Վիքիպեդիա

Creative Commons

Creative Commons (հնչում է՝ [krɪ'eɪtɪv 'kɒmənz][13][14][15] կամ ['kɔmənz][16] — «քրիեյթիվ քամենս» կամ «քոմենս»), կարճ՝ CC. շահույթ չհետապնդող կազմակերպություն է, որի նպատակն է զարգացնել ստեղծարար աշխատանքի բնագավառը՝ ամեն ինչ օրենքի սահմաններում և փոխանակման գաղափարի հիման վրա կառուցելու նպատակով։ Կազմակերպությունը ստեղծել է բազմաթիվ արտոնագրեր՝ հայտնի Creative Commons արտոնագրերի անվան տակ։ Այդ արտոնագրերը, ըստ ընտրության սահմանափակում են աշխատանքների որոշ (կամ ոչ մի) իրավունքներ, որոնցից ամենասահմանափակը հեղինակային իրավունքն է (copyright)։

Creative Commons
Изображение логотипа
Տեսակոչ առևտրային կազմակերպություն, հրատարակչություն, հեղինակ և կազմակերպություն
Հիմնադրված էհունվարի 15, 2001
ՀիմնադիրLawrence Lessig?, Hal Abelson? և Eric Eldred?
ՎայրՄաունթին Վյու, Կալիֆոռնիա[1][2]
Երկիր ԱՄՆ[3]
ՏնօրենՌայան Մերկլի[4], Catherine Stihler?[5] և Anna Tumadóttir?
Ընդհանուր ակտիվներ▲12,5 մլն $ (2022)[6]
Հասույթ▼7,66 մլն $ (2022)[6]
Աշխատողների թիվ147 մարդ[7]
Կայքcreativecommons.org​(անգլ.)
Մասնակից էCOMMUNIA Association for the Public Domain?[8], Open Source Initiative?[9], Open Education Global?[10], UNESCO Global Open Science Partnership?[11] և Re:Create Coalition?[12]
 Creative Commons Վիքիպահեստում

Լիցենզիաներ

խմբագրել

Վեց հնարավոր դեպքեր, որոնք համախմբված են չորս կատեգորիաներում, սահմանում են դրանց տարբեր կիրառությունները՝

  • Հատկացում. պետք է լինի նախնական հեղինակի ստորագրությունը (ֆրանսիական իրավունքում այս ընտրությունը պարտադիր է)
  • Ոչ առևտրային. արգելված է առանց հեղինակի թույլտվության առևտրային շահույթ հետապնդել ստեղծված գործից
  • Արգելված է գործի ձևափոխումը. չի թույլատրվում ամբողջական գործի մեջ ինչ-որ մաս ավելացնել, օր.՝ Օրինակի ստեղծումը (sampling) անհնար է
  • Նմանօրինակի կիսում. կիսել գործի նմանօիրնակը՝ անպայմանորեն տարածելով նույն արտոնագրի ներքո

Օրինականացումը

խմբագրել

2004-ի վերջին CERSA-ն ներառեց այդ իրավունքները ֆրանսիական օրենքի մեջ (նաև ֆրանսերենով)։ CRID-ը համապատասխանեցրեց արտոնագրերը բելգիական օրենքին, և այս բելգիական արտոնագրերը հիմա գոյություն ունեն ֆրանսերենով, նիդերլանդերենով և անգլերենով։

Հիմնադրումը

խմբագրել

Creative Commons կազմակերպության խորհրդանիշն է CC։ Creative Commons շարժումն առաջարկում է գործերի առցանց և ոչ առցանց օգտագործման պայմանագրերի տեսակներ (հնարավոր է ստեղծել CD կամ գիրք՝ Creative Commons-ի արտոնագրի ներքո)։ Ազատ համակարգչային ծրագրերի արտոնագրերով և open source շարժմամբ ոգեշնչված՝ դրանք հեշտացնում են գործերի օգտագործումն ու վերօգտագործումը (տեքստեր, նկարներ, երաժշտություն, վեբ կայքեր և այլն)։ Ամբողջ աշխատանքը իրավասուներին օգտագործելու տրամադրման փոխարեն՝ Creative Commons-ի լիցենզիաները հեղինակին հնարավորություն են տալիս նախապես համաձայնվելով պայմանների հետ՝ թույլ տալու օգտվել, և դրա մասին տեղեկացնել հասարակությանը։

Նպատակը

խմբագրել

Creative Commons-ի նպատակն է պարզ և օրինական ձևով քաջալերել աշխատանքների շրջանառությունը, փոխանակումն ու ստեղծարարությունը։ Creative Commons-ը վերաբերում է այն հեղինակներին, որոնք ցանկանում են կիսել իրենց աշխատանքը և հարստացնել անվճար հասանելի մշակութային և տեղեկատվական ընդհանուր ազգային հարստությունը։ Այսպիսով աշխատանքը հնարաբորություն է ստանում զարգանալ իր ամբողջ տարածման ընթացքում։

Այն մարդկանց համար, ովքեր ցանկանում են վճարի դիմաց թույլ տալ իրենց գործի հասարակական տարածումը, հեղինակային իրավունքի ընդհանուր համակարգն ավելի հարմար է, քան Creative Commons-ի արտոնագրերը։ Ցանկացած ոք, ով ստեղծել է ինչ-որ գործ (տեքստ, երաժշտություն, վիդեո, վեբ կայք, լուսանկար և այլն) և ցանկանում է պայմանագիր կնքել այդ գործի վերաբերյալ, կարող է օգտագործել Creative Commons-ի պայմանագրերը։ Սակայն հակառակ դրան, հնարավոր չէ օգտագործել Creative Commons-ի պայամանագիր մի գործի համար, որի նկատմամբ նա ոչ մի իրավունք չունի։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ https://creativecommons.org/about/contact/
  2. ↑ http://www.fsf.org/news/2008_free_software_awards
  3. ↑ https://www.lobbyfacts.eu/datacard/creative-commons?rid=15262256432-95
  4. ↑ https://creativecommons.org/weblog/entry/42684
  5. ↑ https://creativecommons.org/2020/07/09/announcing-creative-commons-new-ceo-catherine-stihler/
  6. ↑ 6,0 6,1 Nonprofit Explorer: Research Tax-Exempt Organizations
  7. ↑ https://web.archive.org/web/20210509053033/https://craft.co/creative-commons
  8. ↑ https://www.communia-association.org/members/
  9. ↑ https://web.archive.org/web/20230706095745/https://opensource.org/affiliates/
  10. ↑ https://web.archive.org/web/20230322221352/https://www.oeglobal.org/about-us/members-list/
  11. ↑ https://web.archive.org/web/20220627102128/https://en.unesco.org/science-sustainable-future/open-science/partnership
  12. ↑ https://www.recreatecoalition.org/about/
  13. ↑ common adjective (USUAL) — definition in British English Dictionary & Thesaurus — Cambridge Dictionary Online
  14. ↑ «definition of common from Oxford Dictionaries Pro». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ դեկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 11-ին.
  15. ↑ Common | Define Common at Dictionary.com
  16. ↑ Common — Definition and More from the Free Merriam-Webster Dictionary

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Creative_Commons&oldid=9352631» էջից