Լիցիտարական քաղցրաբլիթ
Լիցիտարական քաղցրաբլիթ գունագեղ զարդարված հրուշակեղենի արտադրանք, մեղրով քաղցրաբլիթ, առավել հայտնի է սրտի ձևով։ Խորվաթիայի մշակութային ժառանգության մաս է կազմում։ Համարվում է երկրի մայրաքաղաք Զագրեբի ավանդական խորհրդանիշը։ Լիցիտարական սրտերն օգտագործվում են որպես նվերներ սիրո տոների համար, ինչպիսիք են հարսանիքը կամ Սուրբ Վալենտինի օրը։ Սուրբ Ծնունդին հազարավոր քաղցր սրտեր զարդարում են երկրի գլխավոր տոնածառը։
 | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | թխվածք և Սլովենական խոհանոց |
| Առաջացման երկիր |  Խորվաթիա[1] |
 Licitar Վիքիպահեստում | |
2010 թվականին ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն «Քաղցր արտադրանքներ Հյուսիսային Խորվաթիայից» ավելացրել է խորվաթական մշակույթի «Ոչ նյութական մշակութային ժառանգության ցուցադրական ցանկում»[2]։
Պատմություն և ավանդույթներ
խմբագրելԵրեսպաշտական ճոխ խնջույքների պատրաստման և նվիրման ավանդույթները սկիզբ են առնում 16-րդ դարից։ Նրանց արտադրողները, որոնք հայտնի են որպես Medičari, եղել են հարգված մարդիկ, և նրանց արտադրանքը չափազանց պահանջված է, ուստի համարվում էր ավելի ռոմանտիկ նվեր, քան վարդերի ծաղկեփունջը։ Նույնիսկ այսօր որոշ ընտանիքներում պատրաստման ավանդույթները պահպանվում են որպես գաղտնի արվեստ, իսկ պատրաստման տեխնոլոգիան հին ժամանակներից չի փոխվել[3], իսկ մեկ քաղցրաբլիթի ստեղծումը տևում է ավելի քան մեկ ամիս։
Հոգևորականները հայտնի են դարձել այն բանի շնորհիվ, որ վաճառվել են Զագրեբի մերձակա Մարիա Բիստրիցայի Մարիամ Աստվածածնի եկեղեցում, որին ուխտավորները այցելել են Սուրբ Աստվածածնի վերափոխման օրը կամ Սուրբ Մարգարիտայի օրը։ Չնայած սիրտը կրոնական խորհրդանիշ չէր, այն հաճախ տուն էին տանում որպես Զագորյեի իրենց պարտականության և երբեմն դժվար ճանապարհի հիշեցման համար։ Քաղցրաբլիթի ձևը, վառ գույները և զարդարանքները, այն դարձնում էին հաջող հուշանվեր հարազատներին և հարևաններին վերադառնալուց հետո ցույց տալու համար։
Լիցիտարական սրտերը նաև հայտնի են հարևան Սլովենիայում։ Ամենահին հացի փռերը, որտեղ պատրաստում են քաղցրաբլիթները, կարելի է գտնել Սլովեն Գրադեցում (հիմնադրվել է 1757 թվականին) և Ռադովլիցայում (հիմնադրվել է 1766 թվականին)։ Երկուսն էլ աշխատում են մինչ օրս, Ռադովլիցայի հացի փուռը բաց է զբոսաշրջիկների համար։
Բաղադրություն և պատրաստում
խմբագրել
Թխվածքաբլիթի բաղադրության մեջ մտնում են՝ մեղր, ալյուր, ձու, ջուր և բնական ներկանյութեր։ Պատրաստումը տևում է երկար ժամանակ։ Խմորը հասունանում է մի քանի օր, ապա դրվում է կաղապարի մեջ և թխվում, որից հետո չորանում է դեռ երկու շաբաթ։ Դրանից հետո, քաղցրաբլիթը ներկում են և թողնում, որ չորանա երկու շաբաթ։ Դրանից հետո քաղցրաբլիթը վերջնական ձևավորում են և թողնում են չորանա ևս մեկ շաբաթ։
Ավանդաբար լիցիտարական սիրտը ամբողջությամբ պատրաստվում է ձեռքով։ Զարդարում են ալիքավոր գծերով, փոքր գույներով և փայլերով։ Բոլոր բաղադրիչները ուտելի են։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity, Liste représentative du patrimoine culturel immatériel de l’humanité, Lista Representativa del Patrimonio Cultural Inmaterial de la Humanidad
- ↑ UNESCO: Forty-six new elements added to Representative List of the Intangible Cultural Heritage
- ↑ Licitar; toplo srce hrvatskoga puka