253 Northwest Airlines չվերթ
A330-ի պայթյունի փորձ Ատլանտյան օվկիանոսում, ավիավթար 2009 թվականի դեկտեմբերի 25-ին տեղի ունեցած ահաբեկչության հետևանքով։ Northwest Airlines ավիաընկերության Airbus A330-323E օդանավը (պատկանում էր Delta Air Lines-ին) NW253 ամենօրյա տրանսատլանտյան չվերթն իրականացնում էր Ամստերդամ-Դեթրոյթ երթուղով, բայց վայրէջքից առաջ ահաբեկիչն անհաջող փորձել էր գործի դնել պայթուցիկ սարքը, սակայն այն չաշխատեց և վերքեր ստացավ ահաբեկիչ Ումար Ֆարուք Աբդուլմութալլաբը և ևս 2 ուղևոր[1]։ Ենթադրվում է, որ որպես պայթուցիկ նյութ օգտագործվել է պենտաէտրիտետրանիտրատը[2]։ Հաղորդվում է, որ հարցաքննության ժամանակ նա խոստովանել է, որ գործել Է Ալ Կաիդայի առաջադրանքով[3]։
| 253 Northwest Airlines չվերթ | |
|---|---|
_landing_at_Amsterdam_Airport_Schiphol_(1).jpg) | |
| Ընդհանուր տեղեկություններ | |
| Տեսակ | ինքնաթիռի պայթյուն և ահաբեկիչ-մահապարտի պայթյուն |
| Թվական | դեկտեմբերի 25, 2009 |
| Վայր | , Միչիգան,  ԱՄՆ |
| Թռիչքի վայր | Սխիպհոլ |
| Վերջնական կետ | Դեթրոյթ |
| Վիրավորներ | 3 |
| Aviation Safety Network ID | 20091225-0 |
| Օդանավ | |
| Ավիաընկերություն | Northwest Airlines |
| Կենդանի մնացած | 290 |
2012 թվականի փետրվարի 16-ին Միչիգան նահանգի Գերագույն դատարանի կողմից 25-ամյա Ումար Ֆարուք Աբդուլմուտալլաբը մեղավոր էր ճանաչվել զանգվածային ոչնչացման զենքի օգտագործմամբ ահաբեկչական գործողություն կատարելու փորձի մեջ և դատապարտվել էր ցմահ ազատազրկման՝ առանց պայմանական վաղաժամկետ ազատման իրավունքի[4]։
Միջադեպ խմբագրել
NW253 չվերթի ուղևոր Ումար Ֆարուք Աբդուլմութալլաբն իր ներքնազգեստում կարված պարկ է ունեցել 80 գ պենտաերիտետրանիտրատ պարունակող պայթուցիկ նյութ, որն օգտագործվում է ռազմական և արդյունաբերական նպատակներով[5]։ Ինչպես ցույց են տվել ամերիկացի զինվորականների փորձարկումները, այդ նյութից ընդամենը 50 գրամ բավարար կլիներ ինքնաթիռի կորպուսում անցք կոտրելու համար։ Որպես դետոնատոր Մութալաբն օգտագործել է ներարկիչ՝ թթվով։ Ամերիկյան իրավապահ մարմիններում ենթադրում են, որ հենց այդ դետալն է եղել ահաբեկչի մտահղացման թույլ օղակը, երբ նա գործողության մեջ է դրել ռումբ, թթուն չի հասել պայթուցիկ նյութի, ինչի պատճառով սարքը չի պայթել, այլ միայն այրվել է՝ վախեցնելով ինքնաթիռի ուղևորներին և ծանր այրվածքներ պատճառելով ահաբեկչին[5]։
Միջադեպի ընթացքը ԶԼՄ-ներում նկարագրվում է հետևյալ կերպ[6]։
Ականատեսների խոսքով՝ Ումար Ֆարուք Աբդուլմութալլաբը մոտ 20 րոպե անցկացրել է զուգարանում։ Այնուհետև նա վերադարձել է իր տեղը և գանգատվել որովայնի ծանր ցավերից, որից հետո գլխով փաթաթվել է վերմակի մեջ։ Ուղեւորներից մեկը պատմում է, որ վայրէջքից քիչ առաջ նա բամբակյա ձայն է լսել, կարծես ինչ-որ մեկը շամպայնի շիշը փակել է։ Սկզբում նա մտածեց, որ ճաքել է պատուհանի ապակին կամ ինչ-որ բան ընկել է պատուհանից, Բայց երբ նա շրջվել է, կրակ է տեսել։
Արևմտյան ԶԼՄ-ները նշում են ուղևորի անունը, հերոսական գործողությունները, որոնք օգնել են վնասազերծել ահաբեկչին, դա 32-ամյա հոլանդացի ռեժիսոր և տեսաֆիլմերի պրոդյուսեր Յասպեր Սխուրինգն է (հոլ.՝ Jasper Schuringa),որը հարձակվել է Մութալաբի վրա պայթյունից հետո։ Ահաբեկիչը նստած էր 19B-ի տեղում, Յասպերը, որը արձակուրդի է մեկնել Մայամի, նույն շարքում, երեք աթոռով, սակայն հենց նա է առաջինը նետվել նիգերիացու վրա այն բանից հետո, երբ պայթուցիկ սարքը գործի է դրվել։ CNN հեռուստաալիքին տված հարցազրույցում Սխուրինգան պատմել է, որ ահաբեկչի տաբատն արձակված է եղել, իսկ ոտքերի արանքում նա պայթուցիկ սարք է պահել։ Յասպերը բռնել է այրվող առարկան և մի կողմ նետել այն։ Այնուհետև խուզարկել է ահաբեկչին՝ համոզվելու համար, որ նրա մարմնի վրա այլ պայթուցիկ սարքեր չկան։ Բորտուղեկցորդուհու հետ նա ահաբեկչի վրա ձեռնաշղթաներ է հագցրել։ Ահաբեկիչը դիմադրություն չի ցուցաբերել, և թվում էր, թե նա շոկի մեջ է։ Նա սովորական տղա էր, և դժվար էր հավատալ, որ նա իսկապես փորձել է պայթեցնել ինքնաթիռը, - ավելի ուշ լրագրողներին ասել է Սխուրինգը։
Դեթրոյթի օդանավակայանում վայրէջք կատարելուց հետո Յասպեր Սխուրինգը հիվանդանոց է տեղափոխվել ձեռքերի այրվածքներով։
Ումար Ֆարուկ Աբդուլմութալաբ խմբագրել
01Ումար Ֆարուկ Աբդուլմութալաբը (ծնվել է 1986 թվականի դեկտեմբերի 22-ին Լագոսում, Նիգերիա) նիգերիացի ազդեցիկ բանկիր Ումարու Մութալաբի որդին է, որը ավելի վաղ բազմիցս տեղեկացրել էր ԱՄՆ իշխանություններին երիտասարդի ծայրահեղական հակումների մասին։ Հարցաքննության ժամանակ ձերբակալվածը խոստովանել է, որ գործել է Ալ Կաիդա ահաբեկչական կազմակերպության ցուցումով, իսկ հրահանգն անցել Է Եմենում։ Ավելի ուշ ԶԼՄ-ներում տեղեկություններ էին հայտնվել, որ Ալ Կաիդան ստանձնել է ինքնաթիռում ձախողված ահաբեկչության կազմակերպման պատասխանատվությունը[5]։
Մութալաբը միջնակարգ կրթություն է ստացել Լոմայի (Տոգոյի) Բրիտանական դպրոցում։
2004-2005 թվականներին նա արաբերեն է սովորել Սանայում (Եմեն) և դասախոսությունների է մասնակցել Իման համալսարանում (անգլ.՝ Iman University, արաբ․՝ جامعة الإيمان), կրոնական դպրոցում, որի հիմնադիրն ու ղեկավարն էր Շեյխ Աբդուլ Մաջիդ ազ Զինդանին, որը 2004 թվականին ԱՄՆ-ի իշխանությունների կողմից ներառվել է գլոբալ ահաբեկչության հետ կապված անձանց ցանկում, իսկ ՄԱԿ-ը՝ ահաբեկչական ցանկում[7]։
Ահաբեկչության փորձից հետո ԶԼՄ-ներում հայտնի են դարձել Facebook-ի և իսլամական ֆորումի կենդանի ամսագրերում (gawaher.com) Farouk1986 մականունով օգտատիրոջ գրառումները, որի կենսագրությունը մանրամասնորեն համընկնում էր Ումար Ֆարուք Աբդուլմուտալլաբի կենսագրությանը[8], ինչը հաստատել է նաև ԱՄՆ կառավարության ներկայացուցիչը[9]։ Համացանցում հրապարակված նամակագրությունից երևում է միայնակ, սեքսուալ և կրոնական մտահոգ երիտասարդի կերպարը[10][11][12][13]։ 2005-2007 թվականներին նա խոսել է իր գրառումներում մենակության և ամուսնության մասին։ Օրինակ՝ 2005 թվականի հունվարի 28-ին գրել է․
Քանի որ ես միայնակ եմ, բնական սեռական զգացողություն է առաջանում, և ես պայքարում եմ նրան զսպելու համար, բայց երբեմն դա հանգեցնում է մեղավոր արարքների, ինչպես, օրինակ, չադրայով չծածկված կնոջը նայելով։ Այդ խնդրի պատճառով ես ուզում եմ ամուսնանալ, որպեսզի խուսափեմ հուզմունքից։Բնօրինակ տեքստ (անգլ.)As i get lonely, the natural sexual drive awakens and i struggle to control it, sometimes leading to minor sinful activities like not lowering the gaze [in the presence of unveiled women]. And this problem makes me want to get married to avoid getting aroused.
ինչպես նաև․
Կնոջ մազերը հեշտությամբ կարող են մարդուն գրգռել։ Մուհամեդ մարգարեն խորհուրդ է տվել երիտասարդ տղամարդկանց ծոմ պահել, եթե նրանք չեն կարող ամուսնանալ, բայց դա չի օգնել ինձ, և ես իրականում չեմ ուզում սպասել ամբողջ տարի, մինչև չկարողանամ ամուսնանալ։ Բայց չէ որ ես միայն 18 տարեկան եմ ... ինձ համար դժվար կլինի ամուսնանալ։ Ամուսնության սոցիալական նորմերի պատճառով 30 տարեկանում, երբ մարդը կստանա դիպլոմ, աշխատանք, տուն և այլն, նախքան ամուսնանալը։ Այնպես որ, ես սովորաբար երևակայում եմ իսլամի առարկայի վրա։ Վատ է, որ երբեմն այդ երևակայությունները ինչ-որ աշխարհիկ են, այլ ոչ թե կենտրոնացած են ապագայի վրա[14]։
Բնօրինակ տեքստ (անգլ.)The hair of a woman can easily arouse a man. The Prophet advised young men to fast if they can't get married but it has not been helping me much and I seriously don't want to wait for years before I get married. But i am only 18 ... It would be difficult for me to get married due to social norms of getting to the late 20's when one has a degree, a job, a house, etc before getting married. So usually my fa[n]tasies are about islamic stuff. The bad part of it is sometimes the fantasies are a bit worldly rather than concentrating in the hereafter.
2005 թվականի փետրվարի 20-ի գրառման մեջ նա գրել է․
Լավ, ես չեմ տրվի իմ երևակայության մանրամասներին, բայց, ընդհանուր առմամբ, դա ջիհադի մասին երևակայությունն է [sic]Ես պատկերացնում եմ, թե ինչպես կընթանա մեծ ջիհադը, ինչպես մուսուլմանները կհաղթեն, եթե Ալլահի կամքը լինի, կկառավարեն ամբողջ աշխարհը և կվերականգնեն մեծ կայսրությունը[15]։
Բնօրինակ տեքստ (անգլ.)Alright, i wont go into too much details about me fantasy, but basically they are jihad fantisies [sic]. I imagine how the great jihad will take place, how the muslims will win insha Allah and rule the whole world, and establish the greatest empire once again!!!
Աբդուլմուտալաբը բարձրագույն կրթություն է ստացել Մեծ Բրիտանիայում[16], որտեղ նա սովորել է 2005 թվականի սեպտեմբերից մինչև 2008 թվականի հունիսը Լոնդոնի համալսարանական քոլեջում (UCL) և ստացել ինժեների դիպլոմ։ Դրանից հետո Աբդուլմուտալաբը լքել Է բրիտանական կղզիները, սակայն 2009 թվականի մայիսին կրկին հայտնվել Է Լոնդոնում և ամերիկյան դեսպանատանը տուրիստական վիզա է ձևակերպել։ Այս վիզայով նա Լոգասից Դեթրոյթ Սուրբ Ծննդի մեկնեց՝ Ամստերդամում վայրէջք կատարելով[16]։
Ավիաանվտանգության ձեռնարկված միջոցառումներ խմբագրել
2009 թվականի դեկտեմբերի 28-ին ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբաման կարգադրել է ձեռնարկել բոլոր անհրաժեշտ միջոցները օդային փոխադրումների անվտանգության բարձրացման համար։ Ազգային անվտանգության նախարարությունը ԱՄՆ-ի զինված ուժերում մեկնարկել է ստուգման լրացուցիչ միջոցները։ Նախարար Ջանեթ Նապոլիտանոն ասել է, որ այդ միջոցառումները նախատեսված են այնպես, որ անկանխատեսելի լինեն, ուստի դրանք ամենուրեք տարբեր կլինեն։ Air Canada ավիաընկերությունը հայտարարել է, որ ԱՄՆ-ի օդանավակայաններ մեկնող չվերթներով վերջին մեկ ժամվա ընթացքում ուղևորներին կարգելվի բարձրանալ տեղերից և ձեռքի ուղեբեռ հասցնել[1]։
Հետագայում պարզվել է, որ դեռևս 2009 թվականի դեկտեմբերի 25-ին ԱՄՆ-ի ազգային անվտանգության նախարարությունը ավիաընկերությունների համար հրահանգ է հրապարակել SD 1544-09-06 համարով[17], որում ասվում է, որ այսուհետև ուղևորներին վայրէջք կատարելիս անվտանգության ծառայության աշխատակիցները պետք է կատարեն պարտադիր անձնական զննություն՝ հատուկ ուշադրություն դարձնելով աճուկի և իրանի հատվածին։
Զննման ենթակա են նաև առանց բացառության ուղևորների բոլոր անձնական իրերը, հատկապես ներարկիչները՝ փոշիների և/կամ հեղուկների հետ միասին։ Մեկ ժամ առաջ վայրէջք կատարելուց առաջ ուղևորները չեն կարող բարձրանալ իրենց տեղերից, իրավունք չունեն վերցնել իրենց ձեռքի ուղեբեռը և պահել ծնկների վրա։ Նույնիսկ նախքան ինքնաթիռ նստելը, նրանք պետք է անջատեն ամբողջ թռիչքի ժամանակ բոլոր հատուկ կապի միջոցները (հեռախոսներ, ինտերնետ կապի մոդուլներ, արբանյակային նավիգացիոն համակարգեր)։ Քանի դեռ ինքնաթիռը գտնվում է ԱՄՆ օդային տարածքում, անձնակազմը չպետք է հայտարարություններ անի և ուղևորներին պարզաբանումներ տա այս կամ այն վերգետնյա օբյեկտի մոտ գտնվելու վերաբերյալ[17]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 «Взрывника» взяли с поличным. Сын нигерийского банкира попытался уничтожить самолёт, Российская газета", 28.12.2009.
- ↑ Террористом на борту американского самолёта оказался сын банкира, Lenta.ru, 27.12.2009.
- ↑ Northwest Flight 253 Terrorism Plot, Associated Press, 26.12.2009.
- ↑ «USDOJ: Umar Farouk Abdulmutallab Sentenced to Life in Prison for Attempted Bombing of Flight 253 on Christmas Day 2009». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 20-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 17-ին.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Телеканал ABC показал заминированные трусы нигерийского террориста, Lenta.ru, 29.12.2009.
- ↑ Попытка подрыва самолёта Delta: подробности о террористе и герое, Newsru.co.il, 27.12.2009.
- ↑ «Абд уль-Маджид аз-Зиндани. Учёный, борец, врачеватель, Независимый информационный исламский портал». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հուլիսի 17-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունվարի 8-ին.
- ↑ «Online poster appears to be Christmas Day bomb suspect.» CNN. 29.12.2009.
- ↑ Rucker, Philip and Julie Tate. «In online posts apparently by Detroit suspect, religious ideals collide.» The Washington Post, 29.12.2009.
- ↑ al Qadhi, Mohammed. «Detroit bomb suspect ‘smart but introverted’ says Yemen classmate» Արխիվացված 2016-03-04 Wayback Machine, The National, 29.12.2009.
- ↑ «Plane Attack Highlights Yemen Al-Qaeda Threat to U.S.» Business Week, 29.12.2009.
- ↑ «Web posts suggest lonely, depressed terror suspect», The Toronto Star, 29.12.2009.
- ↑ England, Andrew, Antonya, Allen, and Wallis, William, "Quiet charm of student linked to airliner plot, " Financial Times, 02.01.2010.
- ↑ Greene, Leonard, «Sex torment drove him nuts», The New York Post, 31.12.2009.
- ↑ Chazan, Guy, "", The Wall Street Journal, 30.12.2009
- ↑ 16,0 16,1 Погорел. Террорист-нигериец попытался взорвать американский лайнер, Lenta.ru, 28.12.2009.
- ↑ 17,0 17,1 В недрах нижнего белья. В аэропортах США правила досмотра пассажиров станут строже, Lenta.ru, 29.12.2009.