Դժոխքի դարպասներ
Դժոխքի դարպասներ կամ Դարվազա (թուրքմ.՝ Derweze, պարս.՝ دروازه ― [դարվազա]՝ «դարպասներ» բառից), գազային խառնարան Թուրքմենստանում։ Տեղի բնակիչները և զբոսաշրջիկներն այն անվանում են «Դուռ դեպի տարտարոս» կամ «Դժոխքի դարպասներ» (թուրքմ.՝ jähenneme açylan gapy)[2]։ Գտնվում է Երբենտ աուլից 90 կմ հեռավորության վրա։ Կրատերի տրամագիծը կազմում է մոտավորապես 60 մ, խորությունը՝ մոտ 20 մ։
| Դժոխքի դարպասներ | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | բնական գազի հանքավայր, explosion crater? և persistent natural fires? |
| Մայրցամաք | Ասիա |
| Երկիր |  Թուրքմենստան և  ԽՍՀՄ |
| Վարչատարածք | Ահալի վելայաթ |
| Լայնություն | 70 մետր[1] |
| ԲԾՄ | 137 մետր |
| Խորություն | 30 մետր |
| Ձևավորում | 1971 |
 | |
 | |
Պատմություն
խմբագրել
1971 թվականին Թուրքմենստանի Դարվազա գյուղի մոտակայքում խորհրդային երկրաբանները հայտնաբերեցին ստորգետնյա գազի կուտակումներ։ Պեղումների արդյունքում երկրաբանները հանդիպել են ստորգետնյա խոռոչի (դատարկություն), որի պատճառով գետինը փլվել է՝ առաջացնելով գազով լցված մեծ փոս։ Հորատացման մեքենաների համալիրը իր սարքավորումների և տրանսպորտի հետ ընկել է ձևավորված փոսը, միջադեպի ժամանակ մարդիկ չեն տուժել։ Որպեսզի վնասակար գազից չտուժեն մարդիկ և կենդանիները, որոշվեց այն այրել։ Երկրաբանները ենթադրում էին, որ հրդեհը մի քանի օրից կհանգչի, սակայն սխալվեցին։ 1971 թվականից խառնարանից դուրս եկող բնական գազը անդադար այրվում է, օր ու գիշեր։
|
Ինչ-որ բան ներս ընկնելուց հետո չի կարող դուրս գալ։ Ցանկացած կենդանի էակ դատապարտված է մահվան։ Այս «դռների» միջոցով հայտնվելով անդրշիրիմյան աշխարհում, ոչ ոք չի կարող դուրս գալ։ Տաք օդով ծխացող խառնարանի շրջանագիծը 60 մ է, խորությունը՝ 20։ Գազը դուրս է գալիս երկրից խորքից՝ բաժանվելով մի քանի հարյուր տարբեր մեծության այրվող ջահերի։ Որոշ ջահերի կրակի «լեզուները» հասնում են մինչև 10-15 մ բարձրության[3]։ | 
|
2004 թվականին Դարվազա գյուղը քանդվել է։ 2010 թվականին Թուրքմենստանի նախագահ Գուրբանգուլի Բարդիմուհամեդովը այցելեց Դերվազա և հայտարարեց, որ կրատերը պետք է ծածկվի կամ պետք է ձեռնարկել այլ միջոցներ՝ սահմանափակելու համար շրջանի մյուս հանքավայրերից գազի արդյունահանման վրա ազդեցությունը։
2013 թվականի նոյեմբերին կանադացի հայտնի ճանապարհորդ և հետազոտող Ջորջ Քորոնիսը իջել է խառնարանի հատակը հետազոտությունների և նմուշների հավաքման համար։ Նրան հաջողվել է գտնել բակտերիաներ, որոնք ապրում են խառնարանի բարձր ջերմաստիճանի պայմաններում։ Այդ բակտերիաները չեն հանդիպում երկրի մակերևույթի վրա որևէ տեղ, և իրենց գերազանց են զգում՝ ապրելով խառնարանի շիկացած հատակի էկոհամակարգում։
Դարվազի խառնարաններ
խմբագրելԱյրվող խառնարանից մի փոքր հեռավորության վրա են գտնվում նմանատիպ ծագմամբ ևս երկու փլուզում։ Այս խառնարանները չեն այրվում, գազի ճնշումը շատ ավելի թույլ է։ Խառնարաններից մեկի հատակին բաց մոխրագույն գույնի պղպջակաձև հեղուկ կեղտ է, մյուսի հատակին՝ փիրուզագույն երանգի հեղուկ։
Տես նաև
խմբագրելԾանոթագրություններ
խմբագրելԱրտաքին հղումներ
խմբագրել- Դարվազա, բոցավառվող խառնարան Թուրքմենստան - Ֆոտոալբոմ, հետաքրքիր մանրամասներ [en]
- Լուսանկարներ Արխիվացված 2011-09-16 Wayback Machine
- Flaming Crater, Darvaza Turkmenistan 1/6 — Phillips Connor ՅուԹյուբում
- Видеосъёмка ночной поездки к «Вратам Ада» ՅուԹյուբում
- Վիդեո։ գազի խառնարան Արխիվացված 2015-04-21 Wayback Machine
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դժոխքի դարպասներ» հոդվածին։ |