Թուրմ
Թուրմ, ( լատին․՝ tinctura), սովորաբար էթանոլում (էթիլ սպիրտ) լուծված բուսական կամ կենդանական նյութի հանուկ։ Տարածված են լուծիչների 25–60% կոնցենտրացիաները, բայց կարող են հասնել մինչև 90%[1]։
Քիմիայում թուրմը լուծույթ է, որտեղ որպես լուծիչ հանդիսանում է էթանոլը։ Բուսաբուժության մեջ ալկոհոլային թուրմերը պատրաստվում են էթանոլի տարբեր կոնցենտրացիաներով, որը պահպանելու նպատակով պետք է լինի առնվազն 20% սպիրտ[1][2]։ Թուրմերի արտադրության այլ լուծիչները ներառում են քացախ, գլիցերոլ (նաև կոչվում է գլիցերին), դիէթիլ էթեր և պրոպիլեն գլիկոլ,որոնցից ոչ բոլորը կարող են օգտագործվել ներքին ընդունման համար։ Էթանոլի առավելությունն այն է, որ այն հիանալի լուծիչ է ինչպես թթվային, այնպես էլ հիմնային (ալկալի) բաղադրիչների համար։ Գլիցերին պարունակող թուրմը կոչվում է գլիցերիդ։ Գլիցերինն ընդհանուր առմամբ ավելի աղքատ լուծիչ է, քան էթանոլը։ Քացախը, լինելով թթվային, ավելի լավ լուծիչ է ալկալոիդներ ստանալու համար, բայց ավելի վատ՝ թթվային բաղադրիչների համար։ Այն անհատների համար, ովքեր նախընտրում են չընդունել ալկոհոլ, ոչ ալկոհոլային հանուկներն այլընտրանք են հանդիսանում ոչ ալկոհոլային պատրաստուկների համար, որոնք նախատեսված են ներքին ընդունման համար:Քիչ ցնդող նյութերը, ինչպիսիք են յոդը և մերկուրոքրոմը, նույնպես կարող են վերածվել թուրմերի։
Բնութագրեր խմբագրել
Թուրմերը հաճախ պատրաստվում են էթիլ սպիրտի և ջրի համակցությամբ՝ որպես լուծիչներ,յուրաքանչյուրը լուծում է բաղադրիչ, որը մյուսը չի կարողանում կամ ավելի թույլ է։ Դրանց համամասնությունների փոփոխումը կարող է նաև վերջնական արդյունահանման մեջ բաղադրամասերի տարբեր մակարդակներ առաջացնել։ Սպիրտը, որպես հակամանրէային միջոց, գործում է նաև որպես կոնսերվանտ։ Սպիրտը որպես լուծիչ օգտագործելու բացասական կողմն այն է, որ էթանոլը հակված է դեֆորմացիայի ենթարկել որոշ օրգանական միացություններ՝ նվազեցնելով կամ ոչնչացնելով դրանց արդյունավետությունը։ Այս միտումը կարող է նաև անցանկալի հետևանքներ ունենալ բուսական բաղադրիչների, ինչպիսիք են պոլիսախարիդների արդյունահանման ժամանակ։ Որոշ այլ բաղադրամասեր, որոնց մեջ տարածված են սպիտակուցները, կարող են անդառձելիորեն բնափոխվել կամ «թթու» դառնալ սպիրտի կողմից։ Սպիրտը կարող է նաև վնասակար ազդեցություն ունենալ որոշ անուշաբույր միացությունների վրա։ Եթերի և պրոպիլեն գլիկոլի հիմքով թուրմերը հարմար չեն ներքին օգտագործման համար, թեև դրանք օգտագործվում են արտաքին օգտագործման պատրաստուկներում, ինչպիսիք են անձնական խնամքի նրբաքսուքները և քսուքները։
Օրինակներ խմբագրել
Որոշ օրինակներ, որոնք նախկինում տարածված էին բժշկության մեջ[3]
- Բենզոինի թուրմ
- Կանեփի թուրմ
- Կանթարիդների թուրմ
- Կաստորիումի թուրմ
- Երկաթի ցիտրոքլորիդի թուրմ՝ կիտրոնաթթվի և երկաթի (III) քլորիդի խելատ
- Կանաչ օճառի թուրմ, որը դասականորեն պարունակում է նարդոսի յուղ
- Գուայակի մաստակի թուրմ
- Յոդի թուրմ
- Ափիոնի թուրմ (լաուդան)
- Ափիոնի կամֆորացված թուրմ (պարեգորիկ)
- Pennyroyal-ի թուրմ
- Վարբուրգի թուրմ («Tinctura Antiperiodica» կամ «Antiperiodic Tincture», 19-րդ դարի ջերմիջեցնող միջոց
Սպիրտների օրինակները ներառում են.
- Ամոնիակի սպիրտային լուծույթ (հարթշորնի սպիրտային լուծույթներ)
- Կամֆորայի սպիրտային լուծույթ
- Եթերի սպիրտային լուծույթ, դիէթիլ եթերի լուծույթ սպիրտի մեջ
- «Մինդերերուսի սպիրտային լուծույթ», ամոնիումի ացետատ սպիրտի մեջ
- «Նիտրի սպիրտային լուծույթ» այս իմաստով սպիրտային լուծույթ չէ, այլ ազոտաթթվի հին անվանումը (բայց «նիտրի քաղցր սպիրտային լուծույթն» էթիլ նիտրիտ էր)։
- Նմանապես «աղի սպիրտային լուծույթ» իրականում նշանակում էր աղաթթու։ Խտացված, գոլորշիացող, 35% թթուն դեռ վաճառվում է այս անունով Մեծ Բրիտանիայում՝ որպես արտահոսքի մաքրող հեղուկ օգտագործելու համար։
- «Քացախի սպիրտային լուծույթ» սառցադաշտային քացախաթթվի հնացած տերմին է
- «Վիտրիոլի սպիրտային լուծույթ» ծծմբաթթվի հնացած տերմին է
- «Գինու սպիրտային լուծույթ» կամ «գինու սպիրտային լուծույթները» հին տերմին է սպիրտի համար (հատկապես սննդային կարգի սպիրտ, որը ստացվում է գինու թորումից)
- «Փայտի սպիրտային լուծույթն» վերաբերում է մեթանոլին, որը հաճախ ստացվում է փայտի դեստրուկտիվ թորումից
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Groot Handboek Geneeskrachtige Planten by Geert Verhelst
- ↑ Ullian, Naomi (2016 թ․ սեպտեմբերի 19). «How To Make A Medicinal Mushroom Double-Extraction Tincture». Herbal Academy (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 12-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link) - ↑ The Pharmacopoeia of the United States, 1850 ed.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թուրմ» հոդվածին։ |