Իսրայելի միջամտությունը Սիրիայի քաղաքացիական պատերազմում

Իսրայելի միջամտությունը Սիրիայի քաղաքացիական պատերազմում, Իսրայելի և Սիրիայի հարաբերությունները չի կարելի անվանել բարիդրացիական, քանի որ դրանք բարդացել են արաբա-իսրայելական մշտական ​​հակամարտությամբ և Իսրայելի կողմից սիրիական Գոլանի բարձունքների բռնազավթման պատճառով։ Սիրիայում 2011 թվականի քաղաքացիական պատերազմի սկզբից ի վեր նախադրյալներ են ստեղծվում տարածաշրջանում Իրանի և «Հեզբոլլահ» խմբավորման ներկայության ուժեղացման, որոնք ավանդաբար հակաիսրայելական դիրքորոշում ունեն։ Իսրայելի պաշտոնական դիրքորոշումը Սիրիայի քաղաքացիական պատերազմի վերաբերյալ եղել է խիստ չեզոք։ Այնուամենայնիվ, Իսրայելը ներգրավվել է քաղաքական և ռազմական առումներով՝ կանխելու իրանական ուժերի և նրա վստահված անձանց աճող ազդեցությունն ու ամրացումը ողջ Սիրիայում[1]։ Իսրայելի ռազմական գործունեությունը, որը պաշտոնապես կոչվում է «Շախմատ» օպերացիա[2], հիմնականում սահմանափակվել է Սիրիայում իրանական թիրախների, ինչպես նաև նրա վստահված անձանց, հատկապես «Հեզբոլլահի» դեմ հրթիռային և օդային հարվածներով[3][4]։ Այդ հարձակումները պաշտոնապես չեն ճանաչվել մինչև 2017 թվականը։ Իսրայելը Սիրիայում օդային հարվածներ է հասցրել նաև «Հեզբոլլահ»-ին զենքի մատակարարումը խափանելու համար։ Մինչև 2022 թվականի օգոստոսը բրիտանական հետազոտական ​​ոչ առևտրային «Airwars» կազմակերպությունը գնահատում էր, որ 2013 թվականից ի վեր իսրայելական ավիահարվածների հետևանքով Սիրիայում զոհվել է 17-45 խաղաղ բնակիչ, ևս 42-101 խաղաղ բնակիչ վիրավորվել է։ Սիրիական զեկույցներում այս թվերը շատ ավելի ցածր են, քան հակամարտությունում այլ օտարերկրյա մասնակիցների թվերը[5]։ Իսրայելը նաև մարդասիրական օգնություն է տրամադրել քաղաքացիական պատերազմի զոհերին 2013 թվականից մինչև 2018 թվականի սեպտեմբերը, և այդ ջանքերն ակտիվացել են 2016 թվականի հունիսից՝ «Բարի հարևանություն» օպերացիայի մեկնարկից հետո։

Նախապատմություն

խմբագրել

2013 թվականին Իսրայելցի պաշտոնական ներկայացուցիչները հայտարարում են Սիրիայի նախագահ Բաշշար ալ-Ասադի հրաժարականի ցանկության մասին[6]։

Սիրիայի քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ հրադադարի գծի երկայնքով տեղի ունեցած միջադեպերը

խմբագրել

2013 թվականին Իսրայելը հարձակվում է Ջամրայա քաղաքում գտնվող սիրիական ռազմական հետազոտական ​​ինստիտուտի վրա[7]։

2016 թվականի օգոստոսին հաղորդվում է Իսրայելի ռազմաօդային ուժերի կողմից Գոլանի բարձունքներում սիրիական դիրքերի վրա հարձակման մասին[8]։

Դամասկոսի հարավային արվարձաններին իսրայելական հարվածների մասին առաջին հաղորդումները հայտնվում են 2017 թվականին։ Հարձակումը տեղի է ունեցել հունվարին[9] և դեկտեմբերին[10]։ Առաջին թիրախը Էլ-Մազզայի ռազմական օդանավակայան է եղել։ Որպես երկրորդ թիրախ նշված է եղել իրանական ռազմաբազան[11]։

2018-ի ապրիլին իսրայելական ռազմաօդային ուժերը (2 հատ F-15 կործանիչ) հարձակվում են սիրիական Տիֆոր օդանավակայանի վրա[12]։ Ամռանը Իսրայելը խոցում է սիրիական Սու-22 ինքնաթիռ[13]։ Երբ սեպտեմբերին Սիրիայում ռուսական ինքնաթիռի հետ միջադեպ տեղի ունեցավ, անձնակազմի մահվան պատասխանատվությունը դրվեց Իսրայելի վրա։

2022 թվականի դեկտեմբերին Իսրայելը սիրիա-իրաքյան սահմանի մոտ ռմբակոծում է զինամթերք տեղափոխող շարասյունը[14]։

2023 թվականի օգոստոսին Իսրայելը հարձակվում է Հալեպի վրա[15]։ Հոկտեմբերին Իսրայելը հարձակվում է Դամասկոսի և Հալեպի սիրիական օդանավակայանների վրա[16]։

2024 թվականի հունվարի 2-ին Իսրայելը օդային հարվածներ է հասցնում Դամասկոս քաղաքի մերձակա օբյեկտներին[17]։ Սիրիացի զինվորականները հայտնում են, որ գրոհը կատարվել է Գոլանի բարձունքների կողմից[17]։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. haaretz.com (անգլերեն). 2018 թ․ մայիսի 10 https://www.haaretz.com/israel-news/israel-launches-extensive-syria-strike-after-iranian-rocket-barrage-1.6073938. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 11-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն); Text "titleIsrael Launches Most Extensive Strike in Syria in Decades After Iranian Rocket Barrage" ignored (օգնություն)
  2. Gross, Judah Ari. «IDF reveals 'Operation Chess,' its effort to keep Iranian reprisals in check». www.timesofisrael.com. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 22-ին.
  3. «IDF official said to confirm attack in Syria: 'First strike on Iranian targets'». The Times of Israel. 2018 թ․ ապրիլի 16.
  4. Dilanian, Ken; Kube, Courtney (2018 թ․ ապրիլի 9). «U.S. officials confirm Israel launched pre-dawn airstrike on Syria». NBC News.
  5. «Israeli Military in Syria & the Gaza Strip». Airwars. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
  6. «Израиль: Мы хотим отставки Б.Асада с начала гражданской войны». rbc.ru (ռուսերեն). 2013 թ․ սեպտեմբերի 17. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 11-ին.
  7. «Израиль разбомбил сирийский военный исследовательский институт». mk.ru (ռուսերեն). 2013 թ․ հունվարի 31. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 11-ին.
  8. «ВВС Израиля нанесли удар по Сирии из-за минометного снаряда». gazeta.ru (ռուսերեն). 2016 թ․ օգոստոսի 22. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 11-ին.
  9. «Предупреждающее послание: зачем Израиль наносит удары по территории Сирии». rbc.ru (ռուսերեն). 2017 թ․ հունվարի 13. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 11-ին.
  10. «Сирия отбилась от израильских ракет». gazeta.ru (ռուսերեն). 2017 թ․ դեկտեմբերի 2. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 11-ին.
  11. «СМИ связали ракетный удар Израиля по Сирии с иранской военной базой». rbc.ru (ռուսերեն). 2017 թ․ դեկտեմբերի 3. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 11-ին.
  12. «Зачем Израиль ударил по сирийской авиабазе и откуда взялся фейк, из-за которого запад активно грозит Дамаску?». 1tv.ru (ռուսերեն). 2018 թ․ ապրիլի 9. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 11-ին.
  13. «Израиль сбил истребитель Су-22 сирийских ВВС». iz.ru (ռուսերեն). 2018 թ․ հուլիսի 24. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 11-ին.
  14. «Израиль разбомбил колонну с оружием в Сирии». 7kanal.co.il (ռուսերեն). 2018. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 11-ին.
  15. «Израиль нанес удары по аэропорту Алеппо в Сирии». ria.ru (ռուսերեն). 2023 թ․ օգոստոսի 28. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 11-ին.
  16. «Израиль начал бомбить объекты в Сирии. Что известно о ракетных ударах по аэропортам Дамаска и Алеппо». lenta.ru (ռուսերեն). 2023 թ․ հոկտեմբերի 12. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 11-ին.
  17. 17,0 17,1 «Սիրիացի զինվորականները հայտնել են, որ Իսրայելը գրոհել է Դամասկոսի մերձակայքում գտնվող օբյեկտները». news.am. 2024 թ․ հունվարի 2. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 16-ին.