«Ջոնաթանի» նավաբեկյալները

«Ջոնաթանի» նավաբեկյալները; ֆր.՝ Les Naufragés du «Jonathan»
Հեղինակ	Ժյուլ Վեռն և Միշել Վերն
Տեսակ	գրական ստեղծագործություն
Ժանր	ռոբինզոնադա, քաղաքական նովել, utopian novel? և արկածային
Բնօրինակ լեզու	ֆրանսերեն
Նկարագրում է	Օստե
Նախորդ	Դանուբի լոցմանը
Հաջորդ	Վիլհելմ Շտորիցի գաղտնիքը
Նկարազարդող	Ժորժ Ռու
Երկիր	Ֆրանսիա
Հրատարակիչ	Պիեր-Ժուլ Հետցել
Հրատարակման տարեթիվ	1909
	The Survivors of the 'Jonathan' Վիքիպահեստում

«Ջոնաթանի» նավաբեկյալները^[1] (անգլ.՝ Les Naufragés du «Jonathan»), ֆրանսիացի գրող Ժյուլ Վեռնի արկածային, ֆանտաստիկ վեպը, որը մտնում է «Անսովոր ճանապարհորդություններ» շարքի մեջ։ Սկզբնապես վեպը Ժյուլ Վեռնի կողմից գրվել է 1897 թ.՝ «Մագելլանիա» (ֆր.՝ En Magellanie) անվանումով։ Վեպը հեղինակի կենդանության օրոք չի հրատարակվել։ Այն ավարտին է հասցրել Ժյուլ Վեռնի որդին՝ Միշել Վեռնը, որն երկու անգամ մեծացրել է վեպի բովանդակությունը։ Առաջին անգամ վեպը հրատարակվել է «Le Journal» թերթում 1909 թ. հուլիսի 26-ից մինչև հոկտեմբերի 17-ը՝ ««Ջոնաթանի» նավաբեկյալները» անվանումով։ Առաջին գրքային հրատարակությունը լույս է տեսել 1909 թ.։ Պատկերազարդ հրատարակության նկարազարդումները կատարվել են Ժորժ Ռուի կողմից։ Պիեռ Գոնդոլո դելլա Ռիվան 1977 թ. Էտցել ընտանիքի արխիվներում^[2] հայտնաբերել է ձեռագրի բնօրինակը։ Վեպի երկու մասերը հետագայում թարգմանվել են անգլերեն և հրատարակվել են առանձին-առանձին՝ Masterless Man և Unwilling Dictator անվանումներով։ Վեպում դիտարկվում է ամենաթողության գաղափարը և անհնարինությունը իրականության մեջ նրան կյանքի կոչելը^[3]։

Սյուժե խմբագրել

Ճգնավոր և անարխիստ Կաու Դժերն ապրում է Մագելանի կղզիների կղզեխմբում գտնվող Իսլա Նուեվո կղզում։ Օրերից մի օր նա իմանում է, որ Չիլին և Արգենտինան համաձայնության են եկել կղզեխումբը բաժանելու հարցում։ Կաու Դժերը շփոթության մեջ է և իր հնդկացի ընկերների հետ միասին ուղևորվում է Հորն կղզի։ Նրանց մոտերքում նավարկում է նավաբեկության ենթարկված «Ջոնաթան» առագաստանավը, որի տախտակամածին գտնվում են Պորտուգալիայի կառավարության կողմից Լագոա ծովածոցում բնակություն հաստատելու թույլտվություն ստացած վերաբնակները։ Կաու Դժերը օգնության է հասնում գաղութարարներին, սակայն առագաստանավը, այնուամենայնիվ, ջախջախվում է՝ Օստ կղզու ժայռերին բախվելով։ Կաու Դժերը՝ լինելով ակնառու անձնավորություն և ունենալով առաջատարի նախադրյալներ, կազմակերպում է բեռների ափ հանումը և կղզում նավաբեկության ենթարկվածների ձմեռելու աշխատանքները։ Սակայն, լինելով անիշխանության կողմնակից, հրաժարվում է ղեկավարել մարդկանց՝ քանի որ դա հակասում է իր սկզբունքներին։ Գաղութարար Ռիվերը, որին ուղարկել էին Պունտա Արենաս՝ օգնության հետևից, իր հետ բերում է չիլիական կառավարության առաջարկը գաղութարարներին այն մասին, որ նրանք բնակություն հաստատեն կղզում, հիմնադրեն գաղութ, որը կօգտվի Չիլիի կառավարությունից լրիվ անկախությամբ։ Քվեարկություն անցկացնելով՝ գաղութարարները որոշում են մնալ կղզում։ Նրանք ուղևորվում են բնակեցնելու կղզու կենտրոնական մասերը, սակայն նրանց մի մասը աստիճանաբար ետ է վերադառնում՝ Լիբերիա բնակավայրը։ Լիբերիայի բնակիչները քաղցի են ենթարկվում, խռովարարները սկսում են կազմակերպել ինքնատիպ ֆերմերային հավելյալ խմբեր՝ որից հետո վերջիններս սնանկանալով, վերադառնում են բնակավայր։ Որոշ ֆերմերների կողմից ստանալով ջախջախիչ հակահարված, հարբած խռովարարաները բացահայտ խռովություն են բարձրացնում։ Մի քանի առողջ դատողությամբ գաղութարարներ, գրեթե ուժով, Կաու Դժերին ստիպում են ձեռքը վերցնել գաղութի ղեկավարումը։ Երեկվա անարխիստը համաձայնվում է և վեր է ածվում բռնակալի։

Բռնակալը համատարած խուզարկություն է կազմակերպում, ազգայնացնում է սննդամթերքը և մթերաբաժիններ է սահմանում՝ չեզոքացնելով սովի վտանգը։ Նա ստեղծում է օրենքներ և աշխատատեղեր է բացում, սկսում է աճել գաղութի բարեկեցությունը։ Գաղութը հետ է մղում ռազմատենչ պատագոնցիների՝ արաուկցիների արշավանքները։ Կաու Դժերը բացահայտում և կանխում է մի քանի քաղաքական դավադրություններ։ Շուտով Օստ կղզում հայտնաբերվում են ոսկու հանքավայրեր՝ գաղութարարները լքում են աշխատանքները, կղզի են շտապում ոսկի որոնողների հրոսակախմբեր։ Գաղութը նորից հայտնվում է փլուզման եզրին, բայց առաջնորդին հաջողվում է կանխել նաև այդ ոսկու տենդը։ Չիլիի կառավարությունը պահանջում է ոսկու արդյունահանումից ստացվող եկամուտների մի մասը և, Կաու Դժերը, հոգնած լինելով կյանքից և ղեկավարումից, ստորագրում է պայմանագիրը՝ ծաղկող գաղութի նահանգապետի պաշտոնը թողնելով իր սանիկ Դիքին, և հեռանում է Հորն կղզին, որտեղ գաղութարարները փարոս էին կառուցել, որը լուսավորում է նավերի ճանապարհը։