Ժամանակակից պատկերասրահ (Զագրեբ)

Ժամանակակից պատկերասրահ
Տեսակ	պատկերասրահ
Երկիր	Խորվաթիա
Տեղագրություն	Զագրեբ
Հիմնադրվել է	1905
Այցելուներ	76 060 մարդ (2017)
Կայք	moderna-galerija.hr(հունգարերեն) և moderna-galerija.hr/en/(անգլ.)

Ժամանակակից պատկերասրահ Զագրեբում (խորվ.՝ Moderna Galerija u Zagrebu), գեղարվեստի թանգարան Խորվաթիայի մայրաքաղաք Զագրեբում, 19-20-րդ դարերի խորվաթ նկարիչների կերպարվեստի, քանդակագործական ստեղծագործությունների նշանակալի և արժեքավոր աշխատանքների հավաքածու, երկրի կարևորագույն մշակութային և կրթական կենտրոն։ Թանգարանային ֆոնդերում հաշվառված է շուրջ 10000 գեղարվեստական ստեղծագործություն, որոնք 1934 թվականից հավաքվել են քաղաքի կենտրոնում գտնվող Վրանիչանիում (խորվ.՝ Vranyczany) պատմական պալատում։

Թանգարանի լրացուցիչ պատկերասրահը Իոսիպ Ռաչիչի ստուդիան է Մարգարետսկայա փողոցի թիվ 3 հասցեում^[3]։ Թանգարանային հաստատության աշխատանքային ռեժիմը^[4]՝

Երկուշաբթիից մինչև շաբաթ՝ 10:00-ից մինչև 18:00
Կիրակի - 10:00-ից մինչև 13:00
Փակ է լինում տոնական օրերին

Պատմություն խմբագրել

Զագրեբի ժամանակակից պատկերասրահի նախակարապետը (սկզբում՝ «Խորվաթական արվեստի ազգային պատկերասրահ» անվանումով) ընդունված է համարել 1900-ական թվականների սկզբին հիմնված Գեղարվեստի ընկերությունը, որի նկարները և քանդակները ձեռք են բերվել նրա անդամների կողմից^[5], ինչպես նաև եպիսկոպոս Իոսիպ Շտրոսմայերի նվիրատվություններից^[6]։

1899 թվականին Իզիդոր Կրշնյավը (խորվ.՝ Izidor Kršnjavi) առաջարկով հանդես եկավ Զագրեբի Գեղարվեստի ընկերության մասնակիցների առջև պատկերասրահի ստեղծման գաղափարի մասին։ Նրա առաջարկը 1901 թվականին արձանագրվել է Ցուցահանդեսի (խորվ.՝ Pravilnik za društvene izložbe) հատուկ կանոնադրության մեջ։ 1905 թվականի գարնանը ապագա Ժամանակակից պատկերասրահի համար ձեռք բերվեցին երեք արվեստի գործեր, որն էլ համարվում է նրա հիմնադրման պաշտոնական տարեթիվը։ Սակայն թանգարանի հավաքածուն աճում էր աստիճանաբար և թանգարանը հանրության համար չբացվեց մինչև 1914 թվականը, տեղավորվելով ժամանակակից Ազգագրական թանգարանի միակ սենյակում և հասանելի դարձավ նրանց, ովքեր հատուկ հետաքրքրություն էին ցուցաբերում դրա համար^[7]։

Քանի որ հավաքածուն մշտապես աճում էր, 1934 թվականին Պատկերասրահը տեղափոխվեց ներկայիս շենքը^[5], Զրինևացի վրա գտնվող Վրանիչանի պալատը և գտնվում է այնտեղ մինչ օրս, բացառությամբ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքում տեղի ունեցած ընդմիջման։ Պալատը կառուցել է վիեննացի ճարտարապետ Ֆրեդի Կոնդրատին՝ ճարտարապետ Օտտո Հոֆերի նախագծով, 1882 թվականին բարոն Լույո Վրանիչանի (խորվ.՝ Lujo Vranyczany) համար։ 19-րդ դարի վերջին շենքի տերերը հաճախ են փոխվել, և այն մի քանի անգամ վերանորոգվել է։ Տարիներ շարունակ Վրանիչանի պալատը կապված է եղել Խորվաթիայի մշակութային, քաղաքական և տնտեսական կյանքում հայտնի մի շարք գործիչների հետ։ 1884 թվականի նոյեմբերին եպիսկոպոս Իոսիպ Յուրայ Շտրոսմայերը դրա պատշգամբից դիտել է նրա անվան պատկերասրահի բացման հանդիսավոր արարողությունը։

Պալատը ամբողջությամբ վերանորոգվել է 1993-2005 թվականներին, երբ հանրության առաջ բացվեց ներկայիս ցուցադրությունը։ Պալատի երկու հարկերը հատկացվեցին ժամանակակից պահանջներով կահավորված պատկերասրահին, որտեղ ցուցադրվում են խորվաթական ժամանակակից գեղանկարչության և քանդակագործության մշտական հավաքածուները։ Ժամանակակից պատկերասրահի ամբողջությամբ վերանորոգված պատմական սրահներում տեղակայվեցին «Խորվաթական արվեստի երկու հարյուր տարին (1800-2000)» ցուցադրությունները, որտեղ ներկայացվեցին, նկարիչների, քանդակագործների և մեդալագործների 650-700 լավագույն աշխատանքների ընտրանին^[3]։ Զագրեբի Ժամանակակից պատկերասրահը դարձավ ժամանակակից արվեստի ամենահագեցած և ամենահայտնի թանգարանը Խորվաթիայում։ 1960-ական թվականների վերջերից թանգարանում կազմակերպվում են հայտնի խորվաթ նկարիչների աշխատանքների, հետահայաց և անհատական ցուցահանդեսներ, ինչպես նաև խորվաթական և եվրոպական ժամանակակից արվեստի թեմատիկ ցուցահանդեսներ^[7]։

Հավաքածուներ խմբագրել

Զագրեբի Ժամանակակից պատկերասրահը ունի 19-20-րդ դարերի խորվաթական արվեստի ստեղծագործությունների հարուստ և հայտնի հավաքածու։ Այսօր թանգարանային ֆոնդերում հաշվառված են շուրջ 10 հազար ցուցանմուշներ^[3], ներառյալ կտավներ, քանդակներ, նկարներ և գրաֆիկական աշխատանքներ, մեդալիոններ և մեդալներ, ինչպես նաև հեղինակային գեղարվեստական լուսանկարներ և մեդիա արվեստի ժամանակակից նմուշներ։ Ավելի քան 700 արվեստի ստեղծագործություններ գտնվում են մշտական ցուցադրություններում , որոնք տեղակայված են պալատի երկու հարկերում և լուսաբանելով առանձին նկարիչների ստեղծագործություններ, ինչպես նաև նշելով նրանց տեղը խորվաթական մշակույթում։ Բացի հիմնական մշտական ցուցադրություններից Զագրեբի Ժամանակակից պատկերասրահում անցկացվում են ինչպես խորվաթական այնպես էլ արտասահմանյան նկարիչների հատուկ ցուցահանդեսներ։ Պատկերասրահը հրատարակում է մենագրություններ նկարիչների մասին, նրանց աշխատանքների ալբոմներ, մասնավորապես «Ժամանակակից խորվաթական արվեստ» անվանումով շարքի ստեղծագործություններ։

Զագրեբի ժամանակակից պատկերասրահում ներկայացված են հարավսլավացի և խորվաթ անվանի նկարիչների ստեղծագործություններ^[3]։

Լյուբով Բաբիչ
Վոին Բակիչ (Vojin Bakić)
Պետար Բարիշիչ (Petar Barišić)
Իվո Դեկովիչ (Ivo Deković)
Մարյան Դետոնի
Իվո Դուլչիչ (Ivo Dulčić)
Դուշան Ջանմոնյա
Վլադիմիր Բեցիչ
Վլախո Բուկովաց
Վլադիմիր Գաշպարիչ-Գապո (Vladimir Gašparić Gapo)
Վիլկո Գեցան (Vilko Gecan)
Իոսիպ Գեներալիչ (Josip Generalić)
Օտոն Գլիխա
Կրստո Հեգեդուշիչ
Լյուբո Իվանչիչ (Ljubo Ivančić)
Ֆրանց Յաշկե (Franz Jaschke)
Վասիլիե Իոսիպ Յորդան (Vasilije Josip Jordan)
Լեո Յունեկ (Leo Junek)
Վեկոսլավ Կարաս
Իվո Կերդիչ (Ivo Kerdić)
Զլատկո Կեսեր (Zlatko Keser)
Իոսիպ Կլարիչցա (Josip Klarica)
Սլավկո Կոպաչ (Slavko Kopač)
Կուզմա Կովաչիչ (Kuzma Kovačić)
Միրոսլավ Կրալևիչ
Ֆրանյո Կրշինիչ (Frano Kršinić)
Վատրոսլավ Կուլիշ (Vatroslav Kuliš)
Ֆերդինանտ Կուլմեր (Ferdinand Kulmer)
Իվան Լեսյակ (Ivan Lesjak)
Տիխոմիր Լոնչար (Tihomir Lončar)
Նիկոլա Մաշիչ (Nikola Mašić)
Իվան Մեշտրովիչ
Մատկո Մինչ (Matko Mijić)
Կառլո Մինչ (Karlo Mijić)
Ռոբերտ Ֆրանգեշ Միխանովիչ (Robert Frangeš Mihanović)
երոլիմ Միշե
Անտուն Մոտիկա (Antun Motika)
Էդո Մուրտիչ
Սոֆյա Նալետիլիչ-Պենավուշա (Sofija Naletilić Penavuša)
Զոլտան Նովակ (Zoltan Novak)
Մլադեն Պեյակովիչ (Mladen Pejaković)
Իվան Պիցել (Ivan Picelj)
Դիմիտրիե Պոպովիչ (Dimitrije Popović)
Զլատկո Պրիցա
Ֆերդո Կիկերես (Ferdo Quiquerez),
Մկիրկո Ռացկի (Mirko Racki)
Իոսիպ Ռաչիչ
Սլավա Ռաշկայ
Իվան Ռենդիչ
Իվո Ռեժեկ (Ivo Režek)
Բրանկո Ռուժիչ (Branko Ružić)
Ջուրո Սեդեր (Đuro Seder)
Միլենկո Ստանչիչ (Miljenko Stančić)
Միլան Շտայներ (Milan Steiner)
Դալիբոր Ստոշիչ (Dalibor Stošić)
Միխայել Ստրոյ (Mihael Stroy)
Գաբրիել Ստուպիցա (Gabrijel Stupica)
Իվո Շեբալ (Ivo Šebalj)
Զլատկո Շուլենտիչ (Zlatko Šulentić)
Մարինո Տարտալյա (Marino Tartaglia)
Մարիա Ուևիչ (Marija Ujević)
Միլովոյ Ուզելաց (Milivoj Uzelac)
Վլադիմիր Վարլայ (Vladimir Varlaj)
Էմանուել Վիդովիչ (Emanuel Vidović)
Զլատան Վրկլյան (Zlatan Vrkljan)
Իոսիպ Ցանկի (Josip Zanki)
Իվան Զաշե (Ivan Zasche).

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ GeoNames — 2005.
↑ http://mdc.hr/files/file/muzeji/statistika/Posje%C4%87enost%20hrvatskih%20muzeja%20u%202017.pdf
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 «Modern Gallery». Moderna Galerija. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 31-ին. Վերցված է 08-07-2011-ին.
↑ Современная галерея (Загреб) на www.planetware.com(անգլ.)
↑ ^5,0 ^5,1 Hawkesworth, Celia (2007), Zagreb - A Cultural and Literary History, Oxford: Signal Books, ISBN 978-1-904955-30-6
↑ Sewell, Brian (2009), International Trust for Croatian Monuments (ed.), Museums of Zagreb (Croatia: Aspects of Art, Architecture and Cultural Heritage ed.), London: Frances Lincoln Ltd, ISBN 978-0-7112-2921-1
↑ ^7,0 ^7,1 Biserka Rauter Plančić, Director of the Modern Gallery (1 April 2010), «Modern Gallery - Past and Present», Five Stars Croatia, 5, Արխիվացված է օրիգինալից 21 July 2011-ին, Վերցված է 08-07-2011-ին

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Աղբյուրներ խմբագրել

Dolores Ivanuša: Palača baruna Ljudevita Vranyczanyja-Dobrinovića u Zagrebu, Zagreb, 2005

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ժամանակակից պատկերասրահ (Զագրեբ)» հոդվածին։

[_29c259357d961fda-1] GeoNames — 2005.

[_f2649a9f92194483-2] ttp://mdc.hr/files/file/muzeji/statistika/Posje%C4%87enost%20hrvatskih%20muzeja%20u%202017.pdf

[moderngallery-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 «Modern Gallery». Moderna Galerija. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 31-ին. Վերցված է 08-07-2011-ին.

[4] Современная галерея (Загреб) на www.planetware.com(անգլ.)

[Zagreb-cultural-history-5] 5,0 ^5,1 Hawkesworth, Celia (2007), Zagreb - A Cultural and Literary History, Oxford: Signal Books, ISBN 978-1-904955-30-6

[Croatia-aspects-art-6] Sewell, Brian (2009), International Trust for Croatian Monuments (ed.), Museums of Zagreb (Croatia: Aspects of Art, Architecture and Cultural Heritage ed.), London: Frances Lincoln Ltd, ISBN 978-0-7112-2921-1

[5stars-7] 7,0 ^7,1 Biserka Rauter Plančić, Director of the Modern Gallery (1 April 2010), «Modern Gallery - Past and Present», Five Stars Croatia, 5, Արխիվացված է օրիգինալից 21 July 2011-ին, Վերցված է 08-07-2011-ին

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]