Դմիտրի Ավերկիև
Դմիտրի Ավերկիև (ռուս.՝ Дми́трий Васи́льевич Аве́ркиев, սեպտեմբերի 30 (հոկտեմբերի 12), 1836[1][2] կամ նոյեմբերի 11 (23), 1836, Կրասնոդար, Ռուսական կայսրություն[1] - հունվարի 7 (20), 1905[1], Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն[1][3]), ռուս դրամատուրգ, գեղարվեստական գրող, թատրոնի քննադատ, թարգմանիչ[4]։
| Դմիտրի Ավերկիև ռուս.՝ Аверкиев Дмитрий Васильевич | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | սեպտեմբերի 30 (հոկտեմբերի 12), 1836[1][2] կամ նոյեմբերի 11 (23), 1836 |
| Ծննդավայր | Կրասնոդար, Ռուսական կայսրություն[1] |
| Մահացել է | հունվարի 7 (20), 1905[1] (68 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն[1][3] |
| Գերեզման | Նիկոլսկու գերեզմանատան Ալեքսանդրո-Նևսկի դափնիների ծառուղի |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն |
| Կրթություն | Կայսերական կոմերցիոն դպրոց (1854) և Սանկտ Պետերբուրգի կայսերական համալսարան (1859) |
| Մասնագիտություն | գրող, թարգմանիչ, թատերական քննադատ, դրամատուրգ, արձակագիր, գրական քննադատ և հրապարակախոս |
| Պարգևներ և մրցանակներ | |
 Dmitry Averkiev Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Սերում է նահապետական վաճառական ընտանիքից։ 1854 թվականին ավարտել է Պետերբուրգի առևտրային դպրոցը, 1859 թվականին՝ Պետերբուրգի համալսարանի ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետը[4]։
Սկզբնապես զբաղվել է բնական գիտությունների վերաբերյալ գրքերի թարգմանություններով օտար լեզուներից, 1866 թվականից սկսել է աշխատել որպես գեղարվեստական գրող և դրամատուրգ։ Համագործակցել է «Դարաշրջան» ամսագրի, «Մոսկովյան հայտարարություններ», «Նոր ժամանակ» թերթերի հետ[4]։ 1869-1871 թվականներին նա ղեկավարել է Համաշխարհային նկարչության գրական բաժինը։ 1863-1865 թվականներին Ա. Ն. Սերովի հետ միասին գրել է «Ռոգենեդա» օպերայի լիբրետոն։
Նրա պիեսներից ամենահաջողվածներն էին. «Ֆրոլ Սկոբեևը» («Կատակերգություն ռուս ազնվական Ֆրոլ Սկոբեևի և ստոլնիչյայի, Նարդին Նաշչեկինի, դուստր Աննուշկայի մասին», 1869) և «Կաշիրսկայա ստարիա» (1872)։ Այս ներկայացումների խաղացանկերը պահպանվել են նույնիսկ խորհրդային տարիներին։ Բազմաթիվ դրամաներից բացի, Ավերկիևը գրել է վեպեր, պատմվածքներ, բանաստեղծություններ, լրագրողական և քննադատական հոդվածներ գրականության և թատրոնի մասին։
Ավերկիևը գրել է «Դրամայի մասին» տեսական աշխատություն, որի համար ստացել է Պուշկինյան մրցանակ։
Ապերլոն Գրիգորիևը, որը նրա մտերիմ ընկերն էր, մեծ ազդեցություն է ունեցել Ավերկիևի գեղագիտական հայացքների ձևավորման վրա։ Ինչպես «Դ. Վ. Ավերկիևի պատմական դրամայի առանձնահատկությունը» (Խարկով, 2013) ատենախոսական հետազոտության մեջ նշել է Յու. Ս. Գետմանը, պատմական դրամաները նրա գրչության կենտրոնն են։ Սակայն նրա կենդանության օրոք նրա պիեսները լայն ճանաչում չեն գտել։ Դա պայմանավորված էր դրամատուրգի գեղագիտական հայացքներով։ Նա պատմությունը պատկերել է ոչ թե մասշտաբային իրադարձություններում, այլ պետական գործիչների ոչ պաշտոնական, անձնական կյանքում։ Դրամատուրգի աշխատանքները, որոնք սերտորեն կապված էին նրա լրագրության հետ, գրոհների էին արժանանում արմատական ժողովրդավարական ճամբարի քննադատների կողմից։ Նրանք կասկածի տակ են դրել նրա պիեսներում պատկերված իրադարձությունների և հերոսների ճշմարտացիությունը, չեն ընդունել դրամատուրգի գաղափարները, նրա մեկնաբանությունը Դմիտրի Դոնսկոյի տրակտատի և դերը Ռուսաստանի պատմության մեջ։
1917 թվականից հետո Դ. Ավերկիևի պատմական դրամատուրգիան չի հայտնվել հետազոտության տեսադաշտում։ Դա կապված է եղել դրամատուրգի սոցիալ-քաղաքական հայացքների հետ։ Նա եղել է «հողագործ», միապետության ջատագով և կարծել է, որ միայն ինքնատիրապետումը կարող է պաշտպանել հասարակությանը հեղափոխական ավերածություններից և անկարգություններից։ Միևնույն ժամանակ Ավերկիևին մոտ էին 1840-ականների «սլավյանոֆիլների» հայացքները։ Դրամատուրգը հասարակական իդեալ է գտել մինևպետրովյան Ռուսիայում, որը չգիտեր ավերիչ հեղափոխություն մասին, որն իրենից ներկայացրել է ժողովրդի և արքայի միությունը։
1960-1980-ական թվականներին խորհրդային գրական քննադատությունը 19-րդ դարի երկրորդ կեսի դրամայի ուսումնասիրության համատեքստում փորձել է վերլուծել Դ. Ավերկիևի պատմական պիեսները։ Դ. Ավերկիևի պատմական պիեսների ժամանակակից ուսումնասիրություններն առավելապես կենտրոնացած են հատուկ աշխատանքների ընկալման վրա և ունեն ակնարկային բնույթ։
Դ. Ավերկիևը հուղարկավորվել է Նիկոլսկոյե գերեզմանատանը[5][6]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 Краткая литературная энциклопедия (ռուս.) — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 1.
- ↑ 2,0 2,1 различные авторы Энциклопедический словарь (ռուս.) / под ред. И. Е. Андреевский, К. К. Арсеньев, Ф. Ф. Петрушевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1907.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Аверкиев Дмитрий Васильевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Большая Российская энциклопедия: В 30 т. / Председатель науч.-ред. совета Ю. С. Осипов. Отв. ред С. Л. Кравец. Т. 1. А — Анкетирование. — М.: Большая Российская энциклопедия, 2005. — 766 с.: ил.: карт.
- ↑ Отдел IV // Весь Петроград на 1914 год, адресная и справочная книга г. Петрограда / Ред. А. П. Шашковский. — Петроград: Товарищество А. С. Суворина – «Новое время», 1914. — ISBN 5-94030-052-9
- ↑ Петербургский некрополь
Գրականություն խմբագրել
- Журавлёва А. И., Некрасов В. Н. Аверкиев Дмитрий Васильевич // Русские писатели 1800—1917. Биографический словарь / П. А. Николаев (гл. ред.). — М.: Сов. энциклопедия, 1989. — Т. 1: А—Г. — С. 17—18.
- «Аверкиев, Димитрий Васильевич». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - Специфіка історичної драматургії Д. В. Аверкієва: автореф. дис. … канд. філол. наук : 10.01.02 / Гетман Юлія Сергіївна ; Харк. нац. пед. ун-т ім. Г. С. Сковороди. — Х., 2013.
- Русские писатели. 1800—1917: Биографический словарь / П. А. Николаев (гл. ред.) и др. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — Т. 1. — С. 17—18. — 672 с. — (Сер. биогр. словарей: Русские писатели. 11—20 вв.).
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դմիտրի Ավերկիև» հոդվածին։ |