Կարլտոնիտ[1] կամ կարլետոնիտ[2] (անգլ.՝ Carletonite,), հազվագյուտ սիլիկատային միներալ KNa4Ca4(CO3)4Si8O18(F,OH)·(H2O) բանաձևով։

Կարլտոնիտ
Ընդհանուր
Կատեգորիամիներալների տեսակ
Բանաձև
(կրկնվող միավորը)
KNa₄Ca₄Si₈O₁₈(CO₃)₄(F,OH)·H₂O
Նիկել-Շտրունցի դասակարգում9.EB.20
Շերտի գույնսպիտակ
Ենթակատեգորիաphyllosilicates?

Նկարագրություն

խմբագրել

Կարլտոնիտը պատկանում է ֆիլոսիլիկատների դասին և ապոֆիլիտների խմբին[3]։ Նրա տետրագոնային համակարգը թափանցիկ կապույտ, սպիտակ, անգույն կամ վարդագույն է՝ ապակե կամ փայլատ փայլով[4]։ Ունի 2,45 խտություն և 4-4,5 կարծրություն։

Հանքանյութը հայտնաբերել է Գ. Չաոն և անվանել է Օտտավայի Կարլտոնի համալսարանի պատվին, որտեղ սովորել է[5]։ Կարլտոնիտը առաջին անգամ նկարագրվել է 1967 թվականին։ Ավելի ամբողջական նկարագրություն է արել նույն հեղինակը 1971 թվականին, իսկ 1972 թվականին նա հրապարակել է կարլտոնիտի բյուրեղային կառուցվածքի մանրամասն վերլուծությունը[6][7]։ Հանքանյութի բոլոր հայտնի նմուշները նկարագրված են Քվեբեկի Մոն-Սենթ-Իլերի հանքավայրից, որը մինչ օրս միակն է, որտեղ այն հայտնաբերվել է[5]։

Հանդիպում է եղջյուրների և սիլիցիումային մարմարի քսենոլիտներում և կից նեֆելինային սիենիտի ներխուժումների ներսում։ Դրա հետ միասին սովորաբար հանդիպում են քվարցը, նարսարսուկիտը, կալցիտը, ֆլյուորիտը, անկիլիտը, մոլիբդենիտը, լեյկոսֆենիտը, լորենցենիտը, գալենան, ալբիտը, պեկտոլիտը, ապոֆիլիտը, լեյֆիտը, միկրոկլինը և արֆվեդսոնիտը[8]։

Օգտագործվում է հիմնականում որպես հավաքածուի նյութ; Առկա է նաև գոհար կտրվածք[1][5]։ Կապույտ սորտը արտաքին նմանություն ունի սոդալիտի հետ, բայց դրանից տարբերվում է ավելի կատարյալ ճեղքվածքով[6][7]։ Տարբեր գույներով սորտերը կարող են շփոթել ապոֆիլիտի հետ։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. 1,0 1,1 «Карлтонит». Mineral Catalog. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 9-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 9-ին.
  2. Каталог минералов
  3. «Описание минерала карлтонита». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 5-ին.
  4. Mindat
  5. 5,0 5,1 5,2 «Carletonite is a rare mineral found only in Mt Saint-Hilaire, Quebec, Canada». Reciprocal.net. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 6-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 9-ին.
  6. 6,0 6,1 Mandarino, Anderson, 1989
  7. 7,0 7,1 American Mineralogist, 1972
  8. «Carletonite» (PDF). Handbook of Mineralogy. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 8-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 9-ին.

Գրականություն

խմբագրել

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
  • «Carletonite». Mindat.org. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 9-ին.
  • «Карлетонит». Каталог минералов. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 9-ին.
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կարլտոնիտ» հոդվածին։