Էթնո-կուդո
Էթնո-կուդո (էրզ.՝ Йовлань Олонь лемсэ «Этно-кудо»[1]), թանգարան Մորդովիայի Կոչկուրովսկի շրջանի Պոդլեսնայա Տավլա գյուղում։ Ստարայա Տերիզմորգա գյուղի հետ միասին մտնում է Մորդովիայի Հանրապետության ազգային մշակույթի կենտրոնի մեջ[2]։ Թանգարանն ընդգրկված է «Սյուլգամո» զբոսաշրջային երթուղու մեջ[3][4] և հաղթել է «Միջտարածաշրջանային տուրիստական երթուղու լավագույն նախագիծ» անվանակարգում։ «Էթնիկ Մորդովիա» երթուղու մաս[5]։
Էթնո-կուդո էրզ.՝ Йовлань Олонь лемсэ Этно-кудо | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | թանգարան |
| Երկիր |  Ռուսաստան |
| Հիմնադրվել է | սեպտեմբերի 6, 2006 |
 | |
 | |
Պատմություն խմբագրել
1989 թվականին երաժիշտ Վլադիմիր Ռոմաշկինը Պոդլեսնայա Տավլա գյուղում գնել է փոքրիկ տուն։ Նա սիրահարվել է գյուղին, նրա բարի ու պարզ մարդկանց, գյուղը շրջապատող հրաշալի բնությանը։ Հիացել է փայտի վրա փորագրողների վարպետությամբ և ամենուր տեղեկություններ էր տարածում Տավլինայի վարպետների աշխատանքի մասին։ Հիմնականում նրա անխոնջ հյուրընկալության շնորհիվ Պոդլեսնայա Տավլայի տունը սկսեց ընդունել միջազգային ֆինո-ուգրացի հյուրեր Էստոնիայից, Հունգարիայից և Ֆինլանդիայից։
Վլադիմիր Ռոմաշկինի օգնությամբ «Էրմեզ» ՀԿ-ն անցկացրեց Փայտի փորագրողների առաջին հանրապետական սեմինարը, այնուհետև Weisen undokst Ֆինո-Ուգրացի փայտի փորագրողների առաջին միջազգային սեմինարը։ Հենց այստեղ՝ գյուղում, Վլադիմիր Ռոմաշկինն ակտիվորեն շփվում էր ավագ սերնդի բնակիչների հետ՝ ձայնագրելով հին էրզյական երգերը։ 80-ականների վերջին Էրզյա գյուղը դեռևս մեծ մասամբ պահպանել էր իր ավանդական կենսակերպը, որը բարենպաստ միջավայր էր երաժշտի հետագա ստեղծագործական վերելքի համար։
Լինելով արդեն հայտնի բանահավաք՝ նա երազում էր էթնոտուրիստական երթուղու մասին դեպի Պոդլեսնայա Տավլա գյուղ։ Նա մտածեց երեխաներին և դեռահասներին հավաքել փայտի փորագրության ինտերակտիվ վարպետության դասերի, այցելություններ կազմակերպել Տավլինի վարպետների լաբորատորիաներ, փառատոններից հետո նվիրաբերված վարպետների պատրաստի աշխատանքներով էթնոպարկ ստեղծել։ Լինելով ազգագրագետ՝ նա նախատեսում էր բանահյուսական փառատոներ կազմակերպել, ձիարշավներ դեպի անտառ, հին գյուղական սուրբ ծիսական վայրեր։
2006 թվականի սեպտեմբերի 6-ին[6], երաժշտի ծննդյան 55-ամյակի օրը, «Տավլինի վարպետների միություն «Էրմեզ» հասարակական միավորման նախաձեռնությամբ Էրզյան լեզվի փրկության հիմնադրամի և գյուղի հանրության ջանքերով բացվել է տուն-թանգարանը՝ նվիրված հայտնի բանահավաք, արական Տորամա խմբի հիմնադիր Վլադիմիր Իվանովիչ Ռոմաշկինին։ Մեր ժամանակների իսկապես բացառիկ դեպք, երբ թանգարանը ստեղծվում է հանրային միջոցներով։ 171 մարդ ցանկացել է մասնակցել «Էթնո-կուդո»-ի ստեղծման և բացման նախագծին, բարերարների այս ցանկը ներառված է թանգարանի պատմության մեջ։ Մորդովայի Հանրապետության մշակույթի նախարարությունը, Մորդովայի Հանրապետության ազգային քաղաքականության կոմիտեն, Կոչկուրովսկի շրջանի վարչակազմը ևս մասնակցել են կազմակերպչական աշխատանքներին։
«Էթնո կուդո» տուն-թանգարանը ականավոր երաժիշտ Վ.Ի.Ռոմաշկինի իրերի և ունեցվածքի հավաքածուի միակ սեփականատերն է։ Թանգարանը պարունակում է նաև էրզիական ժողովրդի նյութական մշակույթի հավաքածուներ՝ կենցաղային իրեր, կենցաղային պարագաներ և այլ իրեր[7]։
«Էթնո կուդո»-ն եզակի երևույթ է Մորդովիայի Հանրապետության համար ոչ միայն այն պատճառով, որ այն պարզապես ավանդաբար ընդունված, ստանդարտ թանգարան չէ։ Ստեղծողները փորձել են պահպանել տան արտաքին տեսքը Վ.Ռոմաշկինի ապրելու և ստեղծագործելու ժամանակի տարրերով և մանրամասներով։ Այս թանգարանում բոլոր առարկաներին կարելի է ոչ միայն դիպչել, այլև օգտագործել իրենց նպատակներով։ Փառատոնների և տոների ժամանակ, երբ հյուրեր են գալիս, տնային տնտեսուհիները կերակուր են պատրաստում ջեռոցում, թխում հաց ու բլիթ։ Այստեղ ցանկացած մարդ կարող է գիշերել, զրուցել թանգարանի ստեղծողների և գյուղի բնակիչների հետ։ Կարելի է նաև ջուր խմել նույն ջրհորից, շնչել նույն օդը, հիանալ նույն բնապատկերներով, ինչ երաժիշտը։
Թանգարանի տնօրենն է Պյոտր Ռյաբովը[8]։
Գործունեություն խմբագրել
Այսօր Էթնո-կուդոյի աշխատակիցները բազմաթիվ էքսկուրսիաներ են անցկացնում, հանրապետության նախադպրոցական հաստատություններից և դպրոցներից ընդունում են ինչպես կոլեկտիվ, այնպես էլ անհատական այցելուների։ Հսկայական թվով միջոցառումներ են անցկացվել՝ Կոչկուրովսկի շրջանի 80-ամյակի շրջանակներում։
- Հին էրզյան երգի «Дорамась терди» փառատոնը)[9][10], 2016 թվականին այն անցկացվեց 5-րդ անգամ[11],
- «Кулдор-Калдор» հումորային փառատոնը,
- «Тюштянь налксемат» խուլ ու համրերի միջազգային-մարզական փառատոնը (13 մասնակից պետություններ[11]),
- ֆիննա-ուգրական փայտափորագրողների միջազգային սեմինար «Weisen undokst»[12],
- «Кой» զբոսայգու քանդակի փառատոն։
«Էթնո-կուդո»-ն Մորդովիայի զբոսաշրջության մի մասնիկն է[13]։ Ըստ «Մորդովիայի Հանրապետության Զբոսաշրջային տեղեկատվական կենտրոն» պետական բյուջետային հիմնարկի տվյալների՝ 2016 թվականին Էթնո-կուդո տուն-թանգարան այցելությունների թիվն աճել է 164%-ով[14]։
Պատկերասրահ խմբագրել
-
Էթնո-կուդո երգչախումբ -
Թանգարանի նմուշներից -
Տորամա խումբը Տավլայում -
Փառատոնային օր Էթնո-կուդո թանգարանի բակում -
Թանգարանի հյուրերին էրզյացիները դիմավորում են աղ ու հացով -
Էթնո-կուդո տուն-թանգարանի բացումը -
Էթնո-կուդո տուն-թանգարանի ցուցանակը -
«Гайги Вайгель» էրզյական երգչախումբ -
Տորամա խմբի ելույթը թանգարանում
Արտաքին հղումներ խմբագրել
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էթնո-կուդո» հոդվածին։ |
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Мордовия музыкальная // Ромашкин Владимир Иванович Արխիվացված է Մայիս 31, 2017 Wayback Machine-ի միջոցով:(ռուս.)
- ↑ Еженедельник «Вечерний Саранск» //«Великий Волжский путь» пройдет через Саранск Արխիվացված է Փետրվար 7, 2018 Wayback Machine-ի միջոցով:(ռուս.)
- ↑ Нехаева Н. Е. Межрегиональный этнический маршрут как инновационный туристский продукт / Н. Е. Нехаева, Е. Н. Гуркина // Инновации в науке. — 2014. — № 31-2. — С.119-124.(ռուս.)
- ↑ «Erzäks.ru» // Итоги пятого Эрзянского Конгресса Արխիվացված է Օգոստոս 12, 2020 Wayback Machine-ի միջոցով:(ռուս.)
- ↑ Всероссийская туристская премия «Маршрут года» 2017 // маршрута «Мордовия этническая» Արխիվացված է Հունիս 7, 2017 Wayback Machine-ի միջոցով:(ռուս.)
- ↑ Туристско-информационный центр Республики Мордовия // ЭТНОГРАФИЧЕСКИЙ МУЗЕЙ «ЭТНО-КУДО» ИМ. В. И. РОМАШКИНА Արխիվացված է Մայիս 29, 2017 Wayback Machine-ի միջոցով:(ռուս.)
- ↑ SamaraGid.ru // Музей «Этно-кудо» им. В. И. Ромашкина Արխիվացված է Մայիս 31, 2017 Wayback Machine-ի միջոցով:(ռուս.)
- ↑ ГБОУРМ для детей — сирот и детей, оставшихся без попечения родителей «Ялгинский детский дом-школа» Экскурсия на Родину Героя Советского Союза И. С. Кудашкина. Արխիվացված է Մայիս 24, 2017 Wayback Machine-ի միջոցով:(ռուս.)
- ↑ Туристско-информационный центр Республики Мордовия КОЧКУРОВСКИЙ РАЙОН Արխիվացված է Մայիս 21, 2017 Wayback Machine-ի միջոցով:(ռուս.)
- ↑ Информационный центр Финно-угорских народов // Этнотуризм в Мордовии: пять мест, которые вам обязательно надо посетить(չաշխատող հղում)(ռուս.)
- ↑ 11,0 11,1 «Эрзянь Мастор» № 480 // Рябов П. В.. «Музею „Этно-кудо“ им. В. И. Ромашкина — 10 лет»(ռուս.)
- ↑ Минкультуры России // «Торама» открыла фестиваль резчиков в мордовском «Этно-кудо» Արխիվացված է Նոյեմբեր 14, 2016 Wayback Machine-ի միջոցով:(ռուս.)
- ↑ «Известий Мордовии» // Для развития туризма в Мордовии нужны маршруты и перевозчики Արխիվացված է Մարտ 1, 2017 Wayback Machine-ի միջոցով:(ռուս.)
- ↑ Официальный портал органов государственной власти Республики Мордовия // В Пресс-центре Республики Мордовия обсудили итоги летнего туристского сезона 2016 года Արխիվացված է Նոյեմբեր 16, 2016 Wayback Machine-ի միջոցով:(ռուս.)