Կանոն (երաժշտություն)

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Կանոն (այլ կիրառումներ)

Կանոն (հունարեն՝ κανών - կանոն, տիպար), բազմաձայն պոլիֆոնիկ երաժշտություն, որի բոլոր ձայները կամ դրանց մի մասը հաջորդաբար շարադրում են միևնույն մեղեդին՝ կատարելով անընդմեջ նմանակում (իմիտացիա)։ Յուրաքանչյուր հաջորդող ձայն հանդես է գալիս մինչ նախորդող ձայնով սկսված մեղեդու ավարտը։ Կանոնի օրինակ Մեղեդին կարող է կրկնվել միևնույն կամ այլ հնչյունից, նույն կամ տարբեր ռիթմով։

Մեղեդին շարադրող առաջին ձայնը կոչվում է պրոպոստա (իտալերեն՝ pro-posta - առաջարկ), նմանակող մյուս ձայները՝ ռիսպոստաներ (իտալերեն՝ ris-posta - պատասխան, առարկում)։ Գոյություն ունի կրկնակի (եռակի և այլն) կանոն, որտեղ տարբեր ձայներով միաժամանակ շարադրվում է երկու (երեք և այլն) տարբեր մեղեդի։

Կանոնի այն տեսակը, որը կարող է անընդհատ կրկնվել բոլոր ձայներում, շաղկապելով մեղեդու վերջը նրա սկզբի հետ, կոչվում է անվերջ կանոն։ Երբեմն կանոնն ունենում է հանելուկի ձև (հանելուկային կանոն), կատարողը ինքը պետք է որոշի գրված մեղեդու նմանակման պայմանները։ Ինքնուրույն ստեղծագործություն լինելուց բացի կանոնը երբեմն ընդգրկվում է այս կամ այն ծավալուն երկի մեջ։

Գրականություն

• Feininger L.K.J. Die Frühgeschichte des Kanons bis Josquin des Prez (um 1500). Emsdetten, 1937.
• Холопов Ю. Н. Канон. Генезис и ранние этапы развития // Теоретические наблюдения над историей музыки. Москва։ Музыка, 1978, с. 127-157.

  Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կանոն (երաժշտություն)» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 239)։