Իսրայելա-մալթական հարաբերություններ
Իսրայելա-մալթական հարաբերություններ, երկկողմ միջազգային քաղաքական, դիվանագիտական, ռազմական, մշակութային, առևտրային, տնտեսական և պատմական հարաբերությունները Մալթայի և Իսրայելի միջև։
 | |
 Իսրայել |
 Մալթա |
Մալթան դեսպանատուն ունի Թել Ավիվում։ Երկու երկրներն էլ Միջերկրածովյան միության անդամներ են։
Պատմություն խմբագրել
Հին ժամանակներում ժամանակակից Իսրայելի տարածքում բնակվող հրեաները հարաբերություններ են ունեցել ժամանակակից Մալթայի տարածքում բնակվող ֆիլիստիմցիների հետ։ Միջին դարերում Մալթայի հրեական բնակչությունը կազմում էր մոտ Մդինա քաղաքի ընդհանուր բնակչության 1/3-ը, որն այն ժամանակ մայրաքաղաքն էր[1]։
1964 թվականի սկզբին Դոմինիկ Մինտոֆը այցելել էր Իսրայել և հայտարարել, որ երկրների միջև հարաբերություններն ավելի ամուր կդառնան, հատկապես այն բանից հետո, երբ Մալթան անկախություն ստանա[2]։ Յոսեֆ Բուրգն Իսրայելին ներկայացրել է Մալթայի անկախության հռչակման տոնակատարությանը 1964 թվականի սեպտեմբերին և փաստաթուղթ է ստորագրել, որը ձևական հարաբերություններ է հաստատում երկու երկրների միջև[3]։
1970 թվականին Իսրայելի ԱԳՆ-ի եվրոպական բաժնի տնօրեն Յոհանան Մորոզը բանակցություններ է վարել Մալթայի ղեկավարության հետ և գոհունակություն հայտնել, որ Մալթան չեզոք է արաբա-իսրայելական հակամարտությունում[4]։ 1972 թվականի սկզբին Մալթայի կառավարության մամուլի քարտուղարը հայտարարել էր, որ Մալթան «հրաշալի հարաբերություններ» ունի Իսրայելի հետ, և որ Մալթան չի համաձայնի դրանք փչացնել որոշ արաբական երկրների ֆինանսական օգնության դիմաց[5]։ Դոմինիկ Մինտոֆը լավ հարաբերություններ է ունեցել Իսրայելի հետ, սակայն բողոքել է, որ «ZIM» ընկերությունը որպես Մալթայի նավաշինարան չի օգտագործվում նավերը վերանորոգելու համար[6][7]։ 1973 թվականին վարչապետը արշավ էր կազմակերպել, որի ժամանակ բողոքել էր Իսրայելից[8][9][10]։
1995 թվականի հոկտեմբերին Մալթայում երկու մարդասպանների կողմից սպանվել էր «Պաղեստինյան Իսլամական ջիհադ» շարժման հիմնադիր Ֆաթհի Շքակին։ Այս սպանությունը վերագրում են իսրայելական «Մոսադ» հատուկ ծառայություններին։
2005 թվականի ապրիլին Իսրայելի փոխվարչապետ և արտաքին գործերի նախարար Սիլվան Շալոմը և Մալթայի արտաքին գործերի նախարար Միխայել Ֆրենդոն ստորագրեցին երկու երկրների միջև առողջապահության և բժշկության ոլորտում համագործակցության մասին համաձայնագիր։ Ստորագրման արարողության ժամանակ Շալոմը հայտարարել է, որ համաձայնագիրը թույլ կտա խորացնել համագործակցությունը երկու երկրների միջև, հատկապես տնտեսական ոլորտում։ Չնայած դրան, Իսրայելն այդ ժամանակաշրջանում դեսպանատուն չուներ Մալթայում, այլ միայն Հռոմում դեսպանատանը կից բաժին, որը զբաղվում էր երկու երկրների գործերով[11][12][13]։
2013 թվականի հոկտեմբերին Մալթայի Լեյբորիստական կուսակցության վարչապետ և առաջնորդ Ջոզեֆ Մուսկատը պատմության մեջ առաջին անգամ այցելել էր Իսրայել պետական այցով։ Նա հանդիպել է Իսրայելի նախագահ Շիմոն Պերեսի և վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուի հետ։ Հանդիպմանը քննարկվել են երկկողմ հարաբերությունները, հատկապես առողջապահության և բժշկական հետազոտությունների ոլորտներում, ինչպես նաև պաղեստինա-իսրայելական հակամարտության կարգավորումը և խաղաղ համաձայնագիրը։ Մալթայի պատվիրակության կազմում նաև բանակցություններին մասնակցել են արտաքին գործերի նախարար George Vella-ն, զբոսաշրջության նախարար Karmanu Vella-ն, Լեյբորիստական կուսակցության՝ Charles Buhagiar-ի խորհրդարանի անդամը և այլ խորհրդականներ[14]։
2014 թվականի փետրվարին երկու երկրների փոստային ծառայությունները համատեղ փոստային նամականիշ են թողարկել ի պատիվ երկու պետությունների միջև դիվանագիտական հարաբերությունների 50-ամյակի, ինչպես նաև ի պատիվ ընդհանուր պատմության՝ ասպետների՝ հոսպիտալերների շքանշանի, որը հիմնադրվել է Երուսաղեմում[1]։
2015 թվականի դեկտեմբերին Իսրայելը Մալթայի և ԵՄ-ի 5 այլ պետությունների նկատմամբ պատժամիջոցներ է սահմանել արևմտյան ափի հրեական բնակավայրերում և Գոլանի բարձունքներում արտադրված ապրանքների համապատասխան մակնշման մասին որոշմանը աջակցելու համար[15]։
2017 թվականի դեկտեմբերին Մալթայի արտաքին գործերի և առևտրի զարգացման նախարար Կարմելո Աբելան պաշտոնական այցով այցելել էր Իսրայել և հանդիպել Թել Ավիվում Նեթանյահուի կառավարության ղեկավարի հետ։ Աբելան հայտարարել է, որ Իսրայելի հետ իր երկրի հարաբերությունները «հատկապես ամուր են առևտրային և մշակութային ոլորտներում»։ Նա նաև հանդիպել է Միխայել Օռենի, վարչապետի գրասենյակի ղեկավարի տեղակալի, Կնեսետի այլ նախարարների և անդամների, Մերձավոր Արևելքի հարցով ԵՄ հատուկ դեսպանորդի, ինչպես նաև Իսրայելի Մալթայի համայնքի անդամների հետ։ Երկրում նրան ուղեկցել է Իսրայելում Մալթայի դեսպան Cecilia Attard-Pirotta-ն[16][17]։
2018 թվականի հունիսին Կարմելո Աբելան կրկին այցելել է հրեական պետություն։ Նա հանդիպել է Իսրայելի վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուի հետ։ Հանդիպման արդյունքներով քաղաքական գործիչները ստորագրել են համապատասխան մարմինների և միջազգային ընկերությունների միջև ջրային հարաբերությունների ոլորտում համատեղ գործունեության ընդլայնման և փոխըմբռնման հուշագիր, ինչպես նաև քննարկել միգրացիայի, ահաբեկչության հակազդման և բիլատերալ համագործակցության ամրապնդման հարցերը[18][19]։
2019 թվականի հունվարին Իսրայել էր այցելել Մալթայի պատվիրակությունը՝ նախագահ Մարի Լուիզ Կոլեյրոյի գլխավորությամբ։ Այցի շրջանակներում տեղի է ունեցել երկու երկրների առողջապահության նախարարների հանդիպումը և ստորագրվել է երկկողմ համագործակցության համաձայնագիր։ Այն նախատեսում է համագործակցություն բժշկական ծառայությունների մատուցման ոլորտում, տեղեկատվության փոխանակում միջազգային համաժողովների շրջանակներում և ծանուցում քիմիական միջադեպերի մասին[20]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Stuart Winer. Israel, Malta issue joint postage stamp, The Times of Israel
- ↑ הגיע ד. מינטוף, דבר, 16 בינואר 1964
- ↑ בורג: סיכויים לפיתוח היחסים עם מאלטה, דבר, 29 בספטמבר 1964
- ↑ סימון בונלו. מרוז: ישראל מרוצה מעמדתה של מאלטה, דבר, 13 במרץ 1970
- ↑ יחסי מאלטה ישראל מצויינים, דבר, 25 בינואר 1972
- ↑ Dan Pattir. מינטוף: ישראל אדישה לצורכי מלטה, דבר, 29 ביוני 1972
- ↑ צים מתקנת אניות במספנות מאלטה, דבר, 30 ביוני 1972
- ↑ לימוד עברית במלטה, דבר, 11 ביולי 1973
- ↑ Samuel Segev. מינטוף תוקף את ישראל השודדת אדמות ערביות, מעריב, 5 באוגוסט 1973
- ↑ Samuel Segev. מינטף: גולדה לא הסכימה עמי, מעריב, 7 באוגוסט 1973
- ↑ Israel, Malta sign medical cooperation pact, Israel Ministry of Foreign Affairs
- ↑ Frendo meets Israeli Foreign Minister, Times of Malta
- ↑ Israel, Malta Sign medical cooperation pact, Malta Independent
- ↑ Kurt Sansone. Updated: Netanyahu meets Muscat, insists sanctions on Iran should not be lifted, Times of Malta
- ↑ «Malta among countries targeted for Israeli 'sanctions'». Times of Malta. 2015 թ․ դեկտեմբերի 4. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
- ↑ Malta happy with Israel bilateral relationship, foreign affairs minster tells Netanyahu, Malta Today
- ↑ Foreign Affairs Minister in talks with Israeli Prime Minister in Tel Aviv, Independent
- ↑ Биньямин Нетаниягу провел встречу с главой МИД Мальты Кармело Абела, NEWSru.co.il
- ↑ Foreign Minister in talks with Israeli Prime Minister—Israel-Malta Chamber of Commerce launched, PRESS RELEASE BY THE MINISTRY FOR FOREIGN AFFAIRS AND TRADE PROMOTION
- ↑ Израиль и Мальта подписали договор о сотрудничестве в сфере здравоохранения, NEWSru.co.il