Բիլոն (ֆր.՝ billon), ազնիվ մետաղի (առավել հաճախ՝ արծաթ, բայց երբեմն օգտագործվում է նաև ոսկի) և ոչ թանկարժեք մետաղի (օրինակ՝ պղինձ) գերակշռող պարունակությամբ համաձուլվածք։ Հիմնականում օգտագործվում է մետաղադրամներ, մեդալներ և նշանային մետաղադրամներ հատելու համար։

Բիլոն (համաձուլվածք)
ԵնթակատեգորիաՊղնձի համաձուլվածքներ, արծաթի համաձուլվածք Խմբագրել Wikidata
Կազմված էպղինձ, արծաթ Խմբագրել Wikidata
Աբբադ II ալ-Մութադիդի բիլոնային դիրհամ, որը թվագրվում է իսլամական օրացույցի 439 թվականով (1047–1048 թվականներ)

Բառը գալիս է ֆրանսերեն bille բառից, որը նշանակում է «գերան»[1]։

Պատմություն խմբագրել

 
Շոտլանդիայի Ջեյմս V թագավորի բաբբի մետաղադրամը (հատվել է 1538-1543 թվականներին)

Բիլոնային մետաղադրամների օգտագործումը ծագել է Հին Հունաստանից և շարունակվել է միջնադարում։ Մ.թ.ա. 6-րդ և 5-րդ դարերում Լեսբոսի որոշ քաղաքներում օգտագործվել են 60% պղնձից և 40% արծաթից պատրաստված մետաղադրամներ։ Ե՛վ հին ժամանակներում, և՛ միջնադարում ընդունվել են ավելի աղքատ խառնուրդներ՝ 2%-ից պակաս արծաթի պարունակությամբ[2][3]։

Բիլոնային մետաղադրամները, հավանաբար, առավել հայտնի են Հռոմեական կայսրությունից, որտեղ մ.թ. 3-րդ դարում հռոմեական դենարի և հռոմեական գավառական տետրադրախմի աստիճանական վատթարացումը հանգեցրել է արծաթի նվազմանը և մետաղադրամների այս անվանական արժեքներում բրոնզի պարունակության աճին։ Ի վերջո, մեր թվարկության 3-րդ դարի երրորդ քառորդին այս մետաղադրամները գրեթե ամբողջությամբ բրոնզե էին՝ արծաթի միայն բարակ շերտով կամ նույնիսկ երանգով[4]։

 
1942–1945 թվականների նիկել բիլոն՝ «D» դրամահատարանի նշանով և անսովոր գույնով

Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների բիլոնային մետաղադրամի օրինակ է Ջեֆերսոնի նիկելը, որը թողարկվել է 1942-1945 թվականներին[5]։ Նիկելը և պղինձը պատերազմի կարիքների համար խնայելու նպատակով նիկելի բաղադրությունը փոխվել է 35% արծաթի, 56% պղնձի և 9% մանգանի համաձուլվածքի։ Այս մետաղադրամները հեշտությամբ կարելի է ճանաչել իրենց գույնով և Մոնտիչելոյի գմբեթի գագաթին դրամահատարանի մեծ նշանի առկայությամբ։

Տես նաև խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. «Billon». Dictionary.com (Unabridged (v 1.1) ed.). Random House, Inc. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 25-ին.
  2. Harl, Kenneth (1998 թ․ մարտի 19). «Early Medieval and Byzantine Civilization: Constantine to crusades». Tulane University. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հոկտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 25-ին.
  3. Munro, John (2007 թ․ հունվարի 15). «Earl J. Hamilton, American Treasure and the Price Revolution in Spain, 1501–1650». EH.net. Book Review. Economic History Services. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ սեպտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 25-ին.
  4. Christiansen, Erik (2004). Coinage in Roman Egypt: The hoard evidence. Aarhus University Press. էջեր 135–141.
  5. Julian, R.W. (2022 թ․ մարտի 29). «The History of the Jefferson Nickel». NumismaticNews. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 7-ին.