Բենկա, գյուղ (գյուղաքաղաք) Արևմտյան Հայաստանում, պատմական Խարբերդի վիլայեթի Ակնի գավառակում[1]։ Գտնվում էր Ակն քաղաքից 35 կմ հեռավորթյան, Եփրատի ափին, շրջապատված անմատչելի ժայռերով ու կիրճերով։

Գյուղ
Բենկա
Վարչական տարածքԱրևմտյան Հայաստան
ՎիլայեթԽարբերդի վիլայեթ
ԳավառակԱկնի գավառակ
Այլ անվանումներԱկնագյան Բենկա, Բենեկյան, Բենկան, Բենկյան, Բինկա, Բինկյան, Ըռապատ, Պինգան, Ռաբաթ, Ռապատ, Ռապեթ
Պաշտոնական լեզուՀայերեն
Ազգային կազմՀայեր (մինչև Մեծ եղեռնը)
Կրոնական կազմՔրիստոնյա (մինչև Մեծ եղեռնը)
Ժամային գոտիUTC+3
Փոստային ինդեքսներ58300
##Բենկա (Աշխարհ)
Red pog.png

Այժմ կրում է Ադաթեփե անվանումը, վարչականորեն պատկանում է Թուրքիայի Սիվասի մարզի Դիվրիղիի շրջանին։

Անվան ստուգաբանությունԽմբագրել

Ըստ կիսաավանդական պատմության գյուղը հիմնադրվել կամ նորոգվել է Վասպուրականի վերջին թագավոր Սենեքերիմի Բենիկ իշխանը և նրա անունից էլ ծագել է գյուղի անվանումը։ Թուրքերը գյուղը կոչում են Բինկյան։

Հ. Մանանդյանը ելնելով բնակավայրի արևմտահայ գրության Պինգան տարբերակից, նրա մեջ տեսնում է խեթական և ասորեստանյան արձանագրություններում հիշատակված Պիգգայնարեշշա քաղաքի անունը։

ԱշխարհագրությունԽմբագրել

Բնակավայրն ուներ ամուր դիրք։

ՊատմությունԽմբագրել

Հիմնականում եղել է հայաբնակ բնակավայր և հանդիսացել է գավառի ամենանշանավոր գյուղերից մեկը։ Աչքի է ընկել 1895-1896 թվականների կոտորածների ժամանակ իր ինքնապաշտպանական մարտերով։ Գյուղն ավերվել է 1915 թվականի Մեծ եղեռնի ժամանակ։

ՏնտեսությունԽմբագրել

Բնակչության հիմնական զբաղմունքը գյուղատնտեսությունն ու արհեստներն էր։ Մասամբ նաև զբաղվում էին առևտրով։

Պատմամշակութային կառույցներԽմբագրել

Բենկան ուներ Ս. Աստվածածին, Ս. Հրեշտակապետ և Երեք Մանկունք անուններով եկեղեցիներ և 3 ուխտատեղիներ։ Գյուղի շրջակայքում կան մի քանի եկեղեցիների մնացորդներ։ Ըստ մասնագետների այստեղ է նաև գտնվում Քրվիկ բերդը։ Եփրատի վրա գցված փայտե կամրջով նա միացած էր դաշտի հետ։ Կամուրջն ամեն երեկո հատուկ դռներով փակվում էր։

ԿրթությունԽմբագրել

Գյուղն ուներ Մեսրոպյան՝ արական, և Նունեյան՝ օրիորդաց վարժարաններ

Անվանի մարդիկԽմբագրել

Բենկայում են ծնվել բանաստեղծ Միսաք Մեծարենցը և հեղափոխական Բաբկեն Սյունին[2][3]։

ԱղբյուրներԽմբագրել

Տես նաևԽմբագրել

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. «Խարբերդի նահանգ»։ Վերցված է 2015 ապրիլի 14 
  2. «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան», հտ 1, էջ 654-655
  3. Ներսիսյան Ա․ (1996)։ Խուդավերդյան Կոստանդին, ed.։ Բաբկեն Սյունի։ Հայկական հարց հանրագիտարան (Երևան: «Հայկական հանրագիտարան» հրատարակչություն)։ էջ 71 
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 440