Զատկի ձու (մեդիա)
«Զատկի ձու» (անգլ.՝ Easter Egg), գաղտնիք համակարգչային խաղում, ֆիլմում կամ ծրագրում, որը ներդրել են հեղինակները։ Զատկի ձուն յուրատեսակ կատակ է ուշադիր խաղացողների և հանդիսատեսի համար, սակայն կարող է օգտագործվել նաև հեղինակային իրավունքների պաշտպանության համար։
Զատկի ձվեր գտնելու համար հիմնականում անհրաժեշտ է լինում կատարել բարդ և ոչ ստանդարտ գործողություններ, ինչն էլ ավելի է նվազեցնում դրանց հայտնաբերման հավանականությունը։ Անվանումը առաջացել է ԱՄՆ-ում և Մեծ Բրիտանիայի նախքին գաղութներում հայտնի միջոցառումից՝ «Ձվի որս»-ից, որը տեղի է ունենում Զատկի տոնի նախօրյակին, որի ժամանակ մասնակիցները պետք է հանելուկների միջոցով գտնեն, որքան հնարավոր է շատ թաքնված իրեր՝ «զատկի ձվեր»։
Պատմություն խմբագրել
Համաձայն Ուորեն Ռոբինեթի՝ առաջին «զատկի ձուն» թաքնված է եղել «Adventure» խաղում[1][2]։ Խաղը թողարկվել է 1979 թվականին Atari կազմակերպության կողմից, և քանի որ այդ ժամանակ Atari-ում ընդունված չէր նշել խաղի հեղինակի անունը, ծրագրավորող Ուորրեն Ռոբիետտը որոշեց իր մասին հիշատակումը թաքցնել խաղի ներսում։ Եթե խաղացողը ցանկանում է մուտք գործել սենյակ, որտեղ թաքնված է խաղի վրա աշխատած ծրագրավորողների ցանկը, ապա նա պետք է փնտրեր և գտներ անտեսանելի կետը լաբիթիրինթոսի մի հատվածից և այն տեղափոխվեր մինչև փուլի վերջ։ Քանի որ Amiga-ի շատ ծրագրավորողներ աշխատել էին Atari-ի կազմակերպությունում, այսպիսի դեպքեր նկատվեցին նաև AmigaOS-ում, ինչպես նաև այլ օպերացիոն համակարգերում։
Ավելի ուշ գտնվեց ավելի հին «զատկի ձու» արդեն «Starship 1» խաղում[3]։ Այս խաղը թողարկվել էր 1977 թվականին։ «Զատկի ձուն» խաղում ավելացվել էր Ռոն Միլերի կողմից և ցուցադրում էր «Բարև, Ռոն!», ինչպես նաև այն հնարավորություն է տալիս ավելի քան 10 հավեյլալ խաղերի։
Ծրագրային ապահովումներում խմբագրել
Հետագայում «զատկի ձվերը» տարածում գտան ոչ միայն խաղերում, այլև ծրագրերում։ Այսպիսի գաղտնիքներ կարելի է գտնել Adobe, Microsoft, Corel, ABBYY, WinRAR-ում, Winamp, uTorrent և այլ հայտնի ծրագրերում։
Գոյություն ունեն զատկի ձվերի ժողովածուներ, ինչպիսիք են Oiynsoft Easter Eggs, Eastegger:
Սարքավորումներում խմբագրել
.gif)
Հաճախ «զատկի ձվեր» հանդիպում են նաև սարքավորումներում։ Օրինակ, Hewlett-Packard LaserJet 1100-ի տպիչ սարքի սալիկի վրա տեղադրված էլեմենտների կազմած պատկերի միջոցով կարելի է կարդալ «This product is dedicated in memory of our good friend Ming-Zen Kuo» («Այս ապրանքը նվիրված է մեր լավ ընկեր Մին Ցզէն Կոի հիշատակին»)[4].։
Tormenta 2 IP-հեռախսերի ամենամեծ սալիկի տակ գրված է «Why are you looking under this chip?»(«Ինչ ես դու փնդրում այս միքրոսխեմայի տակ»), որը տեսնելու համար անհրաժեշտ էր պոկել այն միկրոսխեմաից[5]։
MicroVAX 3000-ի և 6200-ի մեջ օգտագործված բյուրեղյա CVAX միկրոպրոցեսսորը, որը ունի «when you care enough to steal the very best»[6] գրությունը։ Այս գրության համար, որպես հիմք հանդիսացել է Hallmark Cards-ի կարգախոսը «When You Care Enough to Send the Very Best»։ Առանց պրոցեսսորի շրջանակը հանելու և առանց միկրոսկոպի օգտագործման անհնար է տեսել այս գրությունը։ Սա ուղղված է սովետական ինժեներներին, ովքեր ենթադրաբար կարող էին օգտագործել պրոցեսսորները հետադարձ-ինժիներինգի տեխնոլոգիաների համար։
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Alan Berg (2007). «Free software Easter eggs» (անգլերեն). The Open Company Partners Inc. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 25-ին. Վերցված է 2008 թ․ փետրվարի 16-ին.
- Архив Пасхальных яиц(անգլ.)
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Arthur Merrill. «Warren Robinett Interview: A. Merrill's Talks to the Programmer of "Adventure" for the Atari 2600» (անգլերեն). Arthur's Hall of Viking Manliness. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ նոյեմբերի 22-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 20-ին.
- ↑ Katie Salen, Eric Zimmerman. (2006). «Adventure as a Video Game. Adventure for the Atari 2600». The Game Design Reader: A Rules of the Play Anthology (անգլերեն). Cambridge, Mass.: MIT Press. էջեր 690–713. ISBN 0-262-19536-4. OCLC 58919795.
- ↑ «Погоня за первой пасхалкой» (ռուսերեն). Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 20-ին.
- ↑ HP LaserJet 1100 Easter Egg — Good-Bye Ming-Zen Kuo
- ↑ Zapata Telephony Organization, circa Nov. 2002
- ↑ Steal The Best — Molecular Expressions: The Silicon Zoo
- ↑ Как сыграть в тетрис на борткомпьютере ГАЗели Next — видеоинструкция — журнал За рулем
- ↑ На бортовом компьютере «ГАЗели Next» нашли пасхалку — тетрис / Хабр