Ակնա (Արմավիր)

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Ակնա (այլ կիրառումներ)

Այղր, Հայաստանի ամենացածրադիր լիճն է։ Գտնվում է Արարատյան դաշտում՝ զբաղեցնելով 50 հա մակերես։ Ունի 2 մ խորություն, ձագարաձև ուրվագիծ և ստորերկրյա սնում։ Ենթադրվում է, որ Այղր լիճը Արաքսի հին հունի մի հատվածն է։ Լճից սկիզբ է առնում Մեծամոր (Սևաջուր) գետը, որն օգտագործվում է բացառապես ոռոգման նպատակով։

Ակնա
'
Կոորդինատներ
40°09′24″ հս․. լ. 44°05′56″ ավ. ե.
Կոորդինատներ
Տեղագրություն	Հայաստան Արմավիրի մարզ
Ավազանի մակերեսը	0,16 - 0,6 կմ²
Ամենամեծ խորությունը	2 մ
Միջին բարձրությունը	970 մ
Սկիզբ առնող գետերը	Մեծամոր (Սևաջուր) գետ

Անվանում

Գոյություն ունի Մեծամոր պատմական անվանման ծագման շուրջ երկու ավանդապատում․

1. Մի անգամ հովիվը այծի ետևից նետում է գավազանը, որն ընկնում է Արագածի գագաթին գտնվող լճի մեջ։ Մինչև նա մոտենում է լճին՝ տեսնում է, որ գավազանն անհայտացել է։ Մի շաբաթից, ոչխարները դաշտ իջեցնելիս, հովիվն իր գավազանը տեսնում է լճում։ Շալակում է մի ջվալ դարման, բաձրանում Արագածի վրա և դարմանը դատարկում այնտեղի լճի մեջ։ Երկու օր անց հովիվը դարմանի հետքը գտնում է Մեծամորի լճում՝ Այղր գյոլ։
2. Այս լիճը լիքն է հրեղեն ձիերով, սպիտակ գոմեշներով, մարդաձկներով և ուրիշ կենդանիներով։ Հրեղեն ձիերի ցեղիցն է նաև Քյոռ-օղլու թևավոր Ղռաթը։ Խառատ՝ հյուսն Մուրատը ականատես է եղել, որ երբ Քյոռ-օղլու մատակ ձին արածելիս է եղել Մեծամորի ափին, մի հրեղեն սպիտակ որձ ձի՝ այղր դուրս է եկել լճից, թռել մատակի վրա և նորից մտել ջրի հատակը։ Դրանից հետո լիճը կոչվել է Այղր-գյոլ։

Գրականություն

• Գաբրիելյան Գ. Կ. Новые данные о бассейне питания озера Айгерлич и реки Севджур = Նոր տվյալներ Այղր-լճի և Սևջուր գետի սնման ավազանների մասին։. — Доклады Академии наук Армянской СССР. — 1967. — Т. XLV. — С. 130-133.

Ծանոթագրություններ

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 345)։