74–76. ISBN 978-0-901571-87-8.
↑ Cruickshank, Dan. «Britain's Best Buildings». BBC Four. Արխիվացված է օրիգինալից 2004 թ․ հունիսի 26-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 3-ին.

Գրականություն խմբագրել

Michael Forsyth, Bath, Pevsner Architectural Guides, Yale University Press, 2003.
Jean Manco, The Hub of the Circus: A history of the streetscape of the Circus, Bath (Bath and North East Somerset Council 2004).

Արտաքին հղումներ խմբագրել

- Bath Past: The Circus — an article by Jean Manco.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կրկես (Բաթ)» հոդվածին։

[_7f0ef4a8f075385a-1] rchINFORM (գերմ.) — 1994.

[_b74e6e1e60808b55-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 National Heritage List for England

[3] Conway, Hazel; Roenisch, Rowan (2006). Understanding Architecture: An Introduction to Architecture and Architectural History. էջ 35.

[4] Gadd, David, Georgian Summer, Countryside Books, updated edition 1987.

[5] Thomas, Ceri. «The Royal Crescent in Bath». Pictures of England. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 10-ին.

[6] Greenwood, Charles (1977). Famous houses of the West Country. Bath: Kingsmead Press. էջեր 74–76. ISBN 978-0-901571-87-8.

[bbc-7] Cruickshank, Dan. «Britain's Best Buildings». BBC Four. Արխիվացված է օրիգինալից 2004 թ․ հունիսի 26-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 3-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]