Սադիա Բեգլովա
Սադիա Արիֆովնա Բեգլովա (թաթ.՝ Садыя Ариф кызы Беглова, օգոստոսի 15, 1923, Zur Studiniç, Shatskiy Uyezd, Ռյազանի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - 1992, Կազան, Ռուսաստան), խորհրդային թաթար իրավաբան, Թաթարստանի Գերագույն դատարանի նախագահ (1969-1985)։
| Սադիա Բեգլովա | |
| Կուսակցություն՝ | ԽՄԿԿ |
|---|---|
| Կրթություն՝ | Մոսկվայի պետական իրավաբանական ակադեմիա և Մոսկվայի բարձրագույն կուսակցական դպրոց |
| Մասնագիտություն՝ | իրավաբան |
| Ծննդյան օր | օգոստոսի 15, 1923 |
| Ծննդավայր | Zur Studiniç, Shatskiy Uyezd, Ռյազանի նահանգ, Ռուսական կայսրություն |
| Վախճանի օր | 1992 |
| Վախճանի վայր | Կազան, Ռուսաստան |
| Պարգևներ |
 |
Կենսագրություն խմբագրել
Սադիա Արիֆովնա Բեգլովան ծնվել է 1923 թվականի օգոստոսի 15-ին, Ռյազանսկայա նահանգի Շացկի գավառի Բոլշոյ Ստուդենեց գավառում[1][2][3]։ Ազգությամբ թաթարուհի է, տիրապետել է ռուսերենին և թաթարերենին[2]։ Ծառայողների ընտանիքից է[3], հայրը թաթարական «Նացմեն, առա՛ջ» ազգային կոլտնտեսության նախագահն էր[2]։
Ավարտելով թաթարական դպրոցը՝ Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին հեռացել է Կազան, որտեղ 1942 թվականի սեպտեմբերին հաճախել է Վլադիմիր Լենինի անվան Կազանի Դաշնային համալսարան[2][3]։ Ավարտելով միայն մեկ կիսամյակը՝ 1943 թվականի փետրվարին առաջարկ է ստացել ծառայության անցնելու պետանվտանգության մարմիններում, և մինչև 1947 թվականի հունիս աշխատել է ՆԳԺԿ-ՊԱՆ-ում, մասնավորապես՝ Մոսկվայում, Բաքվում, Կազանում, հետագա տարիներին իր կենսագրության այդ փաստի մասին չի պատմել, անհայտ են մնացել նրա կոչումը, ծառայության բովանդակությունը և լիազորությունների շրջանակը[2][3][4]։
Վերադառնալով ընդհատված ուսմանը՝ 1947 թվականի սեպտեմբերից մինչև 1949 թվականի հուլիսը եղել է Կազանի իրավաբանական դպրոցի ուսանող[2][3]։ Հետագայում զբաղվել է կուսակցական-տնտեսական աշխատանքով[5][2]։ 1950 թվականի հունվարից մինչև 1951 թվականի մարտ եղել է ԽՄԿԿ-ի Բաումանի շրջանային կոմիտեի կուսակցական, արհմիութենական և կոմերիտական մարմինների բաժնի հրահանգիչ։ 1951 թվականի ապրիլից մինչև 1954 թվականի հունվար զբաղեցրել է Թաթարական ինքնավար հանրապետության արդարադատության նախարարի տեղակալի պաշտոնը[1][3]։
1954 թվականին ավարտել է Համամիութենական իրավաբանական հեռակա ինստիտուտի Կազանի մասնաճյուղը (հետագայում՝ Մոսկվայի պետական իրավաբանական ակադեմիա)[1][4]։ Ավարտել է նաև ԽՄԿԿ Կենտկոմին կից կուսակցական բարձրագույն դպրոցը[6]։
1954 թվականի հունվարից մինչև 1957 թվականի դեկտեմբեր զբաղեցրել է ԽՄԿԿ-ի Ալմետևսկու քաղաքային կոմիտեի քարտուղարի պաշտոնը։ 1957 թվականի դեկտեմբերից մինչև 1960 թվականի նոյեմբեր եղել է Թաթարական շրջանային կոմիտեի վարչական և առևտրական ֆինանսական մարմինների բաժնի հրահանգիչ, ապա՝ վարիչի տեղակալ։ 1960 թվականի նոյեմբերից մինչև 1965 թվականի մարտ զբաղեցրել է ԽՄԿԿ Բաումանի շրջկոմի առաջին քարտուղարի պաշտոնը, իսկ 1965 թվականի մարտից մինչև 1969 թվականի մարտ եղել է Կազանի քաղաքային խորհրդի գործկոմի նախագահի տեղակալ։ Աշխատել է Զիննատ Մուրատովի, Սեմյոն Իգնատևի, Ֆիկրյատ Տաբեևի ղեկավարությամբ, վերջինս նրա մասին արտահայտվել է որպես «խոշոր իրավաբան»[2][7]։ 1961 թվականին եղել է ԽՄԿԿ-ի 22-րդ համագումարի պատվիրակ[8], 1963-1985 թվականներին՝ Թաթարական ինքնավար խորհրդային սոցիալիստական հանրապետության (ԹԻԽՍՀ) Գերագույն խորհրդի պատգամավոր[5][1]։
1969 թվականի մարտից մինչև 1985 թվականի հունվար եղել է ԹԻԽՍՀ-ի Գերագույն դատարանի նախագահ[9][3]։ Հրաժարական է տվել սեփական ցանկությամբ[2], իսկ 1985 թվականի հունվարի 28-ին անցել է թոշակի[3]։
Սադիա Արիֆովնա Բեգլովան մահացել է 1992 թվականի հոկտեմբերի 10-ին, Կազանում[1][3]։
Անձնական կյանք խմբագրել
Ամուսնացած է եղել «Խորհրդային Թաթարստան» և «Խորհրդային Ռուսաստան» թերթերի թղթակից, ՌԽՖՍՀ մշակույթի վաստակավոր աշխատող Բելգե Աիտովի հետ (1923-1987)[10][11][12][13]։ Տեգրը Նարիման Աիտովն է[14]։
Պարգևներ խմբագրել
1960 թվականին արժանացել է «Աշխատանքային արիության համար» մեդալի[15], 1985 թվականին՝ «ԹԻԽՍՀ-ի վաստակավոր իրավաբան» պատվավոր կոչման[1]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Шайдуллин и др., 2017, էջ 223
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 Марат Сафаров (26 ноября 2019). «Садыя Беглова: земной суд и долгая память». Журнал «Идель». Վերցված է 23 января 2020-ին.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 «Беглова Садыя Арифовна». Верховный суд Республики Татарстан. Վերցված է 23 января 2020-ին.
- ↑ 4,0 4,1 «Беглова Садыя Арифовна». Государственный комитет Республики Татарстан по архивному делу. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 11-ին. Վերցված է 23 января 2020-ին.
- ↑ 5,0 5,1 Хәсәнов, 2002, էջ 94
- ↑ Ярмиева, 2006, էջ 18
- ↑ Михаил Бирин (22 августа 2015). «Фикрят Табеев: от Рязани до Казани. Первый секретарь Татарского обкома КПСС чуть не стал адмиралом, а на сталинскую стипендию в КГУ съел с однокашниками десяток гусей». Бизнес Online. Վերցված է 23 января 2020-ին.
- ↑ Отчёт, 1962, էջ 366
- ↑ Шайдуллин и др., 2017, էջ 190
- ↑ Гомәр, 2015, էջ 46
- ↑ Зарипов, 1997, էջ 170
- ↑ «Аитов Бельге Абдрахманович». niznov-nekropol.ucoz.ru. Վերցված է 23 января 2020-ին.
- ↑ Указ Президиума Верховного Совета РСФСР от 12 августа 1981 года «О присвоении почетного звания „Заслуженный работник культуры РСФСР“ работникам редакции газеты „Советская Россия“». — Ведомости Верховного Совета РСФСР. — Москва : Издание Верховного Совета РСФСР, 20 августа 1981. — № 33 (1191). — С. 661. — 672 с.
- ↑ Докторов, 2017, էջ 5
- ↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР от 7 марта 1960 года «О награждении орденами и медалями СССР женщин — передовиков промышленности и сельского хозяйства, деятелей науки и культуры, работников партийных, советских, профсоюзных, комсомольских и других организаций СССР». — Ведомости Верховного Совета РСФСР. — Москва : Издание Верховного Совета СССР, 1960. — № 5 (180). — С. 118. — 236 с.
Գրականություն խմբագրել
- XXII съезд Коммунистической Партии Советского Союза. 17–31 октября 1961 года. Стенографический отчёт. — Москва: Государственное издательство политической литературы, 1962. — Т. 3. — 592 с.(ռուս.)
- Гомәр Г. Г. Даһилар мөнбәре: шәхесләр һәм замандашлар турында кыска хикәя-новеллалар. — Казан: Татарстан китап нәшрияты, 2015. — 303 с. — ISBN 9785298029094(թաթ.)
- Докторов Б. З. Нариман Аитов. Основатель социологии в Башкортостане // Биографические интервью с коллегами-социологами. — 4-е дополненное издание. — Москва: ЦСПиМ, 2017. — С. 1—47. — 1687 с.(ռուս.)
- Зарипов И. Х. О тех, с кем прожита жизнь. — Казань: Татарское книжное издательство, 1997. — 342 с.(ռուս.)
- М. Х. Хәсәнов Беглова Садыя Ариф кызы. — Татар энциклопедиясе сүзлеге. — Казан: Татарстан Республикасы Фәннәр Академиясенең Татар энциклопедиясе институты, 2002. — С. 94. — 830 с. — ISBN 5902375010(թաթ.)
- Шайдуллин Р. В. и др. Центральные органы государственной власти и управления Татарстана (1920—2010 гг.). — Казань: Институт Татарской энциклопедии Академии наук Республики Татарстан, 2017. — 400 с. — ISBN 9785902375210(ռուս.)
- Ярмиева А. Г. Секретарь парткома. — Набережные Челны: Новости МИРА, 2006. — 176 с. — ISBN 5912060055(ռուս.)
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- «Садыя Арифовна Беглова». Верховный суд Республики Татарстан.