Ձագախոտ
Ձագախոտ | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Գիտական դասակարգում | ||||||||||||
|
||||||||||||
Լատիներեն անվանում | ||||||||||||
Erysimum
L. (1753)
|
||||||||||||
Հոմանիշներ | ||||||||||||
Տիպիկ ներկայացուցիչներ | ||||||||||||
|
Ձագախոտ (լատին․՝ Erysimum), դեղնածաղիկ, աղվեսասուսեր, կաղամբազգիների (խաչածաղկավորներ) ընտանիքի միամյա, երկամյա կամ բազմամյա խոտաբույսերի, հազվադեպ՝ կիսաթփերի ցեղ։
Հայաստանում
խմբագրելՀայաստանում՝ 18-20 (մեծ մասը՝ բնաշխարհիկ) տեսակ՝ Ձագախոտ սրածայր (E. cuspidatum), Ձագախոտ ոսկեզօծ (E. aureum), Ձագախոտ կարճապտուղ (E. brachycarpum), Ձագախոտ կարմրակապույտ (E. lilacinum) և այլն։ Տարածված է Տավուշի, Լոռու, Շիրակի, Գեղարքունիքի, Արագածոտնի, Վայոց ձորի, Սյունիքի և այլ մարզերի ստորին լեռն, գոտուց մինչև ալպյանը։ Աճում է քարքարոտ լեռնալանջերին, ժայռաճեղքերում, նոսրանտառներում, թփուտներում և այլն։
Կենսաբանական նկարագիր
խմբագրելՑողունն ուղիղ է, հիմնականում՝ ճյուղավորվող, բարձրանում է՝ 6-120 սմ՝. Տերևներն ամբողջական են կամ գոգավոր-աղեղնաեզր, երկարավունից մինչև գծանշտարաձև։ Ծաղկաբույլը ողկույզ է, ծաղիկները՝ դեղին, մանուշակագույն։ Ծաղկում է մայիս-հոկտեմբերին։ Պտուղը պատիճ է։
Տեսակներ
խմբագրելErysimum ‘Bowles Mauve’ - Ձագախոտի տեսակներից մեկի ծաղիկը
|
Հայտնի է 235 տեսակ[1]։ Նրանցից մի քանիսը.
- Erysimum altaicum C.A.Mey.
- Erysimum argyrocarpum N.Busch
- Erysimum artwinense N.Busch
- Erysimum aureum M.Bieb.
- Erysimum babataghi Korsh.
- Erysimum badghisi (Korsh.) Lipsky ex N.Busch
- Erysimum bicolor (Hornem.) DC.
- Erysimum brachycarpum Boiss.
- Erysimum brevistylum Sommier & Levier
- Erysimum canescens Roth
- Erysimum caspicum N.Busch
- Erysimum caucasicum Trautv.
- Erysimum chazarjurti N.Busch
- Erysimum cheiranthoides L.
- Erysimum ×cheiri (L.) Crantz
- Erysimum collinum (M.Bieb.) Andrz. ex DC.
- Erysimum contractum Sommier & Levier
- Erysimum crassipes Fisch. & C.A.Mey.
- Erysimum cretaceum (Trautv.) Schmalh.
- Erysimum creticum Boiss. & Heldr.
- Erysimum cuspidatum (M.Bieb.) DC.
- Erysimum cyaneum Popov
- Erysimum czernjajevi N.Busch
- Erysimum diffusum Ehrh.
- Erysimum gaudanense Litv.
- Erysimum gelidum Bunge
- Erysimum hieraciifolium L.f.
- Erysimum hungaricum Zapal.
- Erysimum ibericum (Adam) DC.
- Erysimum inense N.Busch
- Erysimum insulare (Greene) Greene
- Erysimum ischnostylum Freyn & Sint
- Erysimum kotschyanum J.Gay
- Erysimum krynkense Lavrenko
- Erysimum kykkoticum Hadjik. & Alziar
- Erysimum lazistanicum Rupr.
- Erysimum leptophyllum (M.Bieb.) Andrz. ex DC.
- Erysimum leptostylum DC.
- Erysimum leucanthemum (Stephan ex Willd.) B.Fedtsch.
- Erysimum lilacinum Steinb.
- Erysimum marschallianum Andrz. ex DC.
- Erysimum menziesii (Hook.) Wettst.
- Erysimum meyerianum (Rupr.) N.Busch
- Erysimum nevadense Reut.
- Erysimum occidentale (S.Watson) B.L.Rob.
- Erysimum odoratum Ehrh.
- Erysimum perofskianum Fisch. & C.A.Mey.
- Erysimum popovii Rothm.
- Erysimum pulchellum (Willd.) J.Gay
- Erysimum redowskii Weinm.
- Erysimum repandum L.
- Erysimum samarkandicum Popov
- Erysimum sisymbrioides C.A.Mey.
- Erysimum strictisiliquum N.Busch
- Erysimum substrigosum (Rupr.) N.Busch
- Erysimum subulatum J.Gay
- Erysimum szowitsianum Boiss.
- Erysimum violascens Popov
- Erysimum virgatum Roth
- Erysimum vitellinum Popov
- Erysimum witmannii Zaw.
Նշանակություն
խմբագրելՄեծ մասը դեղաբույսեր են. պարունակում են գլիկոզիդներ (էրիզիմին) և ալկալոիդներ։ Պատրաստուկներն օգտագործում են որպես սրտային միջոց։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Erysimum at the World Flora Online (անգլ.)
Գրականություն
խմբագրել- Буш Н. А. Род 584. Желтушник — Erysimum (Tourn.) L. // Флора СССР. В 30 т. / Гл. ред. акад. В. Л. Комаров; Ред. тома Н. А. Буш. — М.—Л.։ Изд-во АН СССР, 1939. — Т. VIII. — С. 92—127. — 696 + XXX с. — 5200 экз.
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Evoflor, a web page on Erysimum floral evolution Արխիվացված 2019-01-05 Wayback Machine
- Erysimums.org, webpage of a UK collector of erysimums Արխիվացված 2012-03-18 Wayback Machine
- Herbario del Instituto Pirenaico de Ecologia, CSIC (Jaca, Aragon, Spain) Արխիվացված 2007-08-11 archive.today
- Botanica Sistematica, an open web on plant
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ |
Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ձագախոտ» հոդվածին։ |
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ձագախոտ» հոդվածին։ |