Գեդիմինաս
Գեդիմինաս, Գեդիմին (լատին․՝ Gedeminnus, Gedeminne[6][7], մոտ 1275[1], Վիլնյուս, Լիտվական մեծ իշխանություն - դեկտեմբեր 1341, Veliuona, Վելյուոնա սենյունիա, Jurbarkas District Municipality, Լիտվա), Լիտվայի մեծ իշխան 1316–1341 թվականներին[8]։ Պայքարել է գերմանական ասպետների դեմ և տարել մի շարք հաղթանակներ։
Գեդիմինաս լատին․՝ Gedeminnus, Gedeminne | |
|---|---|
| Լիտվայի մեծ իշխան | |
 | |
| Թագադրում | 1316 |
| Ծնվել է՝ | մոտ 1275[1] |
| Ծննդավայր |  Վիլնո, Լիտվական մեծ իշխանություն |
| Մահացել է՝ | դեկտեմբեր 1341 |
| Վախճանի վայր | Ռաուդոնե, Լիտվական մեծ իշխանություն |
| Վիլնյուս | |
| Երկիր | Լիտվական մեծ իշխանություն |
| Տոհմ | Դեդենինովիչներ |
| ազնվական | |
| Հայր | Բուտվիդաս |
| Երեխաներ | Ալդոնա, Օլգերդ[2], Անաստասիա, Մանվիդաս, Նարիմանտաս, Կեստուտիս[3][4], Յաունուտիս[5], Կարիյոտաս, Լյուբարտաս, Էլժբյետա Գեդիմինայտե, Վիտոլդ Գեդիմինովիչ, Էուֆեմյա Գեդիմինայտե և Maria of Lithuania? |
1325 թվականին դաշինք է կնքել Լեհաստանի Վլադիսլավ I թագավորի հետ։ Նվաճել է արևմտա–ռուսական հողերը և ռուսական շատ իշխանների դարձրել իր վասալները։ Իրեն կոչել է «լիտվացիների և ռուսների թագավոր»։ Խոչընդոտել է ռուսական հողերը միավորելու՝ Մոսկվայի իշխանության քաղաքականությանը և, հենվելով Տվերի իշխանության հետ ունեցած դաշինքի վրա, ձգտել է ձեռք բերել Պսկովն ու Նովգորոդը։
Ըստ ավանդության, Գեդիմինասը եղել է Լիտվայի մայրաքաղաք Վիլնոյի (Վիլնյուս) հիմնադիրը։ Սպանվել է գերմանական Բայերբուրգ ամրոցի պաշարման ժամանակ։
Գրականություն խմբագրել
- Послания Гедимина. — Вильнюс, 1966.
- Никитский А. И. Кто был Гедимин? // «Русская старина». — 1871. — Кн. 8. — Т. 4.
- Пашуто В. Т. Образование литовского государства. — М., 1959.
- Антонович В. Б Монографии по истории западной и юго-западной России. — 1885.
- Насевіч В. Гедзімін // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мінск: БелЭн, 2007. — Т. 1 (А – К) — С. 519–520 — ISBN 978-985-11-0393-1 (բելառուս.)
- Prochaska А. О prawdziwości listow Gedymina. — Kr.: Rozprawy (Sprawozdailia) Akademii umiejtności, Wydz. historyczno-filozoficzny, 1895. — Ser, 2. — Т. 7.
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
- ↑ Н. В. Ольгерд (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1897. — Т. XXIа. — С. 911—912.
- ↑ Е. К. Кейстут (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1895. — Т. XIVа. — С. 897.
- ↑ Кейстут (ռուս.) // Военная энциклопедия — СПб.: Иван Дмитриевич Сытин, 1913. — Т. 12. — С. 485.
- ↑ В. М—н Евнутий (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1893. — Т. XI. — С. 421.
- ↑ Послание Гедимина в Любек, 1323.VII.18;
- ↑ Послание Гедимина к ливонцам от 2 марта 1326 г.
- ↑ «Gediminas | grand duke of Lithuania». Encyclopedia Britannica (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հունվարի 31-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գեդիմինաս» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 705)։ 
|