Արաբախոտ փխրուն
| Արաբախոտ փխրուն | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Տիպ/Բաժին | Անոթավոր բույսեր (Tracheophyta) |
| Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
| Կարգ | Կաղամբածաղկավորներ (Brassicales) |
| Ընտանիք | Կաղամբազգիներ (Brassicaceae) |
| Տրիբա | Arabideae |
| Ցեղ | Արաբախոտ (Arabis) |
| Տեսակ | Արաբախոտ փխրուն (A. laxa) |
| Միջազգային անվանում | |
| Arabis laxa | |
Արաբախոտ փխրուն (լատին․՝ Arabis laxa), խաչածաղկավորների ընտանիքին պատկանող ծածկասերմ բույս։ Գրանցված է Հայաստանի Հանրապետության Կարմիր գրքում։
Նկարագրություն խմբագրել
Միամյա կամ երկամյա բույս է, որն ունի 30-60 սմ բարձրություն։ Ցողունները ճյուղավորված են։ Արմատամերձ տերևները քնարաձև են, իսկ միջինները՝ երկարավուն, սուր, հիմքի մոտ սրտաձև ցողունագրկով։ Պսակաթերթերի երկարությունը 7-9 մմ է, սպիտակավուն։ Պատիճները ունեն 6-12 սմ երկարություն, քառանիստ տափակացած հարթ փեղկեր, առանցքից թեքված, կախված, ուղիղ կամ կորացած[1]։
Տարածվածություն խմբագրել
Հայաստանում հանդիպում է միայն Զանգեզուրի ֆլորիստիկական շրջանում (Սրաշեն և Ներքին Հանդ գյուղերի շրջակայքում)։ Ընդհանուր արեալը, բացի Հայաստանից, ընդգրկում է նաև Արևելյան Նախակովկասը, Արևելյան Անդրկովկասը, Թալիշը, Հարավային Եվրոպան (Բուլղարիա), Հարավարևմտյան Ասիան (Անատոլիա, Արևմտյան Սիրիա)[1]։
Էկոլոգիա խմբագրել
Աճում է ստորին լեռնային գոտում՝ 800-900 մ բարձրությունների վրա, անտառի եզրերին, թփուտներում, ստվերոտ լանջերին։ Ծաղկում է ապրի-մայիս ամիսներին, պտղաբերում՝ հունիսին[1]։
Պահպանություն խմբագրել
Կրիտիկական վիճակում գտնվող տեսակ է։ Տարածման և բնակության շրջանների մակերեսը 10 կմ²-ից պակաս է։ Տեսակին, կապված անթրոպոգեն գործոնների՝ ռեկրեացիայի ակտիվացման և արածեցման հետ, սպառնում է անհետացում։ Հայաստանի Կարմիր գրքի առաջին հրատարակության մեջ ընդգրկված չէր։ Ընդգրկված չէ նաև CITES-ի և Բեռնի կոնվենցիաների հավելվածներում։
Աճելավայրերը պահպանվում են «Շիկահող» պետական արգելոցի տարածքում[1]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.