Թանթռնիկ քառաչափ
| Թանթռնիկ քառաչափ | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
| Կարգ | Քարբեկածաղկավորներ (Saxifragales) |
| Ընտանիք | Թանձրատերևազգիներ (Crassulaceae) |
| Ենթաընտանիք | Գառնադմակայիններ (Sempervivoideae) |
| Տրիբա | Sedeae |
| Ցեղ | Թանթռնիկ (Sedum) |
| Տեսակ | Թանթռնիկ քառաչափ (S. tetramerum) |
| Միջազգային անվանում | |
| Sedum tetramerum | |
Թանթռնիկ քառաչափ (լատին․՝ Sedum tetramerum), թանձրատերևազգիների ընտանիքին պատկանող ծածկասերմ բույս, որը գրանցված է Հայաստանի Հանրապետության Կարմիր գրքում։
Նկարագրություն խմբագրել
2-5 սմ բարձրությամբ ցողունները միայնակ են և բարակ։ Կիսագլանաձև տերևները համարյա ձվաձև են, մերկ կամ թեթևակի թարթիչավոր։ Հասկանման ծաղկաբույլերում գտնվող ծաղիկները համարյա նստադիր են։ Բաժակաթերթերը բթավուն են, հիմքում հավելուկով։ 3,5 մմ երկարությամբ պսակաթերթը սպիտակ են, ձվաձև-նշտարաձև և սուր։ Հասուն պտուղները բաժակին հավասար են, թեթևակի հեռացող մասերով, գծային-նշտարաձև, ուռուցիկ, գեղձային-թմբիկավոր կտուցով[1]։
Տարծվածություն խմբագրել
Հայաստանում հանդիպում է Երևանի (Աշտարակ, Արարատ) և Մեղրու (Մեղրի գետի ափերին) Ֆլորիստիկական շրջաններում։ Տեսակի ընդհանուր արեալը ընդգրկում է Արևելյան Կովկասը, Արևելյան և Հարավային Անդրկովկասը և Միջին Ասիան[1]։
Էկոլոգիա խմբագրել
Աճում է ծովի մակարդակից 700-1100 մ բարձրությունների վրա, ստորին լեռնային գոտում, կիսաանապատի քարքարոտ տեղերում։ Ծաղկում է հունիսին, պտղաբերում է հուլիս-օգոստոս ամիսներին[1]։
Պահպանություն խմբագրել
Խոցելի տեսակ է։ Տարածման շրջանի մակերեսը 5000 կմ²-ից պակաս է, իսկ բնակության շրջանի մակերեսը 500 կմ²-ից պակաս։ Տեսակի հիմնական արեալը Հայաստանի սահմաններից դուրս գտնվելու պատճառով սպառնալիքի կատեգորիան իջեցվել է։ Ընգրկված չէ Հայաստանի Կարմիր գրքի առաջին հրատարակության մեջ նաև CITES-ի և Բեռնի կոնվենցիաների հավելվածներում։
Պահպանություն չի իրականացվում[1]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.