Կարմրիկը
«Կարմրիկը», Հովհաննես Թումանյանի հեքիաթներից, որի սյուժեն 1914-1915 թվականներին նա վերցրել է Գրիմ եղբայրների հեքիաթներից։ Առաջին մշակումն արել է Շառլ Պեռոն, ապա՝ Գրիմ եղբայրները, Օնորե դը Բալզակը, Ջեք Լոնդոնը, Վիկտոր Հյուգոն և այլք։
Կարմրիկը | |
|---|---|
| Հեղինակ | Հովհաննես Թումանյան |
| Ժանր | հեքիաթ |
| Բնօրինակ լեզու | գերմաներեն |
| Լեզու | հայերեն |
| Ստեղծման տարեթիվ | 1914-1915 |
| Վիքիդարան | Կարմրիկը |
Մշակումներ խմբագրել
Այս հեքիաթի սյուժեն առաջինը մշակել է Շառլ Պեռոն։ Նրա մշակման մեջ վերանում են հանիբալիզմի հատվածը, կատվի կերպարը և վերջում գայլին սպանում են մոտակայքում գտնվող փայտահատները։
Գրիմ եղբայրների մշակման մեջ փայտահատներին փոխարինում է որսորդը, որը լսելով խռմփոցի ձայն՝ կարծում է, թե տատիկն է, բայց երբ ներս է մտնում տեսնում է գայլին և սպանում նրան ու փրկում տատիկի և Կարմիր գլխարկի կյանքը[1]։
Օնորե դը Բալզակի մոտ շատ են երևույթների նկարագրությունները։
Ջեք Լոնդոնի մշակման մեջ Կարմիր գլխարկը կռվում և հաղթում է գայլին և սպիտակամորթների արժանի ժառանգորդն է[2]։
Սյուժե խմբագրել
Մի գեղեցիկ աղջիկ է լինում, որին շատ է սիրում իր տատիկը։ Մի օր տատիկը նրան կարմիր գլխարկ է նվիրում։ Աղջիկն այնքան է հավանում այդ գլխարկը, որ այլևս չի հանում գլխից։ Մի անգամ Կարմրիկի մայրը նրան գաթայով լի զամբյուղ ու գինի է տալիս ու ասում, որ տանի տատիկին տա, որովհետև նա հիվանդացել է, թող ուտի, խմի, որպեսզի կազդուրվի։ Կարմրիկի տատիկը ապրում էր անտառում։ Ճանապարհին Կարմրիկին է հանդիպում գայլը և հարցուփորձ անում, թե ուր է գնում, ում մոտ։ Ապա Կարմրիկին առաջարկում անտառի ծաղիկներից հավաքի տատիկի համար և ինքը կարճ ճանապարհով գնում, հասնում է տատիկի տուն, ուտում է նրան և հագնելով տատիկի շորերը՝ պառկում նրա տեղը։ Որոշ ժամանակ անց Կարմրիկն էլ է հասնում տատիկի տուն։ Երբ տեսնում է տատիկին զարմացած ու վախեցախ ասում է․
— Վա՜յ,— ասում է,— տատի՛, էդ ի՜նչ ահագին ականջներ ունես…
— Էս նրա համար է, որ քեզ լավ լսեմ, բալի՛կս…
— Վա՜յ, տատի՛,– էդ ի՜նչ ահագին աչքեր ունես…
— Էս նրա համար է, որ քեզ լավ տեսնեմ, բալի՛կս…
— Վա՜յ, տատի՛, էդ ի՜նչ ահագին ձեռներ ունես…
— Էս նրա համար է, որ քեզ ավելի լավ գրկեմ, բալի՛կս…
— Բայց, տատի՛, էդ ի՜նչ սարսափելի մեծ բերան ունես…
— Իսկ էս նրա համար է, որ քեզ շուտով ուտեմ… Ասում է գելն ու տեղիցը ներքև թռչում, ձեռաց կուլ տալիս խեղճ Կարմրիկին[3]։
Այդ ժամանակ մի որսկան է անցնելիս լինում մոտակայքով և լսում է գայլի խռմփոցը ու զարմացած մտնում է ներս, տեսնում է գայլին ու փորը ճղում, ազատում տատին ու Կարմրիկին։ Այդ օրվանից Կարմրիկը այլևս չի լսում գայլին ու չի հեռանում ճանապարհից։ Գայլն էլի է գալիս տատի տուն, խաբում, թե Կարմրիկն է, բայց այլևս դուռը չեն բացում նրանք։ Մի անգամ էլ գայլը բարձրանում է կտուր։ Տատիկը պատի տակ դրված կոթի մեջ ջուր է լցնում ու Կարմրիկին ասում, որ տանի մեջը մսաջուր լցնի։ Մսաջրի հոտն ընկնում է գայլի քիթը։ Գայլն այնքան է վիզը ձգում դեպի ներքև, որ տեսնի թե ինչ է, չի կարողանում իրեն պահել, ընկնում է կոթի մեջը ու խեղդվում։
Կերպարներ խմբագրել
- Կարմրիկ
- Կարմրկի մայրը
- Կարմրիկի տատիկը
- Գայլ