Ինչու Հայաստանը պետք է անկախ լինի. Հայաստանի դերն այս պատերազմում
Ինչու Հայաստանը պետք է անկախ լինի. Հայաստանի դերն այս պատերազմում (անգլ.՝ Why Armenia should be free: Armenia’s role in the present war), Արամայիսի 1916 թվականին Ժնևում հրատարակված գիրքն է։
Ինչու Հայաստանը պետք է անկախ լինի. Հայաստանի դերն այս պատերազմում անգլ.՝ Why Armenia should be free: Armenia’s role in the present war | |
|---|---|
 | |
| Հեղինակ | Գարեգին Փաստրմաճյան |
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Թեմա | Հայոց ցեղասպանություն |
| Բնօրինակ լեզու | անգլերեն |
| Էջեր | 111 և 46 |
| Հրատարակման վայր | Բոստոն |
| Հրատարակիչ | Hayrenik Publishing Company |
| Հրատարակման տարեթիվ | 1918 |
| OCLC | 462176584 |
| Թվային տարբերակ | archive.org կայքում (անգլ.)] |
Գրքի մասին խմբագրել
Գրքի հրատարակությունը մեծապես պայմանավորված էր Փարիզի Խաղաղության առաջիկա վեհաժողովից առաջ ամերիկյան հանրությանը պատերազմի ընթացքում հայ ժողովրդի դերի, նրա կրած կորուստների, զանգվածային տեղահանությունների ու կոտորածների մասին իրազեկելու և ներկայացնելու անհրաժեշտությամբ։ Ցույց են տրվում և փաստարկվում բոլոր այն հիմնական կռվանները, որոնք ապացուցում են Արևմտյան Հայաստանի՝ Օսմանյան կայսրությունից անկախ լինելու անհրաժեշտությունը։ Աշխատանքը կազմված է ներածությունից, թարգմանչի առաջաբանից, վեց գլխից և ամփոփումից[1]։
Հեղինակ խմբագրել
Գարեգին Փաստրմաճյանը (Արմեն Գարո) (1872-1923) դաշնակցական նշանավոր գործիչ էր, 1896 թվականին Բանկ Օտոմանի գրավումը կազմակերպողներից մեկը։ Երիտթուրքական հեղաշրջումից հետո Oսմանյան պառլամենտում Էրզրումից երեսփոխան էր։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին մասնակցել է ինքնապաշտպանական մարտերին։ Հայաստանի առաջին հանրապետության դեսպանը ԱՄՆ-ում։ 1918 թվականի դեկտեմբերին Միացյալ նահանգներում հրատարակում է «Ինչու Հայաստանը պետք է անկախ լինի. Հայաստանի դերն այս պատերազմում» գրքույկը։
Քաղվածքներ գրքից խմբագրել
|
Միայն Վանի շրջանում 1915 թ. փետրվար և մարտ ամիսներին քսանչորս գյուղեր հիմնահատակ կործանվեցին, իսկ դրանց բնակիչները սրի քաշվեցին … Տեղահանված մեկ ու կես միլիոն հայերից հազիվ 400.000-500.000-ը հասավ Սիրայի և Միջագետքի անապատները։ Նրանց մեծամասնությունը կանայք էին, ծերեր և երեխաներ, որոնք այդ անապատային շրջաններում ենթարկվեցին սովի մահացու տանջանքներին։ Ավելի քան մեկ միլիոն անպաշտպան հայեր սպանվեցին թուրքական զինվորների և ամբոխի կողմից։ Թալանչիների հրոսակախումբը Թալեաթի և էնվերի գլխավորությամբ դիմել են այդ հրեշավոր միջոցին` Հայկական հարցը մեկընդմիշտ վերջ տալու նպատակով, որովհետև հայերը քաջություն են ունեցել ընդդիմանալու նրանց պանթուրքական քաղաքականությանը։ Չինգիզխանի և Թամերլանի վայրագությունները գունատվում են` համեմատելով այն գազանությունների հետ, որոնք կատարվեցին արևմտահայերի հետ 1915 թ. ամռանը թուրքական կառավարության կողմից կազմակերպված ամբողջական ջարդերի ժամանակ։ | 
|
|
|
Թուրք սպայի օրագրում կարդում ենք հետևյալ տողերը. «Մեզ հարցրին, թե ինչու ենք սպանում հայերին։ Ինձ համար պատճառը բավական պարզ էր։ Եթե հայերը չկռվեին մեր դեմ, մենք վաղուց հասած կլինեինք Թիֆլիս և Բաքու։ |
|
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ G.Pasdermadjian, Why Armenia should be free: Armenia’s role in the present war, Boston: Hayrenik Publishing Company, 1918, 45 p.