Վիքիպեդիա

Ալիյա Մոլդագուլովա

խորհրդային դիպուկահար

Ալիյա Նուրմուհամետքուզու Մոլդագուլովա (ղազ.՝ Әлия Нұрмұхамедқызы Молдағұлова, հոկտեմբերի 25, 1925(1925-10-25), Bulak, Temir Uyezd, Aktobe Governorate, Ղազախստանի ինքնավար սոցիալիստական խորհրդային հանրապետություն, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ - հունվարի 14, 1944(1944-01-14), Nasva, Նովոսոկոլնիչեսկի շրջան, Պսկովի մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), սովետական դիպուկահար, ով արժանացել է Սովետական Միության հերոսի կոչման 1944 թվականի հունվարի 14-ին ստացած վերքերից մահանալուց հետո։

Ալիյա Մոլդագուլովա
ղազ.՝ Әлия Нұрмұхамедқызы Молдағұлова
հոկտեմբերի 25, 1925(1925-10-25) - հունվարի 14, 1944(1944-01-14) (18 տարեկան)
ԾննդավայրBulak, Temir Uyezd, Aktobe Governorate, Ղազախստանի ինքնավար սոցիալիստական խորհրդային հանրապետություն, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Մահվան վայրNasva, Նովոսոկոլնիչեսկի շրջան, Պսկովի մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
ԳերեզմանQ124053980?
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ
ԶորատեսակԲանվորա-գյուղացիական Կարմիր բանակ
ԿոչումԵֆրեյտոր
Մարտեր/
պատերազմներ		Հայրենական մեծ պատերազմ
ԿրթությունQ4130486? և Central Women's Sniper Training School?
Պարգևներ
Խորհրդային Միության հերոս[1]
և Լենինի շքանշան[1]

Քաղաքացիական կյանք խմբագրել

Մոլդագուլովան ծնվել է 1925 թվականի հոկտեմբերի 25-ին Ղազախստանի Բուլակ բնակավայրում։ Նա կորցրել է իր ծնողներին մանուկ հասակում և ապրել է իր քեռու հետ Ալմա-Աթայում։ 1935 թվականին նա տեղափոխվել է Լենինգրադ, որտեղ քեռին ընդունվել է Ռազմական-տրանսպորտային ակադեմիա։ 1939 թվականի աշնանը՝ 14 տարեկան հասակում, նա ուղարկվել է մանկատուն, որտեղից տարհանվել է պատերազմի սկզբին՝ 1942 թվականին, Լադոգա լճով։ Վյատկայի միջնակարգ դպրոցը ավարտելուց հետո՝ հոկտեմբերի 1-ին, ընդունվել է Ռիբինսկի ավիատեխնիկական դպրոց[2]։

Ռազմական կարիերա խմբագրել

Ռիբինսկի ավիատեխնիկական դպրոցում 3 ամիս սովորելուց հետո Ալիյա Մոլդագուլովան դիմում է ներկայացրել՝ խնդրելով իրեն ուղարկել Կարմիր բանակ։ 1943 թվականի մայիսին ընդունվել է Դիպուկահարների նախապատրաստման կանանց կենտրոնական դպրոց, որտեղ անցել է պատրաստություն պատերազմ մեկնելու համար։ Հուլիսին ավարտելուց և զինվորական երդումը տալուց հետո նա ընդգրկվել է 54-րդ հրաձգային բրիգադում իր մի շարք ընկերների հետ, որոնց հետ սովորել էր կենտրոնում։

1944 թվականի հունվարին նրա բրիգադը դարանակալել է գերմանացիներին Նովոսոկոլնիկի-Դնո երկաթգծի մոտ։ Ավելի ուշ նա հասկացել է, որ հրամանատարը կորել է, և իր վրա է վերցրել նրա պարտականությունները։ Թոքերի ամբողջ ուժով նա գոռացել է՝ «Եղբայրնե՜ր, զինվորնե՜ր, իմ հետևից», և ամբողջ գումարտակը նետվել է գերմանական խրամատները։ 1944 թվականի հունվարի 14-ին Մոլդագուլովան մարտում վնասվել է արկի պայթյունից, սակայն բեկորը դիպել է միայն նրա ձեռքին։ Չնայած վնասվածքին՝ նա շարունակել է կռվել թշնամու դեմ մինչև մահացու վիրավորվելը։ Նույն օրը նա մահացել է ստացված վնասվածքներից՝ հասցնելով նամակ գրել քրոջը։ 1944 թվականի հունիսի 4-ին հետմահու արժանացել է Սովետական Միության հերոս կոչման և պարգևատրվել Լենինի շքանշանով[3][4]։ Թաղվել է եղբայրական գերեզմանում Մոնակովոյում (Պսկով)[5]։

Իր ողջ կարիերայի ընթացքում Ալիյա Մոլդագուլովան սպանել է թշնամու 91 զինվոր[6]։

Հիշատակ խմբագրել

  •  
    1975 թվականի Խորհրդային ծրար՝ նվիրված Մոլդագուլովային
  •  
    1995 թվականի Ղազախստանում թողարկված նամականիշ՝ նվիրված Մոլդագուլովային

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 https://pamyat-naroda.ru/heroes/podvig-chelovek_nagrazhdenie150021989/
  2. ↑ «Молдагулова Алия Нурмухамбетовна». www.warheroes.ru. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 26-ին.
  3. ↑ Наградной лист в электронном банке документов «Подвиг народа» (архивные материалы ЦАМО, ф. 33, оп. 793756, д. 32, л. 99—101).
  4. ↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР в электронном банке документов «Подвиг народа» (архивные материалы ЦАМО, ф. 33, оп. 686043, д. 50, л. 1).
  5. ↑ «Aliya Moldagulova». 2012 թ․ սեպտեմբերի 26. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 27-ին.
  6. ↑ Sakaida, Henry (2012 թ․ ապրիլի 20). Heroines of the Soviet Union 1941–45 (անգլերեն). Bloomsbury Publishing. ISBN 9781780966922.
  7. ↑ «Aliya Moldagulova stamp». Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 27-ին.
  8. ↑ «Attractions of Almaty». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 27-ին.

Գրականություն խմբագրել

  • Молдагулова Алия Нурмухамбетовна // Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь / Пред. ред. коллегии И. Н. Шкадов. — М.: Воениздат, 1988. — Т. 2 /Любов — Ящук/. — 863 с. — 100 000 экз. — ISBN 5-203-00536-2. — С. 105.
  • Смородкин С. Алия // Героини: очерки о женщинах — Героях Советского Союза / ред.-сост. Л. Ф. Торопов; предисл. Е. Кононенко. — Вып. 1. — М.: Политиздат, 1969. — 447 с.
  • Кирсанов Н. А.  Место назначения — фронт / Н. А. Кирсанов; Акад. наук СССР; отв. ред. П. Ф. Исаков. — М.: Наука, 1978. — 119 с.: ил. — Содерж.: [Центральная школа инструкторов-снайперов под Москвой в Вешняках и слушательница их, Герой Советского Союза Алия Молдагулова]. — С. 98—101.
  • Дементьева М.  Спустя много лет // Крестьянка. — 1983. — № 5. — С. 30: фот.
  • Попенко Ф.  Алия // Военные знания. — 1983. — № 12. — С. 6—7: фот.
  • Никифорова Е.  Краткая справка о Центральной женской снайперской школе Главного Управления Всеобуча НКО СССР // Алия: док., воспоминания, ст., очерки и др. док. материалы о герое Совет. Союза А. Молдагуловой / Сост. С. Аскаров. — Алма-Ата: Жалын, 1985. — С. 34—41.
  • Уральский Н.  На берегах Ловати // Девушка из Легенды / Сост. Г. И. Нечунаев. — Алма-Ата: Казахстан, 1989. — С. 23—39.
  • Герои огненных лет. Книга 7. — М.: Московский рабочий, 1984. — С. 291—297.
  • Героини. — Вып. 1. — М.: Политиздат, 1969. — С. 423—432.
  • Евстигнеев Г.  Гнев ваш громом прогремит // Снайперы / Е. Никифорова, Г. Евстигнеев. — М.: Молодая гвардия, 1976. — 158 с.
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալիյա Մոլդագուլովա» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ալիյա_Մոլդագուլովա&oldid=9372024» էջից