Ագուլիսի գրչության կենտրոն
Ագուլիսի գրչության կենտրոն, գործել է 14-18-րդ դարերում Ագուլիսի Սբ Թովմա առաքյալի վանքում, որտեղ ընդօրինակվել է մոտ 90 ձեռագիր։ Մեզ հասած հնագույն ձեռագիրը Վարդան գրիչի՝ 1375 թվականին ընդօրինակած Գրիգոր Նարեկացու «Մատեան ողբերգութեան» պոեմն է։ Ագուլիսի գրչության կենտրոնն ընդլայնել է գործունեությունը 15-րդ դարում՝ Հակոբ րաբունապետի ջանքերով։ 1425 թվականին Մատթեոս գրիչն ընդօրինակել է Գրիգոր Տաթևացու «Գիրք հարցմանցը», 1447 թվականին՝ «Տօնական», իսկ Թումա գրիչը 1432 թվականին՝ Միքայել Ասորու «Ժամանակագրութիւնը», ապա՝ Վարդան Արևելցու «Հաւաքումն պատմութեան», Կիրակոս Գանձակեցու «Պատմութիւն Հայոց» երկերը։ 16-րդ դարից վկայություններ կան միայն ձեռագրերի նորոգման մասին, իսկ 17-րդ դարից պահպանվել է 8 ձեռագիր[1]։
Ագուլիսի գրչության կենտրոնը 1752 թվականին կողոպտել են Ատրպատականի Ազատ խանի, 1789 թվականին՝ Մուստաֆա խանի հրոսակները։ Վանքի սպասքից բացի՝ նրանք հափշտակել են նաև ձեռագրերը (1477 թվականի ճաշոցը 3900 արծաթով Պետրոս տիրացուն գնել է և վերադարձրել վանքին)։ Ագուլիսի գրչության կենտրոնում գրված 10 ձեռագիր պահվում է Մատենադարանում[1]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Հայ գրատպություն և գրքարվեստ հանրագիտարան[d] (խմբ. Հովհաննես Այվազյան), Երևան, «Հայկական Հանրագիտարան Հրատարակչություն», 2015 — 21, էջեր 21 — 1120 էջ. — 1500 հատ, ISBN 978-5-89700-042-5։