Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Դիսպերսիա (այլ կիրառումներ)

Դիսպերսիայի օրենք կամ դիսպերսիոն համապատասխանություն ալիքների տեսության մեջ, կապ ալիքային վեկտորի և հաճախության մեջ

Լույսի փնջի տարալուծումը սպեկտրում՝ ապակե պրիզմայի միջով անցման ժամանակ (Դիսպերսիայի «հայտնվելը»՝ ապակու մեջտեղում):

Այս օրենքը արտահայտում է ալիքի ժամանակային և տարածական պարաբերությունների կապը։ Դիսպերսիայի օրենքից կարելի է ստանալ ալիքի փուլային և խմբային արագությունները՝

Դիսպերսիա հասկացությունը առաջին անգամ օպտիկայում հայտնվել է հատվածակողմով սպիտակ լույսի տարալուծմից հետո։ Դիսպերսիա անվանում են ալիքի փուլային արագության կախումը լուսային ալիքի հաճախությունից կամ երկարությունից,կամ օպտիկայում բեկման ցուցչի կախումը ալիքի հաճախությունից և երկարությունից տվյալ միջավայրում, եթե արագությունը կախված չէ ալիքի հաճախությունից կամ երկարությունից,ապա խոսքը դիսպերսիայի բացակայության մասին է։

Այսինքն,եթե գծային[Ն 1]։ լույսի համար դիսպերսիայի օրենքը ապակու մեջ բերում է դիսպերսիայի դասական օրենքին։ Հիմնվելով քվանտային պատկերացումների վրա, որ ամեն մի ալիքի համապատասխանում է որոշակի մասնիկ կամ քվազիմասնիկ և հակառակը, դիսպերսիայի օրենքը կարելի է տարածել նաև մասնիկների համար։ Մասնավորապես,պինդ մարմնի ֆիզիկայում այս օրենքը կապ է հաստատում մասնիկի (օրինակ՝ էլեկտրոն, ֆոտոն) էներգիայի ևնրա ալիքային վեկտորի միջև։

Շղթայի համար դուրսբերում

խմբագրել

Ենթադրենք տրված է ատոմների միաչափ գծային շղթա   զանգվածով, որոնց միջև հեռավորությունը   է։ Տեղադրենք   կարճ հեռավորության վրա  ։ Այդ դեպքում շեղման փոքրության պատճառով ատոմների փողազդեցության ուժը կարելի է համարել քվազիառաձգական։ Նշանակումները՝

 ՝ ալիքային թիվ,
 ՝ հաճախություն։

Հաշվի առնելով հարևան անդամները՝

 
որտեղ՝

 ՝ քվազիառաձգականության գործակիցն է։ Գրենք շարժման հավասարումը  -րդ ատոմի համար՝   Թող հավասարումը ունենա հետևյալ տեսքը՝  ։ Այդ դեպքում՝   որտեղ

 ։

Սա էլ հենց արտահայտում է հաճախության կապը ալիքային թվի հետ, այսինքն միատոմ շղթայի դիսպերսիայի օրենքը։

Տես նաև

խմբագրել

Նշումներ

խմբագրել
  1. Գծային օրենքում, կամ, ավելի կոնկրետ, ω և k ուղիղ համեմատականության դեպքում, ω/k կլինի հաստատուն, այսինքն՝ դիսպերսիան կբացակայի, ինչպես վակուումում է

Ծանոթագրություններ

խմբագրել

Գրականություն

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դիսպերսիայի օրենք» հոդվածին։