Ֆրիդրիխսհամյան դարպասներ

Ֆրիդրիխսհամյան դարպասներ, Վիբորգ քաղաքի դարպասները համարվում են Աննենսկիե ամրությունների չորս պահպանված ամրոցային դարպասներից մեկը։ Շինությունը, որը կառուցվել է 18-րդ դարի կեսերին՝ ռուսական կլասիցիզմ ոճով համարվում է Վիբորգի ամրոցի պաշտպանական համալիրի մաս և ընդգրկված է ճարտարապետական հուշարձանների ցանկում։


Քարտեզ
Քարտեզ

Պատմություն խմբագրել

1730-1750-ական թվականներին, Վիբորգը հյուսիսարևմտյան կողմից պաշտպանելու համար, գեներալ Ալֆերի Կուլոնի նախագծով կառուցվում է Կորոնո-Սանկտ Աննայի ամրոցը, որը կիսաօղակով պարփակում էր Վիբորգի ամրոցի դիմաց գտնվող առափնյա տարածքը։ Այդ ժամանակից ի վեր քաղաքից դեպի արևմուտք ամբողջ երթևեկությունն իրականացվում էր Ֆրիդրիխսհամի դարպասով՝ երկրորդ և երրորդ ամրոցների միջև։ Դարպասից բերդի երկրորդ ճակատի միջնապատնեշը կտրելով դեպի Ֆրիդրիխսհամ տանող ճանապարհը թմբի երկայնքով խրամատով տանում էր դեպի ռավելին։ Հետիոտններն ու սայլակառքերը կարող էին մտնել միջնապատնեշ և դուրս գալ քաղաքից միայն կամրջով շրջանցելով Ռավելինյան դարպասները։ Այսպիսով, մինչև 19-րդ դարի երկրորդ կեսը դեպի քաղաք տանող ճանապարհը հուսալիորեն պաշտպանված էր երկակի դարպասներով և պաշտպանական կառույցներով[1]։ 1865 թվականին հնացած ամրությունները կտրվեցին նոր կառուցված լայն մայրուղու միջոցով (այժմ՝ Օստրովնայա փողոց), որի արդյունքում դարպասով անցնող հին ճանապարհը դարձավ հետիոտնային (այժմ՝ Պետրովսկայա փողոց)։

 
Դարպասի ներքին կողմը (սրբապատկերով) հեղափոխությունից առաջ

Կամարակապ անցումը սալարկված էր, զարդարված ռուսական կլասիցիզմի ոճով սյունաշարի տեսքով՝ զույգ դորիական օրդերներով և հզոր անտաբլեմենտով։ Քառանկյուն հարթ որմնասյուները օգտագործվել էին դարպասի ներքին կողմը զարդարելու համար։ Դարպասի ամբողջական պաշտոնական անվանումը՝ «Առաջին Ֆրիդրիխսհամյան», բացատրվում է նրանով, որ այն ամրոցի չորս թաղածածկ անցումներից միայն մեկն է։ Բայց քանի որ Երկրորդ Ֆրիդրիխսհամյան դարպասը (երրորդ և չորրորդ ամրությունների միջև) 20-րդ դարի առաջին կեսից ի վեր չի օգտագործվել իր նպատակային նշանակությամբ (ինչպես նաև երկրորդ ամրությունում), «առաջին» բառը հանվել է հանրամատչելի գրականությունից։

Կորոնո-Սանկտ Աննայի ամրոցի դարպասների պահակների համար կառուցվել են պահականոցներ։ Աննենսկի ամրությունների տարածքում պահպանված նման պահականոցներից միակը Ֆրիդրիխսհամի դարպասի պահականոցն է, որը կառուցվել է 1776 թվականին։

Քաղաքացիական պատերազմի ընթացքում Ֆինլանդիայի անկախության հռչակումից և գեներալ Գուստավ Մաներհայմի զորքերի կողմից Վիբորգի գրավումից հետո 1918 թվականի ապրիլին, սպիտակ ֆինները կատարեցին ռուս խաղաղ բնակչության զանգվածային գնդակահարություններ Ֆրիդրիխսգամի դարպասի մոտ գտնվող խրամատներում։ Դարպասի արտաքին կողմում գտնվող կոթողը նվիրված է գնդակահարված հարյուրավոր քաղաքացիների հիշատակին։

Գրականություն խմբագրել

  • Дмитриев В.В. и др. Гражданская война в Финляндии. Выборг. 1918 год / Ред. Л.И. Амирханов. — СПб.: «Остров», 2012. — 120 с. — ISBN 5-94500-071-1
  • Кепп Е.Е. Выборг. Художественные достопримечательности / Ред. О.В. Казаков. — Выборг: «Фантакт», 1992. — 200 с.
  • Неувонен П., Пёюхья Т., Мустонен Т. Выборг. Архитектурный путеводитель / Пер. Л. Кудрявцевой. — 2-е изд. — Выборг: «СН», 2008. — 160 с. — ISBN 5-900096-06-8

Ծանոթագրություններ խմբագրել