Էսպերանտոյի հնչակարգություն

Էսպերանտոյի ստեղծող Լյուդվիկ Լազարուս Զամենհոֆը պատկերազարդել է էսպերանտոյի արտասանությունը համապատասխան տառերի և մի քանի եվրոպական հիմնական լեզուների համարժեքների համեմատությամբ՝ կիրառելով «մեկ տառ, մեկ հնչյուն» սկզբունքը։ Հաշվի առնելով, որ համեմատվող լեզուները ամբողջությամբ նույնական չէին, նա հայտնել է, որ իտալերենի արտասանությունը կարող է օրինակ լինել էսպերանտոյի համար։

Էսպերանտոյի հարյուր տարվա գոյության ընթացքում մշակվել են հնչակարգային կանոններ, այդ թվում՝ հնչյունաբանությունը, հնչյունների դասավորությունը և արտասանությունը։ Ընդհանուր կարգը շատ քիչ է շեղվում «մեկ տառ, մեկ հնչյուն» սկզբունքից, գոյություն ունեն միայն սակավաթիվ այլահնչային տարբերակներ։

Այբուբեն

Էսպերանտոյի այբուբենն ունի 23 բաղաձայն, այդ թվում 4 պայթաշփական և /x/, որը հազվադեպ է դարձել, 11 ձայնավոր, 5 միաբարբառ և 6 երկբարբառ։ Գոյություն ունի վեց պատմական կայուն երկբարբառ՝ /ai̯/, /oi̯/, /ui̯/, /ei̯/ և /au̯/, /eu̯/

Բաղաձայններ

		Շրթնային	Ալվեոլային	Հետալվեոլային	Քմային	Ետնալեզվային	Ճեղքվածքային
Ռնգային		m	n
Պայթական	Խուլ	p	t			k
	Ձայնեղ	b	d			ɡ
Պայթաշփական	Խուլ		t͡s	t͡ʃ
	Ձայնեղ		(d͡z)	d͡ʒ
Շփական	Խուլ	f	s	ʃ		x	h
	Ձայնեղ	v	z	ʒ
Ձայնորդ			l		j	w
Թրթռուն			r

Այլահունչ տարբերակներ

Այլահնչակները հանդիսանում են հնչույթի իրականացումը, նրա տարբերակը՝ պայմանավորված կոնկրետ հնչյունական միջավայրով։ Էսպերանտոյում ընդունված են հետևյալ այլահնչակները.

Հնչույթ	a	e	o	i	u	n	m	r	v	z	ʒ	f	s	ʃ	b	d	dʒ	ɡ	p	t	tʃ	k
Այլահնչակ	ɑ	ɛ	ɔ	ij	uw	ŋ, ɲ	ɱ	ɾ	ʋ, w, f	s	ʃ	v	z	ʒ	p	t	tʃ	k	b	d	dʒ	ɡ

Այլահունչ տարբերակների ընդհանուր աղբյուրը փոխառյալ բառերն են, հատկապես հատուկ անունները, երբ բառում մնում են աղբյուր լեզվի հետքերը կամ ստեղծվում են նոր հաջորդականություններ, որպեսզի խուսափեն գոյություն ունեցող արմատների կրկնությունից։