Էստոնական քերծե
Էստոնական որսորդական շուն ( էստ․՝ Eesti hagijas), որսորդական շների ցեղատեսակ, որն օգտագործվում է մանր կենդանիների որսորդության համար։
Ցեղատեսակի պատմություն խմբագրել
Շների այս ցեղատեսակը ձևավորվել է Էստոնիայում 20-րդ դարում և հանդիսանում է հրացանավարժ քերծեների տիպիկ ներկայացուցիչ։ Նրա ստացման աշխատանքները սկսվել են 2 համաշխարհային պատերազմների միջև ընկած ժամանակահատվածում, ինչին նպաստել են էկոլոգիական պայմանները և այծյամի պահպանության միջոցառումները։ Էստոնական քերծեի ստացումը ընթացել է 2 ուղղությամբ․
- Ռուսական, անգլո-ռուսական և այլ քերծեների շրջանում ոչ խոշոր արտադրողների ընտրություն, ապա՝ խաչասերում ֆոքսհաունդների և ֆիննական քերծեների հետ։
- Խաչասերում եվրոպական մանր եղջերավոր քերծեների հետ, որոնց հաջողվել է ձեռք բերել՝ բիգլներ, շվեցարական(լյուցեռնական) քերծեներ։
Ժամանակի ընթացքում հաջողվել է ստանալ բավականին նույնատիպ գլխաքանակ, չնայած բազմաթիվ նախնիներ մինչ օրս հիշեցնում են իրենց մասին։ Որպես ցեղատեսակ՝ էստոնական քերծեն ճանաչվել է ԽՍՀՄ-ում 1954 թ․[1]։ Առաջին ստանդարտն ընդունվել է 1959 թ․։
2019 թվականին ցեղը նախնական հիմունքովճանաչվեց միջազգային կինոլոգիական ֆեդերացիայի կողմից[2] :
Արտաքին տեսք խմբագրել
- Վզակոթի բարձրությունը․ արուներ՝ 45-52 սմ, էգեր՝ 42-49 սմ
- Քաշ․ էգեր՝ 10-20 կգ, արուներ՝ 15-25 կգ
- Սրբոսկրի բարձրությունը 1-1,5 սմ-ով պակաս է վզակոթի բարձրությունից
- Ձգվածության ինդեքսը․ արուներ՝ 108-110, էգեր՝ 110-112
- Պահվածքը՝ հավասարակշռված, շարժուն
- Գանգատուփն ունի չափավոր լայնություն, կլոր ձև։ Մուգ մասից դնչին անցումը կտրուկ չէ։ Դունչը երկար է, ուղիղ։ Դնչի պրոֆիլը նման է ուղղանկյան։ Քթի բլթակը լայն է, սև։ Շրթունքները կիպ գրկում են ծնոտները, կախ չեն ընկնում։
- Աչքերը մուգ շագանակագույն են, մի փոքր ծուռ տեղադրված, կոպերի ծայրերը մուգ են։
- Ականջները երկար են, ոչ հաստ, ծայրերում ոլորված, ցածր տեղադրված։ Կախվող են, կիպ կպնում են գլխին։
- Իրանը նկատելիորեն ձգված է։ Վիզը կլոր է, մկանուտ, չոր։ Կուրծքը լայն է և խորը, հասնում է արմունկներին։ Մեջքն ուղիղ է, լայն։ Գոտկատեղը կարճ է, լայն, դուրս ցցված, մկանուտ։ Փորը մի փոքր քաշված է։
- Վերջույթները պինդ են, չոր, մկանուտ։ Թաթերն օվալաձև են, միացող, ճանկերն ուղղված են դեպի հողը։
- Պոչը հաստ է հիմքի մոտ, դեպի ծայրը քիչ-քիչ բարակում է, թրաձև է։ Ամբողջ երկարությամբ ծածկված է խիտ մազերով։
- Մորթին կարճ է, ուղիղ, կոշտ և փայլուն։ Բրդատակի աղվամազը թույլ է զարգացած։
- Գունավորում․ սև-պիսակավոր՝ կարմրաներկով։ Սև բծերի չափը սահմանափակված չէ։ Հանդիպում են գունավորումներ․ գորշ-պիսակավոր՝ կարմրաներկով, բոսորագույն-պիսակավոր։ Քթի բլթակը սև է։
Բնավորությունը և որսորդական որակները խմբագրել
Էստոնական քերծեն շատ խելացի և ակտիվ շուն է։ Դաստիարակության մեջ թեթև թերացումն անգամ օգտագործելու է իր օգտին, այլ շների հետ մրցավազքի մեջ մտնելու յուրաքանչյուր հնարավորությունն ընդունվելու է ուրախությամբ՝ անկախ եղանակից և ժամից։ Չարությունը, որը համակում է էստոնական քերծեին՝ պոտենցիալ որս տեսնելիս, և թույլ է տալիս հասնել փայլուն արդյունքների որսորդության մեջ, չի արտահայտվում մարդկանց հետ․ դա զուտ մասնագիտական հատկություն է, որը նա թողնում է շեմից այն կողմ, հենց որ տանն է հայտնվում։ Այստեղ նա ցուցաբերում է զարմանալիորեն հավասարակշռված, հանգիստ խառնվածք և փափուկ բարեհոգի բնավորություն, երեխաների նկատմամբ բացարձակ հանդուրժող է։ Ընդհանուր առմամբ, էստոնական քերծեն հրաշալի ուղեկից է, որը հիանալի համապատասխանում է ակտիվ և շարժուն մարդկանց, որոնք հնարավորություն ունեն ապահովելու իրենց շանը մեծ ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությամբ։ Այդ դեպքում էստոնական քերծեն առանց որոշակի խնդիրների կարող է պահվել քաղաքային բնակարանում։
Էստոնիական քերծեի առավելությունները ներառում են.
- վաղ հասունություն, որը ժառանգվել է շվեյցարական շնից։
- բիգլից ժառանգած ուժեղ թաթ;
- քաղաքավարություն և հնազանդություն (պատշաճ մարզմամբ, զուգորդված ռուսական որսորդների տոկունության և կրքի հետ)։
Պահպանում և խնամք խմբագրել
Սա իր բնույթով շատ քաղաքավարի շուն է, եռանդուն, փափուկ բնավորությամբ, զիջողական է դաստիարակության մեջ։ Նա, որպես կանոն, շատ հեշտ է սովորում, արագ և ճշգրիտ հիշում է բոլոր հրամանները, գիտի տանն իրեն հատկացված տեղը։ Հարմարավետ է զգում բնակարանում, բայց կարևոր են զբոսանքները անտառում կամ այգում։ Եթե դուք որսի եք գնում այս շան հետ, դա պահպանում և զարգացնում է նրա հոտառությունը։ Մաքրասեր է, կարճ մորթով։ Հարկավոր է մանրակրկիտ մաքրում խոզանակով՝ լողանալուց առաջ (ամսական մեկ անգամից ոչ ավել)։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Эстонские кинологи намерены добиться мирового признания породы "эстонская гончая"». rus.err.ee. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 20-ին.
- ↑ «EESTI HAGIJAS (366)». FCI breeds nomenclature (անգլերեն). Fédération Cynologique Internationale. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 7-ին.
Գրականություն խմբագրել
- Сигаева М. Էստոնական տաք շուն // ընկեր : Ամսագիր։ - 2009 թ. - No 9 : - S. 66-71 : - ISSN 1609-0527 :
- Huraուրավլև Յու. Որսորդի հանրագիտարան։ - Mozhaisk-Terra, 1996 թ.
- Սելեկցիոներներ Պ. ԲԱՅ Կուրբատով Վ. Վ., Մազովեր Ա. Պ., Նազարով Վ. NS Տեղեկագիր գիրք շների բուծման մասին։