«Անդրեյկա» (ռուս.՝ «Андрейка»), խորհրդային գեղարվեստական ֆիլմ, որը նկարահանել է ռեժիսոր Նիկոլայ Լեբեդևը։

Անդրեյկա
ռուս.՝ Андрейка
Երկիր ԽՍՀՄ
Ժանրդրամա, ընտանեկան ֆիլմ և կինոպատում
Թվական1958
Լեզուռուսերեն
ՌեժիսորՆիկոլայ Լեբեդև
Սցենարի հեղինակԱլեքսանդր Պոպով
ԴերակատարներՆիկոլայ Տիմոֆեև, Լիլիա Գրիցենկո, Վիկտոր Չեկմարյով[1] և Կիրիլ Լավրով
ՕպերատորՍեմյոն Իվանով
ԵրաժշտությունՎլադիմիր Մակլակով
ԿինոընկերությունԼենֆիլմ
Տևողություն78 րոպե

Էկրան է բարձրացել 1958 թվականի սեպտեմբերի 25-ին[2]։ 1959 թվականին Կիևի համամիութենական կինոփառատոնում արժանացել է Առաջին մրցանակի որպես լավագույն մանկական ֆիլմ[3]։

Սյուժե խմբագրել

Ֆիլմի գործողությունները տեղի են ունենում 1917 թվականի հուլիսին Պետրոգրադում։ Քաղաքում ցույցեր են։ Ցուցարարների շարքերում կան երեխաներ ու ծերեր։ Ցուցարարների վրա կրակում են, զոհեր ու վիրավորներ են ընկնում։ Հրաշքով կենդանի է մնում պետերբուրգցի բանվոր որդի Անդրեյկան։

Կառավարությունը հրամանագիր է արձակում Լենինին ձերբակալելու մասին։ Նրան փնտրում են ոստիկանական լրտեսները։ Դրանցից մեկը ենթասպա Զվոնկովն է։ Նա բնակություն է հաստատել Անդրեյկայի տնից ոչ հեռու՝ ներկայանալով որպես դռնապան քեռի Վիտյա։ «Քեռի Վիտյային» հաջողվում է իր կողմը գրավել երեխաներին։

Մի օր Անդրեյկան իմանում է, որ շուտով Լենինը, որը թաքնվում էր ոստիկանությունից, պետք է գա իրենց տուն։ Նա խորհուրդ է խնդրում քեռի Վիտայից՝ մանկամտորեն վստահելով նրան։ Լենինին բռնելու համար շրջափակում է կազմակերպվում։ Չկարողանալով ձերբակալել նրան՝ ոստիկանները ձերբակալում են Անդրեյկայի հորը։ Անդրեյկան հասկանում է, թե ով է «քեռի Վիտյան»։

Հորը ռազմաճակատ ուղարկելուց հետո Անդրեյկան դառնում է ընտանիքի ավագը։ Նա աշխատանքի է անցնում որպես մոնտաժորդ, բայց նրան վտարում են աշխատանքից այն բանի համար, որ նա օգնել է վերականգնել էլեկտրաէներգիան Սմոլնիում։

Մի անգամ Անդրեյկայի ընկեր Վասկան տեսնում է «քեռի Վիտյային»։ Անդրեյկան և Վասկան հետևում են լրտեսին։ Կարմիր պարեկը վնասազերծում է նրան։

Սմոլնիում ելույթ է ունենում Լենինը և ազդարարում պրոլետարական հեղափոխության մասին։

Դերերում խմբագրել

  • Բորյա Վասիլև – Անդրեյկա
  • Նիկոլայ Տիմոֆեև – Ռեշետին
  • Լիլիա Գրիցենկո – Աննա
  • Ալեքսանդր Լարիկով – Ռուբլյով
  • Տատյանա Խորիշկո – Ելենա
  • Սաշա Վինոգրադով – Իլյուշկա
  • Կիրիլ Լավրով – Վիկտոր Զվեզել
  • Վիկտոր Չեկմարյով – բժիշկ
  • Ալեքսանդր Մազաև – Մաքսիմով
  • Գենադի Մալիշև – անարխիստ նավաստի
  • Նիկոլայ Մելնիկով – Վասկա
  • Նիկոլայ Գավրիլով – լրտես
  • Աբրամ Շեյն – Վ. Ի. Լենին
  • Լեոնիդ Լյուբաշևսկի – Յ. Մ. Սվերդլով
  • Լյուբով Մալինովսկայա – Անֆիսա, Վասկայի մայրը
  • Օլգա Պորուդոլինսկայա – Նատալյա Նիկոլաևնա
  • Արկադի Տրուսովով – նավաստի Սմոլնիում
  • Ելիզավետա Ուվարովա – Վերա տատ
  • Պյոտր Նեզվանով – էլեկտրոմոնտյոր
  • Նատալյա Կուդրյավցևա – Ելենկայի մայրը
  • Վլադիմիր Վասիլև – Արթուր Պետրովիչ, էլեկտրակայանի պետ
  • Վլադիմիր Վոլչիկ – Ֆ. Է. Ձերժինսկի
  • Վլադիսլավ Ստրժելչիկ – սպա

Նկարահանող խումբ խմբագրել

  • Բեմադրող ռեժիսոր՝ Նիկոլայ Լեբեդև
  • Սցենարի հեղինակ՝ Ալեքսանդր Պոպով
  • Բեմադրող օպերատոր՝ Սեմյոն Իվանով
  • Կոմպոզիտոր՝ Վլադիմիր Մակլակով
  • Երգի տեղքտի հեղինակ՝ Նիկոլայ Գլեյզարով
  • Հնչյունային օպերատոր՝ Լ. Վալտեր
  • Նկարիչ՝ Ալեքսեյ Ֆեդոտով
  • Նկարիչ-գրիմարար՝ Ա. Գրիբով
  • Մոնտաժող՝ Ելենա Միրոնովա
  • Խմբագիր՝ Դմիտրի Իվանեև
  • Խորհրդատու՝ Վիկտոր Մուշտուկով
  • Ֆիլմի տնօրեններ՝ Ա. Վլադիմիրով և Թամարա Սամոզնիևա

Պարգևներ խմբագրել

Առաջին մրցանակ Կիևի համամիութենական կինոփառատոնում (1959) լավագույն մանկական ֆիլմի համար։

Քննադատություն խմբագրել

Ֆիլմն Էկրան բարձրանալուց անմիջապես հետո դրական ակնարկներ է ստացել[4]։

Արվեստաբան Վերա Տուլյակովան ֆիլմն անվանել է հեղափոխությանը երեխաների մասնակցության մասին նախկինում նկարահանված ֆիլմերից լավագույնը։ Նա իր գրախոսության մեջ նշել է, որ «հեղինակի և ռեժիսորի կողմից ճշգրիտ հայտնաբերված սյուժետային իրավիճակները նպաստում են տղայի բնավորության բացահայտմանը, ցույց են տալիս Անդրեյկայի հասունացումը»[4]։ Միևնույն ժամանակ նա կարծում էր, որ հեղինակները «առանց հատուկ անհրաժեշտության ֆիլմում ներկայացնում են զանգվածային տեսարաններ և դրվագներ, որոնք թույլ կապվ ունեն սյուժեի զարգացման հիմնական գծի հետ»։

Դերասանական խաղը վերլուծելիս Վ. Տուլյակովան գրել է, որ «Բորյա Վասիլևը, որը խաղում է Անդրեյկայի դերը, ճշմարիտ է, հուզական է արդյունավետ այն դրվագներում, որոնք նրանից պահանջում են համոզմունք և նույնիսկ բնավորություն», բայց ճշմարտությունը անհետանում է նրա հերոսի մեջ, երբ ռեժիսորը նրա առջև դնում է ոչ մանկական դերասանական առաջադրանքներ։ Նա նաև գրել է, որ «մյուս երեխաները, ովքեր չեն ստացել դերասանական այսպիսի բարդ առաջադրանքները, միշտ մնում են գեղեցիկ, բնական, զվարճալի»։ Նշելով Անդրեյկայի հոր և մոր դերերի (Ն. Տիմոֆեևա և Լ. Գրիցենկո) համոզիչ և հավաստի լինելը՝ Տուլյակովան կարծիք է հայտնել, որ Ա. Պոպովը «փոքր-ինչ չոր և միապաղաղ է ցույց տվել մեծահասակների սցենարում»։ Գրախոսության մեջ առանձնանում էր օպերատոր Ս. Իվանովի աշխատանքը, որը «առավել ճշգրիտ է մարմնավորում բնօրինակ և յուրօրինակ գաղափարը»[4]։

Կինոգետ Կիրա Պարամոնովան գրել է, որ «ֆիլմի հերոս Անդրեյկան ճշմարիտ և խորը կերպար է» և կարծիք է հայտնել, որ «իր ճշմարտացիությամբ ֆիլմը սովետական երեխաներին մոտեցնում է մեր հայրենիքի պատմական անցյալին»[5]։ Նա պնդել է, որ «հեղինակները հավաստի են ներկայացնում պատումը. նրանք Անդրեյկային դարձնում են իսկական կյանքի մասնակից, բայց չեն ստիպում նրան իր տարիքի համար ճնշող գործերով և սխրանքներով որոշել իրադարձությունների ուղղությունը, կամ, ինչպես երբեմն պատահում է վատ ֆիլմերում, որոշել դրանց արդյունքը»[5]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

Գրականություն խմբագրել

  • Советские художественные фильмы. Аннотированный каталог / Под общ. ред. К. И. Пиотровского, Н. А. Глаголевой. — М.: Искусство, 1968. — Т. 4 (1958—1963). — С. 5—6. — 824 с.
  • Кучкина О. Шагает рабочий человек // Комсомольская правда. — 1958. — С. 3.
  • Тулякова В. «Андрейка» // Советская культура. — 1958. — № 130. — С. 3.
  • Парамонова К. Николай Лебедев // 20 режиссёрских биографий // Сборник / Сост. Р. Д. Черненко. — М.: Искусство, 1978. — С. 82—98. — 408 с. — (Мастера советского кино).