Ալթայերեն

Ալթայերեն ; Ալթայ
Տեսակ	լեզու և կենդանի լեզու
Ենթադաս	Kyrgyz–Kipchak?
Երկրներ	Մոսկվա, Չինաստան
Շրջաններ	Ալթայի Հանրապետություն; Ալթայի երկրամաս
Պաշտոնական կարգավիճակ	Ալթայի Հանրապետություն
Խոսողների քանակ	55 720 մարդ
Լեզվակիրների թիվը	55 720:
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի լեզվի կարգավիճակ	ոչ նպաստավոր
Դասակարգում	Ալթայան լեզուներ Թյուրքական լեզվախումբ Հին ալթայան լեզուներ
Գրերի համակարգ	Կիրիլիցա
IETF	alt
ISO 639-2	alt
ISO 639-3	alt
	;

Ալթայերեն (մինչև 1948՝ օյրոտերեն), ալթայցիների հիմնական լեզուն, Ալթայի Հանրապետության պաշտոնական լեզուն։ Պատկանում է թյուրքական ընտանիքին։ Ունի կցական, համադրական կառուցածք, բնորոշվում է հնչյունների ներդաշնակությամբ։ Կիրիլիցայի հիման վրա առաջին անգամ 19-րդ դարի 40-ական թվականներին։ 1920-ականներին այբուբենը վերակազմվում է լատինական, իսկ 1938 թվականից՝ կրկին կիրիլիցայի հիման վրա^[5]։ Խոսողների թիվը՝ 55 720^[3]:

Նկարագիր խմբագրել

Պատկանում է թյուրքական լեզուների արևելյան ճյուղի կիրգիզա–ղփչաղական խմբին։ Ունի վեց բարբառ, որոնք բաժանվում են երկու խմբի՝ հյուսիսային (տուբա, քումանդինի, չալկանյան) և հարավային (ալթայական, տելենգիտ, տելեատյան)։

Ժամանակակից Ալթայերեն գրական լեզուն ստեղծվել է Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից հետո՝ բուն ալթայական (ալթայկիժի) բարբառի հիման վրա։

Գրության հիմքը 1928 -1938 թվականներին եղել է լատինական, հետագայում՝ ռուսական այբուբենը։

Տես նաև խմբագրել

Ալթայական լեզուներ

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Glottolog / H. Hammarström, R. Forkel, M. Haspelmath — Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
↑ http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab6.xls
↑ ^3,0 ^3,1 «Համառուսական մարդահամարի արդյունքներ (2010)». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
↑ Անհետացման եզրին գտնվող աշխարհի լեզուների ատլաս
↑ Հ. Զ. Պետրոսյան, Ս. Ա. Գալստյան, Թ. Ա. Ղարագյուլյան, Լեզվաբանական բառարան (խմբ. Էդ. Բ. Աղայան), Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի հրատարակչություն», 1975, էջ 4։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 161)։

[_ac9bf0b70c196744-1] Glottolog / H. Hammarström, R. Forkel, M. Haspelmath — Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.

[_f967197795ece6a7-2] ttp://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab6.xls

[gks.ru-3] 3,0 ^3,1 «Համառուսական մարդահամարի արդյունքներ (2010)». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.

[_5544e75e2f172d2a-4] Անհետացման եզրին գտնվող աշխարհի լեզուների ատլաս

[5] Հ. Զ. Պետրոսյան, Ս. Ա. Գալստյան, Թ. Ա. Ղարագյուլյան, Լեզվաբանական բառարան (խմբ. Էդ. Բ. Աղայան), Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի հրատարակչություն», 1975, էջ 4։

[5]

[3]

[1]

[2]

[4]