Արծափ, գյուղ Մեծ Հայքի Այրարատ նահանգի Կոգովիտ գավառում, այնուհետև Արևմտյան Հայաստանում, Էրզրումի վիլայեթի Բայազետի գավառում։ Գտնվում էր Դարոնիքից հյուսիս-արևմուտք, Արծափաքար լեռան ստորոտին, Չինգլի լեռնանցքի մոտ, Իգդիրից Հին Բայազետ տանող ճանապարհի վրա։

Գյուղ
Արծափ
Վարչական տարածքԱրևմտյան Հայաստան
ՎիլայեթԷրզրումի վիլայեթ
ԳավառԲայազետի գավառ
Այլ անվանումներԱրզաբ, Արզապ, Արզափ
Պաշտոնական լեզուՀայերեն
Ազգային կազմՀայեր (մինչև Մեծ եղեռնը)
Կրոնական կազմՔրիստոնյա (մինչև Մեծ եղեռնը)
Տեղաբնականունարծափեցի
Ժամային գոտիUTC+3
Փոստային ինդեքսներ04400
Արծափ (Աշխարհ)##
Արծափ (Աշխարհ)

Պատմություն

խմբագրել

Հիշատակվում է VII դարի սկզբից՝ Հայոց կաթողիկոս Աբրահամ Ա Աղբաթանեցու օրոք Դվինում հրավիրված ժողովի կապակցությամբ։

642 թվականին արաբները, Երևանից նահանջելով Կոգովիտ, կանգ առան Արծափի տակ։ Արաբները մի քանի անհաջող գրոհներից հետո գտան բերդը տանող ստորգետնյա գաղտնի ճանապարհը և գրավեցին այն։ Արաբներին հետապնդող Թեոդորոս Ռշտունին հասնելով Արծափ՝ ջախջախեց 3000 հոգուց բաղկացած արաբական բանակը և ազատեց գերիներին։

Հետագա դարերում Արծափը դարձյալ հիշվում է որպես ամուր բերդ և զուտ հայաբնակ գյուղ։

1828-1829 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմից հետո հարյուրավոր արծափցիներ գաղթեցին և բնակություն հաստատեցին Արևելյան Հայաստանում՝ Սևանի ավազանում` ներկայիս Ծովագյուղ Մեղրաձոր և Արագյուղ (Կոտայքի մարզ) գյուղերում։

1877 թվականին բերդաքաղաքը ռուսական զորքերի միջոցով գրավում է Տեր-Ղուկասովը։

1915 թվականի Մեծ եղեռնի ժամանակ, Արծափի բնակիչները տեղահանվել են, մի մասը զոհվել է, փրկվածները գաղթել և բնակություն են հաստատել Արևելյան Հայաստանում։

Բնակչություն

խմբագրել

XX դարի սկզբին Արծափն ուներ 120 տուն հայ բնակիչ։

Տնտեսություն

խմբագրել

Բնակչությունը զբաղվում էր երկրագործությամբ, այգեգործությամբ, անասնապահությամբ և արհեստներով (բրուտագործություն)։

Պատմամշակութային կառույցներ

խմբագրել

Գյուղի սահմաններում հիշվում է Սբ․ Գրիգոր ավերակ վանքը և Ծաղկավանքը։ Ծաղկավանքը շեն ու կանգուն էր մինչև XIX դարի վերջ[1][2]։

Տես նաև

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ՀՍՀ, հտ 2, էջ 70, Արծափ
  2. «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան», հտ 1, էջ 448

Աղբյուրներ

խմբագրել
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 70