Լիսիստեյա (արբանյակ)
Լիսիսթեյա (հին հունարեն՝ Λυσιθέα), Յուպիտերի ուղիղ շարժմամբ անկանոն արբանյակներից է։ Հայտնաբերվել է 1938 թվականին Մաունթ Վիլսոնի աստղադիտարանում Սեթ Նիկոլսոնի կողմից[1]։ Արբանյակը անվանվել է հունական դիցաբանության աստված Զևսի սիրուհու Լիսիսթեյայի անունով, ով հանդիսանում էր Օվկիանոսի դուստրը[5]։ Լիսիսթեյան իր այժմյան անունը ստացել է 1975 թվականին, մինչ այդ այն պարզապես անվանվում էր Յուպիտեր X: 1955-ից 1975 թվականները արբանյակը երբեմն անվանում էին "Դեմետրա"[6]:
.png) Լիսիսթեյա (Յուպիտեր X) Lysithea | |
|---|---|
 | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Հայտնաբերվել է | 6 հուլիս 1938[1] թ. (Սեթ Նիկոլսոնի կողմից) |
| Բացարձակ մեծություն (H) | 18,2[2] |
| Հեռավորությունը Յուպիտեր | 11 717 000 կմ[2] |
| Ուղեծրային տվյալներ | |
| Էքսցենտրիսիտետ | 0,112[2] |
| Սիդերիկ պարբերություն | 259,2 օր[2] |
| Ուղեծրային արագություն | 3,29 կմ/վ |
| Թեքվածություն | 28,30° (խավարածրի հարթության նկատմամբ) 25,77° (Յուպիտերի հասարակածի նկատմամբ)[2][3] |
| Ֆիզիկական հատկանիշներ | |
| Շառավիղ | ~19 կմ[4] |
| Մակերևույթի մակերես | ~4100 կմ2 |
| Ծավալ | ~24 400 կմ3 |
| Զանգված | 6,3×1016 կգ |
| Միջին խտություն | 2,6 գ/սմ3 (ենթադրություն)[4] |
| Հասարակածային մակերևութային ձգողություն | ~0,013 մ/վ2 (0,001 g) |
| 2-րդ տիեզերական արագություն | ~0,022 կմ/վ |
| Պտույտի պարբերություն | Սինքրոն |
| Ալբեդո | 0,04 (ենթադրություն)[4] |
| Մթնոլորտային տվյալներ | |
Լիսիսթեյան ունի մոտ 38 կմ տրամագիծ, և պտտվում է Յուպիտերի շուրջ միջինում 11 717 000 միլիոն կմ հեռավորության վրա, 259,2 օրվա ընթացքում[1][2]։ Արբանյակի ուղեծրի թեքումը կազմում է 28,30° խավարածրի հարթության նկատմամբ (25,77° Յուպիտերի հասարակածի նկատմամբ), իսկ էքսցենտրիսիտետը 0,112 է[1][2]։
Լիսիսթեյան պատկանում է Հիմալիայի խմբին, որի կազմի մեջ են մտնում հինգ արբանյակներ, որոնք պտտվում են Յուպիտերի շուրջ 11-ից 13 միլիոն կմ հեռավորության վրա, և ունեն մոտավորապես 27,5° ուղեծրի թեքում[2]։ Այս ուղեծրի էլեմենտները տրվում են 2000 թվականի հունվարի դրությամբ, սակայն դրանք փոփոխվում են Արեգակի և այլ մոլորակների հետ փոխազդեցության արդյունքում։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Nicholson, S. B. (1938 թ․ հոկտեմբեր). «Two New Satellites of Jupiter». Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 50: 292–293. Bibcode:1938PASP...50..292N. doi:10.1086/124963.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Sheppard, Scott S. «Jupiter's Moons». carnegiescience.edu. sites.google.com. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 18-ին.
- ↑ Jacobson, R.A. (2000). «The orbits of outer Jovian satellites» (PDF). Astronomical Journal. 120 (5): 2679–2686. Bibcode:2000AJ....120.2679J. doi:10.1086/316817.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 «Planetary Satellite Physical Parameters». JPL (Solar System Dynamics). Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 12-ին.
- ↑ Marsden, Brian G. (1975 թ․ հոկտեմբերի 7). «Satellites of Jupiter». International Astronomical Union.
- ↑ Payne-Gaposchkin, Cecilia; Katherine Haramundanis (1970). Introduction to Astronomy. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall. ISBN 0-13-478107-4.