Ծննդաբերություն
Ծննդաբերություն, հղիությունն ավարտող ֆիզիոլոգիական բարդ պրոցես, որի դեպքում բնական ծննդաբերական ուղիներով անցնում և մայրական օրգանիզմից արտամղվում են պտուղը, ընկերքն ու պտղաթաղանթները։
| Ենթակատեգորիա | ծնունդ, բազմաբջջային օրգանիզմներում տեղի ունեցող գործընթաց, giving birth, multi-organism reproductive process  | |
|---|---|---|
| Մասն է | • կյանք • ծնունդ | |
| Հաջորդ | ծնունդ, matrescence | |
| Պատճառ | մարդու հղիություն | |
| Հետևանք | Նորածին, մկանային հոգնածություն, ծնունդ | |
| Բժշկական մասնագիտություն | Մանկաբարձություն, մանկաբարձ-գինեկոլոգ | |
| Ով է կիրառում | վիրաբույժ, մանկաբարձ, մանկաբարձ | |
| Կազմված է | labor stage | |
Բնական ծննդաբերություն
խմբագրելՏարբերում են հասուն պտղով կամ բնականոն ծննդաբերություն, որը տեղի է ունենում հղիության 40-րդ շաբաթվա վերջում, և անհաս, բայց կենսունակ պտղով ծննդաբերություն (վաղաժամ), հղիության 29-39-րդ շաբաթվա ընթացքում։
Ծննդաբերության նախապատրաստմանը և իրականացմանը մասնակցում են կենտրոնական և ծայրամասային նյարդային համակարգերը, ներզատիչ գեղձերը, հորմոնները, պտոսլընկերք համակարգում գոյացող կենսաբանական այլ ակտիվ նյութեր և արգանդի նյարդամկանային ապարատը։
Ծննդաբերության ժամկետներ
խմբագրելԾննդաբերության պրոցեսին մասնակցում են ծննդաբերական խողովակը, պտուղն իր հավելյալ մասերով, ծննդաբերական արտամղող ուժերը։ Ծննդաբերական խողովակը կազմված է փոքր կոնքի ոսկրերից ու փափուկ հյուսվածքներից (արգանդի պարանոց, հեշտոց, կոնքի հատակի մկաններ)։
Պտուղն արտամղվում է իր գլխային մասով, որը պտղի ամենամեծ և ամենակարծր մասն է։ Ծննդաբերական արտամղող ուժերը պայմանավորված են արգանդի մկանների կծկումներով (ծննդաբերական կծկանքներ), որոնք հետագայում փոխարինվում են ճիգերով։ Ծննդաբերության սկզբում կծկանքները կրկնվում են 10-15, հետագայում՝ 2-3 րոպեն մեկ անգամ։
Ծննդաբերություն ընթանում է 3 շրջանով,
- առաջին՝ պարանոցի բացման շրջան,
- երկրորդ՝ պտղի արտամղման շրջան,
- երրորդ՝ ընկերքային շրջան։
- Առաջին շրջան
Առաջին շրջանում արգանդի պարանոցն աստիճանաբար հարթվում է, ծննդաբերական խողովակը լայնանում, ուր տեղադրվում են պտղաձվի ստորին բևեռի թաղանթները՝ շուրջպտղային հեղուկի հետ միասին։ Լրիվ բացումից հետո պտղապարկը պատռվում է, և պտղաջրերն արտահոսում են։ Երբեմն պտղապարկը պատռվում է ավելի վաղ և դժվարացնում ծննդաբերության ընթացքը («չոր ծննդաբերություն*): Հազվադեպ պտղապարկն ուշ է պատռվում և անհրաժեշտ է անմիջապես միջամտել։
- Արտամղման շրջան
Արտամղման շրջանում պտուղն սկսում է առաջ շարժվել ծննդաբերական խողովակով։ Կծկանքներին միանում են արտամղող ուժերը՝ ճիգերը, որոնց ազդեցության տակ պտղի առաջադիր մասը հաղթահարում է ոսկրային կոնքի և փափուկ հյուսվածքների խոչընդոտը։ Այս շրջանում, ծննդաբերական ուղիներով անցնելով, պտղի գլուխը կատարում է մի շարք շարժումներ, որոնցով կազմվում է «ծննդաբերության մեխանիզմը»։ Կոնքամուտքում պտղի գլխի նետաձև կարանը համընկնում է կոնքի միջաձիգ չափին, այնուհետև կատարում է խոնարհում և կզակը մոտեցնում կրծքավանդակին։ Կոնքի խոռոչով գլուխը կատարում է պտտական շարժում՝ աստիճանաբար ծոծրակային մասը առաջ մղելով։ Հետագա ճիգերի ժամանակ գլուխն սկսում է երևալ սեռական ճեղքից («դրսևորվել»)։ Ծոծրակային մասը ցայլքի տակ ֆիքսվելուց հետո գլուխըն սկսում է կատարել ապախոնարհում, այնուհետև երևում է ճակատը և ամբողջ դեմքը։ Գլուխը ծնվելուց անմիջապես հետո ծնվում են ուսերը և պտղի մարմինը։
- Ընկերքային շրջան
Պտուղը ծնվելուց հետո սկսվում է ընկերքային շրջանը, արգանդի մկանունքի կծկման շնորհիվ ընկերքն անջատվում է արգանդի պատից, արգանդ-ընկերքային անոթները պատռվում են, ընկերքի և արգանդի պատի միջև առաջանում է ետընկերքային արյունակույտ, որն իր հերթին նպաստում է ընկերքի հետագա պոկվելուն և լրիվ պոկվելուց հետո իջնում է պարանոց ու հեշտոց, ճիգերի շնորհիվ՝ արտամղվում։
Առաջնածինների մոտ ծննդաբերության ընդհանուր տևողությունը 15-24 ժ է, կրկնածիններինը՝ 10-12 ժ։ Ընկերքը ծնվելուց հետո սկսվում է ետծննդյան շրջանը։
Ծանոթագրություններ
խմբագրելԳրականություն
խմբագրել- Джоанна Стоун, Кит Эддлман, Мэри Марри Беременность и роды для "чайников" = Pregnancy For Dummies. — М.: «Диалектика», 2007. — С. 384. — ISBN 0-7645-5074-8
- Персианинов Л. С., Сидельникова В. М., Елизарова И. П. Гемолитическая болезнь плода и новорождённого, Л., 1981.
Արտաքին հղումներ
խմբագրել
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 132)։ 
|