Էտեմենանկի
Էտեմենանկի (շումերերեն՝ É.TEMEN.AN.KI 𒂍𒋼𒀭𒆠 «երկրի և երկնքի հիմնադրի տաճար»), Բաբելոն քաղաքում մ.թ.ա. 6-րդ դարի նորբաբելոնյան արքայատոհմի կողմից կառուցված զիկկուրատ՝ նվիրված Մարդուկ աստծուն։ Բարձրությունը 91 մետր էր։ Այն այժմ ավերված է, և միայն ավերակներն են մնում։
Ըստ որոշ ենթադրությունների` հենց Էտեմենանկիից ոգեշնչված է ստեղծվել Բաբելոնի աշտարակի մասին առասպելը։
Կառուցում խմբագրել
Պարզ չէ, թե կոնկրետ երբ է կառուցվել Էտեմենանկին։ Ըստ Էնդրյու Ջորջի հոդվածի` կառուցող անձը թագավորել է մ.թ.ա. 14-րդ, 12-րդ, 11-րդ կամ 9-րդ դարերում։ Սակայն, համաձայն միջին ասորական մի պահպանված բանաստեղծության պատառիկի, Էտեմենանկին կանգուն է եղել դեռևս մ.թ.ա. 2-րդ հազարամյակում[1]։
Բաբելոն քաղաքն ավերվել մ.թ.ա. 689 թվականին Սինաքերիբի կողմից, որը նաև ավերել է Էտեմենանկին։ Քաղաքը վերակառուցել են Նաբուպալասարը և իր որդի Նաբուգոդոնոսոր II-ը։ Քաղաքի կառուցումը տևել է 88 տարի։ Զիկկուրատը վերակառուցել է Նաբուգոդոնոսոր II-ը։ 7 հարկերով այն հասել է 91 մետր բարձրության[2]։
Նկարագրություն խմբագրել
Նաբուգոդոնոսոր II-ի բաբելոնյան կոթողի վրա արված թագավորական գրությունը փաստում է, որ տաճարը կառուցել է հենց ինքը. «Էտեմենանկի[3] Զիկկուրատ Բաբիբլի [Բաբելոնի զիկկուրատ], ես կառուցեցի այն, աշխարհի մարդկանց հրաշալիքը, ես բարձրացրի նրա կտուրը երկինք, սարքեցի դռներ մուտքերի համար և պատեցի այն բիտումով և աղյուսով»[4]։ Գրությունը գտել է Ռոբերտ Քոլդեվեյը 1917 թվականին։ Հետազոտողները Սկյոյենի հավաքածուում վերջերս հայտնաբերեցին Էտեմենանկիի ամենահին հիշատակությունը[5]։ Այն փորագրված է սև քարի վրա, որն ունի «Բաբելոնյան աշտարակի կոթող» անվանումը և թվագրվում է մ.թ.ա. 604-562 թվականներով՝ Նաբուգոդոնոսոր II-ի թագավորման տարիներով[6]։
Էտեմենանկին համարվում է այն կառույցը, որն ընկած է Բաբելոնի աշտարակի աստվածաշնչյան պատմության հիմքում[7][8]։
Ավերում խմբագրել
Մ.թ.ա. 331 թվականին Ալեքսանդր Մակեդոնացին գրավեց Բաբելոնը և հրամայեց վերանորոգել Էտեմենանկին։ Երբ նա մ.թ.ա. 323 թվականին վերադարձավ քաղաք և տեսավ, որ ոչ մի առաջընթաց չի գրանցվել, իր զորքին հրամայեց ավերել ամբողջ կառույցը՝ նախապատրաստելով վերջնական վերակառուցման[9]։ Մակեդոնացու մահը, սակայն, կանգնեցրեց վերակառուցումը[10]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ George, Andrew (2007) "The Tower of Babel: Archaeology, history and cuneiform texts" Archiv für Orientforschung, 51 (2005/2006). pp. 75-95. pdf document.
- ↑ Mc Clintock, Strong (1894). Mc Clintock and Strong cyclopaedia By John McClintock, James Strong. էջեր 465–469.
- ↑ The house, the foundation of heaven and earth". The stele was broken in Antiquity in three pieces, two of which are reunited in the Schøyen collection, MS 2063
- ↑ Koldewey had identified Etemenanki in November 1900; the vicissitudes of the archaeological enterprise, in which the enormous mass of debris covering it was shoveled away and shafts and tunnels pierced, were summarised in Friedrich Wetzel and F. H. Weissbach, Das Hauptheiligtum des Marduk in Babylon, Esagila und Etemenanki (Leipzig) 1938; the most recent monograph is HansJörg Schmid, Der Tempelturm Etemenanki in Babylon (Mainz) 1995.
- ↑ «Ancient Texts Part of Earliest Known Documents». news.discovery.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
- ↑ «Babylonian History». Schøyen Collection. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
- ↑ Harris, Stephen L. (2002). Understanding the Bible. McGraw-Hill. էջեր 50–51. ISBN 9780767429160.
- ↑ Streck, Michael P. (2006). «Die Stadt, an deren Freuden man nicht satt wird». Damals (German). Vol. Special volume. էջեր 11–28.
{{cite magazine}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ Diodorus Siculus, 2.9.9; Strabo, Geography, 16.1.5.
- ↑ R.J. van der Spek, "Darius III, Alexander the Great and Babylonian scholarship" in: Achaemenid History XIII (Leiden 2003), 289-346.