Խուանա դե Իբարբուրու
Խուանա դե Իբարբուրու (իսկական անունը՝ Juana Fernández Morales, իսպ.՝ Juana de Ibarbourou, 1892, մարտի 8, Մելո, Ուրուգվայ - 1979, հուլիսի 15, Մոնտեվիդեո), հայտնի է եղել որպես Խուանա դե Ամերիկա, ուրուգվայցի բանաստեղծ։
Խուանա դե Իբարբուրու | |
|---|---|
 | |
| Ծննդյան անուն | իսպ.՝ Juana Fernandez Morales |
| Ծնվել է | մարտի 8, 1892[1][2] |
| Ծննդավայր | Մելո, Ուրուգվայ |
| Վախճանվել է | հուլիսի 15, 1979[1][2] (87 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Մոնտեվիդեո, Ուրուգվայ |
| Գերեզման | Cementerio del Buceo |
| Մասնագիտություն | գրող և բանաստեղծ |
| Լեզու | իսպաներեն[3] |
| Քաղաքացիություն |  Ուրուգվայ |
| Ժանրեր | պոեզիա և լիրիկա |
| Անդամակցություն | Թագավորական Գալիսիական ակադեմիա |
| Պարգևներ | Հարավային Խաչի շքանշան և Արևի շքանշան |
| Juana de Ibarbourou Վիքիպահեստում | |
ԿենսագրությունԽմբագրել
Խուանա դե Իբարբուրուի ծննդյան ամսաթիվը նշվում է 1895 թվականի մարտի 8, սակայն տեղական պետական գրանցամատյանում, ստորագրված երկու վկաների կողմից, տարեթիվը նշված է 1892։
Սովորել է Խոսե Պեդրո Վարելա (José Pedro Varela) դպրոցում, 1899 թվականին տեղափոխվել է հոգևոր դպրոց, այնուհետև սովորել է երկու այլ դպրոցներում։ 1909 թվականին՝ 17 տարեկան հասակում, հրատարակել է չափածո մի գործ՝ "Derechos femeninos" (կանանց իրավունքներ)՝ սկսելով իր ֆեմինիստուհու կարիերան։
1913 թվականի հունիսի 28-ին քաղաքացիական արարողությամբ Խուանան ամուսնացել է կապիտան Լուկաս Իբարբուրուի հետ, ունեցել են մեկ որդի՝ Ժուլիո Ցեզար Իբարբուրոն (ծն.՝1917)։ 1918 թվականին ընտանիքով տեղափոխվել են Մոնտեվիդեո։ 1921 թվականի հունիսի 28-ին Խուանան և Լուկասը վերաամուսնացել են ծիսական արարողությամբ։ Լուկասը մահացել է 1942 թվականի հունվարի 13-ին, Խուանան մահացել է Մոնտեվիդեոյում, 1979 թվականի հուլիսի 15-ին[4][5]։
ՍտեղծագործություններԽմբագրել
Տպագրվել սկսել է 1915 թվականից։ Սիրո, բնության մասին նրա առաջին ստեղծագործությունները մեծ հաջողություն են ունեցել։ Նրա պոեզիայի հիմքն են կազմում բնապատկերների նկարագրություններն ու էրոտիզմը։ Խուանա դե Իբարբուրոն եղել է ֆեմինիստ, նատուրալիստ, պանթեիստ։
Մելո քաղաքի երկու թանգարաններ ներկայացնում են Խուանա դե Իբարբուրուի կյանքի պատմությունը՝
- Խուանա դե Իբարբուրուի ծննդավայր
- Ռեգիոնալ պատմության թանգարան
Հրատարակված ստեղծագործություններԽմբագրել
- Lenguas de diamante (1919)
- Raiz salvaje (1920)
- La rosa de los vientos (1930)
- Oro y tormenta (1956), աստվածաշնչյան թեմաներ, որոնք արտացոլում են տառապանքի և մահվան բանաստեղծուհու մտահոգությունը
- Chico Carlo (1944) հուշեր
- Obras completas (3-րդ հրատարակություն 1968)
ԲանաստեղծություններԽմբագրել
- Raíz salvaje (1922).
- La rosa de los vientos (1930).
- Perdida (1950).
- Azor (1953).
- Mensaje del escriba (1953).
- Romances del Destino (1955).
- Angor Dei (1967).
- Elegía (1968).
- Obra completa (պետական հավաքածու) (1992).
- Obras escogidas. Ընտրանին, նախաբանն ու նշումները Սիլվիա Պուենտեսի, խմբագիր՝ Անդրես Բելո, Սանտիագո դե Չիլի, (1999)։
- Rapsodia de Juana de Ibarbourou. Ընտրանին, նախաբանը Խորխե Արբելեչէ և Անդրես Էչևարիա։ AGADU հրատարակչություն և Ուրուգվայի պառլամենտ, (2009)։
- Perdida, La Pasajera y otras páginas. Հրատարակչություն, ընտրանին, նախաբանը՝ Խորխե Արբելեչէ և Անդրես Էչևարիա։ UTU հրատարակչություն և Ուրուգվայի պառլամենտ, (2011)։
ԱրձակԽմբագրել
- El cántaro fresco (1920).
- Ejemplario, libro de lectura para niños (1928).
- Loores de Nuestra Señora, comentarios a los nombres de la Virgen María (1934),
- Estampas de la Biblia (1934).
- Chico Carlo, cuentos autobiográficos sobre su infancia (1944),
- Los sueños de Natacha, teatro infantil sobre temas clásicos (1945).
- Canto Rodado (1958).
- Juan Soldado, colección de dieciocho relatos, (1971).
ԳրականությունԽմբագրել
- Sylvia Puentes de Oyenard. "Apuntes para una Biobibliografia de Juana de Ibarbourou." Foreword. Obras Escogidas. By Juana de Ibarbourou, ed. Sylvia Puentes de Oyenard. México, D.F.։ Editorial Andres Bello, 1998.
ԾանոթագրություններԽմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 German National Library, Berlin State Library, Bavarian State Library, Austrian National Library Record #123040574 // Общий нормативный контроль (GND) — 2012—2016.
- ↑ 2,0 2,1 SNAC — 2010.
- ↑ Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ «Mi Pueblo», de «Mis amados recuerdos» (Suplemento Femenino de «La Mañana», 2 de agosto de 1962. En: Juana de Ibarbourou: peregrina en su ciudad. Juan Jesús Castro. Asociación Uruguaya de Literatura Infantil Juvenil (AULI), 1989, p. 6.
- ↑ La casa en que vivió Juana fue reemplazada por otra vivienda. En 1988, en la entrada de la nueva casa, el barrio de La Unión colocó una placa conmemorativa de mármol.