Վիքիպեդիա

Թափանցիկություն (շուկա)

Այս հոդվածը ֆինանսական շուկաների թափանցիկության մասին է․ Այլ կիրառումների համար տես՝ թափանցիկություն (վարքագիծ)։

Տնտեսագիտության մեջ շուկան համարվում է թափանցիկ, եթե հայտնի է․ ինչ ապրանքներ ու ծառայություններ կամ կապիտալ ակտիվներ են հասանելի, շուկայի ինչ խորությամբ (հասանելի քանակը), ինչ գնով և որտեղ։ Թափանցիկությունը կարևոր է, քանի որ այն տեսական պատկերացումներից մեկն է, որն անհրաժեշտ է արդյունավետ ազատ շուկա ունենալու համար։ Այնուամենայնիվ, գնային թափանցիկությունը տանում է ավելի բարձր գների։ Օրինակ՝ եթե այն վաճառողներին ստիպում է դժկամորեն կտրուկ զեղչեր տրամադրել որոշակի գնորդների (օր․՝ խաթարելով գնորդների շրջանում եղած գնային դիսպերսիան կամ բաշխումը) կամ, եթե այն հեշտացնում է գաղտնի պայմանավորվածության գալը, ապա այս պարագայում գնային անկայունությունը այլ մտահոգություն է[1]։ Առաջարկի գնագոյացման վերաբերյալ գնորդների խորը տեղեկացվածության պատճառով շուկայի թափանցիկության բարձր մակարդակը կարող է հանգեցնել վաճառողի և գնորդի միջև եղած միջնորդ օղակների վերացմանը (դիզինտերմեդիացիա)։

Գոյություն ունեն գնային թափանցիկության երկու տեսակներ․ 1)ես գիտեմ ինչ գնով եմ վճարելու, և 2)ես գիտեմ՝ ինչ գնով ես դու վճարելու։ Գնային թափանցիկության այս երկու տեսակները դիֆերենցիալ կամ տարբերակիչ գնագոյացման համար տարբերվող առնչություններ ունեն[2]։ Թափանցիկ շուկան նաև պիտի անհրաժեշտ ինֆորմացիա տրամադրի ապրանքի որակի և այլ հատկանիշների վերաբերյալ[3], չնայած, որ որակի գնահատումը որոշակի ապրանքների համար չափազանց բարդ է, ինչպիսիք են արվեստի գործերը[4]։

Չնայած ֆոնդային շուկան համեմատաբար թափանցիկ է, հեջավորման ֆոնդերը հայտնի են իրենց գաղտնիությամբ։ Այս բնագավառի հետազոտողները գտել են, որ հեջավորման ֆոնդերի կողմից եղած մտահոգությունները վերաբերում են թափանցիկության և ոչ կատարյալ թափանցիկության անցանկալի հետևանքների պատճառով իրենց գործարքների շրջանակի նեղացմանը[5]։ Ֆինանսական որոշ մասնագետներ, այդ թվում և Վուոլ Սթրիթի վետերան Ջերեմի Ֆրոմմերը, առաջիններն են հեջավորման ֆոնդերի նկատմամբ թափանցիկության կիրառման հարցում՝ ուղիղ հեռարձակումներ անելով հենց գործարքային աշխատասեղաններից և առցանց մանրամասն պորտֆելային ինֆորմացիա տեղադրելով։

Կրիտիկական թափանցիկություն խմբագրել

Հաշվապահության մեջ առկա է հարուստ գրականություն, որը քննադատաբար է մոտենում շուկայի թափանցիկությանը՝ կենտրոնանալով դրա նրբությունների և սահմանների վրա[6][7]։ Օրինակ՝ որոշ հետազոտողներ քննարկման տակ են դնում դրա օգտակարությունը (օր․՝ Էթցիոնին[8])։ Սա կապված է նաև քանակական մոդելների[9] կատարողականության կամ «ռեակտիվության» հետ[10]։ Հատուկ դեպքերը ներառում են թափանցիկությունը արվեստի շուկայում[11]։ Ֆինանսներում նույնպես կան ուսումնասիրություններ, որոնք շուկայի թափանցիկության վերաբերյալ մտահոգություններ են հայտնում, ինչպիսիք են հակասական հետևանքները, ներառյալ՝ շուկայի իրացվելիության նվազումը և գների անկայունության աճը[1]։ Սա սելեկտիվորեն թափանցիկ շուկաների (ինչպիսիք են «մութ ավազանները») համար այդպիսին լինելու դրդապատճառներից մեկն է հանդիսանում[12]։

Թափանցիկության դինամիկան կարող է տարբեր լինել նաև ներդրումային շուկաների, կամբիստական շուկաների, և այլ տեսակի շուկաների (օր․՝ ապրանքների և ծառայությունների) միջև[13][14]։ Կամբիստը ծագել է cambiere լատիներեն բառից, որը նշանակում է փոխանակել, փոխել։ Այն հին տերմին է, որը վերաբերում է այն փորձագետներին, ովքեր արտարժույթի փոխանակման դրույքների վերաբերյալ ինֆորմացիա էին տրամադրում, ինչպես ասենք բրոկերները, բանկիրները և այլք։

Ռացիոնալ արժեքի հաշվապահական հաշվառման մեջ թափանցիկությունը կարող է բարդացվել այն հանգամանքով, որ 2-րդ և 3-րդ մակարդակի ակտիվները կտրականապես չեն կարող ենթարկվել շուկայական գնի վրա հիմնված մոդելին՝ հաշվի առնելով այն, որ ոչ մի անմիջական շուկա գոյություն չունի, որը կհարցադրի, թե ինչ նշանակություն ունի թափանցիկությունը այդ ակտիվների համար։ 2-րդ մակարդակի ակտիվները կարող են շուկայականի փոխարեն ֆինանսական մոդելավորման ենթարկվել։ Ֆինանսական մոդելավորումը գնագոյացման այն պրակտիկան է, երբ գները որոշվում են ֆինանսական մոդելների միջոցով, ի տարբերություն շուկայական մոդելի, որտեղ շուկային թույլ է տրվում սահմանել գները։ Ֆինանսական մոդելավորումը ֆինանսների ոլորտում սոցիալական ուսումնասիրությունների համար հետաքրքրության թեմա է հանդիսանում[9][15]։ Իսկ ինչ վերաբերում է 3-րդ մակարդակի ակտիվներին, ապա դրանք կարող են կառավարչական սպասումներ կամ ենթադրություններ ներառող մուտքային գործոններ պահանջել։

Ֆորեքս շուկայում խմբագրել

Քիչ շուկաներ կան, որոնք մասնակիցների միջև գաղտնիության, ազնվության և վստահության առկայություն են պահանջում, ինչպես Ֆորեքս կամ արտարժութային շուկան (Forex FX)[16]: Սա մեծ խոչընդոտներ է ստեղծում թրեյդերների, ներդրողների և ինստիտուտների համար, քանի որ առկա է թափանցիկության պակաս, ինչը հանգեցնում է առևտրային գործընկերների հետ վստահություն ձևավորելու և այդ հարաբերությունները սոցիալական միջոցներով զարգացնելու անհրաժեշտության ծագման, ինչպիսիք են «տեղեկատվության տեսքով նվերները», որոնք նույնիսկ դիտելի են ինստիտուցիոնալ ներդրողներին սպասարկող համաշխարհային ներդրումային բանկերի առևտրային հարթակներում[13]։

Գրեթե գոյություն չունեցող թափանցիկության պարագայում գործարքների վավերացման թրեյդերի ունակությունը պրակտիկորեն անհնար է դառնում, համենայնդեպս, եթե վստահություն չկա, որ փոխանակման շուկան լավ է աշխատում։ Վերջինս խնդիր է, որը քիչ հավանական է ինստիտուցիոնալ ներդրողների համար բաց խոշոր բրոքերային ծառայությունների համար (Reuters, Bloomberg և Telerate)։ Խնդրահարույց շուկայական փոխանակմամբ իրավիճակներում, երբ թափանցիկությունը բացակայում է, հաճախորդի և բրոքերի միջև վստահություն չի լինի, սակայն զարմանալին այն է, որ այնուամենայնիվ, մութ ավազաններում գործարքներ անելու նկատմամբ պահանջարկ կա[12]։

Սա նույնպես ֆինանսական նորարարությունների ոլորտ է դարձել։ Ընկերություններ, ինչպիսիք են «Արդար առևտրի տեխնոլոգիան» (Fair Trading Technology[17]) և նրանց T3 Integration Bridge-ը, փորձում են թույլ տալ թրեյդերներին առևտուր իրականացնել թափանցիկությամբ և հնարավորություն ունենալ ստուգելու, որ յուրաքանչյուր գործարք մուտք է գործում շուկա։ (Ընկերությունը MetaTrader 4 պլատֆորմի օգնությամբ կամուրջն օգտագործում է աշխարհի խոշորագույն՝ ECN-ի (Electronic communication network), Dukascopy Bank SA-ի[18] թրեյդերների հետ կապվելու համար:)

Արտարժութային կամ ֆորեքս շուկաները հիմա նաև թիրախ են նոր բլոկչեյնային նորարարությունների համար, որոնք թույլ են տալիս գործարքներ իրականացնել կենտրոնացված փոխանակման շուկաներից դուրս կամ փոխել դրանցում իրականցվող փոխանակման ձևերը[19][20]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 Madhavan, Ananth; Porter, David; Weaver, Daniel (2005 թ․ օգոստոսի 1). «Should securities markets be transparent?». Journal of Financial Markets. 8 (3): 265–287. CiteSeerX 10.1.1.201.6264. doi:10.1016/j.finmar.2005.05.001.
  2. ↑ Kyle, Margaret K.; Ridley, David B. (2007 թ․ սեպտեմբերի 1). «Would Greater Transparency And Uniformity Of Health Care Prices Benefit Poor Patients?». Health Affairs. 26 (5): 1384–1391. doi:10.1377/hlthaff.26.5.1384. PMID 17848449.
  3. ↑ «Dictionary of Finance and Banking - Oxford Reference» (անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 6-ին.
  4. ↑ Yogev, Tamar (2010 թ․ հուլիսի 1). «The social construction of quality: status dynamics in the market for contemporary art». Socio-Economic Review. 8 (3): 511–536. doi:10.1093/ser/mwp030. ISSN 1475-1461.
  5. ↑ Felix Goltz; Schröder, David (2010 թ․ ապրիլի 1). «Hedge Fund Transparency: Where Do We Stand?». The Journal of Alternative Investments (անգլերեն). 12 (4): 20–35. doi:10.3905/jai.2010.12.4.020.
  6. ↑ Strathern, Marilyn (2000 թ․ հունիսի 1). «The Tyranny of Transparency». British Educational Research Journal (անգլերեն). 26 (3): 309–321. doi:10.1080/713651562. ISSN 1469-3518.
  7. ↑ Best, Jacqueline (2005 թ․ փետրվարի 10). The Limits of Transparency: Ambiguity and the History of International Finance. Cornell Studies in Money. Ithaca, NY: Cornell University Press. ISBN 9780801473777.
  8. ↑ Etzioni, Amitai (2010 թ․ դեկտեմբերի 1). «Is Transparency the Best Disinfectant?». Journal of Political Philosophy (անգլերեն). 18 (4): 389–404. doi:10.1111/j.1467-9760.2010.00366.x. ISSN 1467-9760.
  9. ↑ 9,0 9,1 MacKenzie, Donald; Millo, Yuval (2003 թ․ հուլիսի 1). «Constructing a Market, Performing Theory: The Historical Sociology of a Financial Derivatives Exchange». American Journal of Sociology. 109 (1): 107–145. CiteSeerX 10.1.1.461.4099. doi:10.1086/374404. ISSN 0002-9602.
  10. ↑ McGivern, Gerry; Fischer, Michael D. (2012 թ․ փետրվարի 1). «Reactivity and reactions to regulatory transparency in medicine, psychotherapy and counselling» (PDF). Social Science & Medicine. Part Special Issue: Organization studies and the analysis of health systems. 74 (3): 289–296. doi:10.1016/j.socscimed.2011.09.035. PMID 22104085.
  11. ↑ Coslor, Erica (2016 թ․ ապրիլի 1). «Transparency in an opaque market: Evaluative frictions between "thick" valuation and "thin" price data in the art market». Accounting, Organizations and Society. 50: 13–26. doi:10.1016/j.aos.2016.03.001.
  12. ↑ 12,0 12,1 Pitluck, Aaron Z. (2011 թ․ փետրվարի 1). «Distributed execution in illiquid times: an alternative explanation of trading in stock markets». Economy and Society. 40 (1): 26–55. doi:10.1080/03085147.2011.529333. ISSN 0308-5147.
  13. ↑ 13,0 13,1 Knorr Cetina, Karin; Bruegger, Urs (2002 թ․ հունվարի 1). «Global Microstructures: The Virtual Societies of Financial Markets». American Journal of Sociology. 107 (4): 905–950. CiteSeerX 10.1.1.335.2243. doi:10.1086/341045. ISSN 0002-9602.
  14. ↑ Cetina, Karin Knorr; Bruegger, Urs (2002 թ․ դեկտեմբերի 1). «Traders' Engagement with Markets». Theory, Culture & Society (անգլերեն). 19 (5–6): 161–185. doi:10.1177/026327602761899200. ISSN 0263-2764.
  15. ↑ MacKenzie, Donald; Spears, Taylor (2014 թ․ փետրվարի 6). «'The formula that killed Wall Street': The Gaussian copula and modelling practices in investment banking» (PDF). Social Studies of Science (անգլերեն). 44 (3): 393–417. doi:10.1177/0306312713517157. PMID 25051588.
  16. ↑ «Forex Glossary, Forex Terminology, Forex Trading Dictionary». www.earnforex.com.
  17. ↑ «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 22-ին.
  18. ↑ «Home :: Dukascopy Bank SA - Swiss Forex Bank - ECN Broker - Managed accounts - Swiss FX trading platform». www.dukascopy.com.
  19. ↑ «Understanding How Blockchain Works and Why it Will Transform FX | Finance Magnates». Finance Magnates | Financial and business news (ամերիկյան անգլերեն). 2016 թ․ դեկտեմբերի 30. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 21-ին.
  20. ↑ «Subscribe to read». Financial Times. {{cite web}}: Cite uses generic title (օգնություն)
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Թափանցիկություն_(շուկա)&oldid=9483758» էջից