Բենկա

Բենկա, գյուղ (գյուղաքաղաք) Արևմտյան Հայաստանում, պատմական Խարբերդի վիլայեթի Ակնի գավառակում։ Գտնվում էր Ակն քաղաքից 35 կմ հեռավորթյան, Եփրատի ափին, շրջապատված անմատչելի ժայռերով ու կիրճերով։

Գյուղ
Բենկա
Վարչական տարածք	Արևմտյան Հայաստան
Վիլայեթ	Խարբերդի վիլայեթԽարբերդի վիլայեթ
Գավառակ	Ակնի գավառակ
Այլ անվանումներ	Ակնագյան Բենկա, Բենեկյան, Բենկան, Բենկյան, Բինկա, Բինկյան, Ըռապատ, Պինգան, Ռաբաթ, Ռապատ, Ռապեթ
Պաշտոնական լեզու	Հայերեն
Ազգային կազմ	Հայեր (մինչև Մեծ եղեռնը)
Կրոնական կազմ	Քրիստոնյա (մինչև Մեծ եղեռնը)
Ժամային գոտի	UTC+3
Փոստային ինդեքսներ	58300

Այժմ կրում է Ադաթեփե անվանումը, վարչականորեն պատկանում է Թուրքիայի Սիվասի մարզի Դիվրիղիի շրջանին։

Անվան ստուգաբանություն

Ըստ կիսաավանդական պատմության գյուղը հիմնադրվել կամ նորոգվել է Վասպուրականի վերջին թագավոր Սենեքերիմի Բենիկ իշխանը և նրա անունից էլ ծագել է գյուղի անվանումը։ Թուրքերը գյուղը կոչում են Բինկյան։

Հ. Մանանդյանը ելնելով բնակավայրի արևմտահայ գրության Պինգան տարբերակից, նրա մեջ տեսնում է խեթական և ասորեստանյան արձանագրություններում հիշատակված Պիգգայնարեշշա քաղաքի անունը։

Աշխարհագրություն

Բնակավայրն ուներ ամուր դիրք։

Պատմություն

Հիմնականում եղել է հայաբնակ բնակավայր և հանդիսացել է գավառի ամենանշանավոր գյուղերից մեկը։ Աչքի է ընկել 1895-1896 թվականների կոտորածների ժամանակ իր ինքնապաշտպանական մարտերով։ Գյուղն ավերվել է 1915 թվականի Մեծ եղեռնի ժամանակ։

Տնտեսություն

Բնակչության հիմնական զբաղմունքը գյուղատնտեսությունն ու արհեստներն էր։ Մասամբ նաև զբաղվում էին առևտրով։

Պատմամշակութային կառույցներ

Բենկան ուներ Ս. Աստվածածին, Ս. Հրեշտակապետ և Երեք Մանկունք անուններով եկեղեցիներ և 3 ուխտատեղիներ։ Գյուղի շրջակայքում կան մի քանի եկեղեցիների մնացորդներ։ Ըստ մասնագետների այստեղ է նաև գտնվում Քրվիկ բերդը։ Եփրատի վրա գցված փայտե կամրջով նա միացած էր դաշտի հետ։ Կամուրջն ամեն երեկո հատուկ դռներով փակվում էր։

Կրթություն

Գյուղն ուներ Մեսրոպյան՝ արական, և Նունեյան՝ օրիորդաց վարժարաններ

Անվանի մարդիկ

Բենկայում են ծնվել բանաստեղծ Միսաք Մեծարենցը և հեղափոխական Բաբկեն Սյունին։

Աղբյուրներ

• «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան» (5 հատորով), 1986-2001 թթ., Երևանի Համալսարանի հրատարակչություն
• Արեւմտահայաստանի եւ Արեւմտահայութեան Հարցերու Ուսումնասիրութեան Կեդրոն

Տես նաև

• Խարբերդի նահանգի հայաբնակ բնակավայրեր

Ծանոթագրություններ

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 440)։