Քրիստոֆեր Օկիգբո
Քրիստոֆեր Օկիգբո (անգլ.՝ Christopher Ifekandu Okigbo, օգոստոսի 16, 1930[1] կամ 1932[2], Անամբրա, Նիգերիա - սեպտեմբերի 20, 1967[3], Nsukka, Էնուգու, Նիգերիա), նիգերիացի բանաստեղծ, սպանվել է Բիաֆրայի անկախության համար մղվող պայքարում։ Գրել է անգլերեն և իգբո լեզուներով։
| Քրիստոֆեր Օկիգբո | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | օգոստոսի 16, 1930[1] կամ 1932[2] |
| Ծննդավայր | Անամբրա, Նիգերիա |
| Մահացել է | սեպտեմբերի 20, 1967[3] |
| Մահվան վայր | Nsukka, Էնուգու, Նիգերիա |
| Քաղաքացիություն |  Նիգերիա[1] |
| Մայրենի լեզու | իգբո լեզու |
| Կրթություն | Իբադանի համալսարան[1] և Government College Umuahia?[1] |
| Մասնագիտություն | բանաստեղծ, գրող, ռազմական գործիչ և ուսուցիչ |
| Աշխատավայր | Նիգերիայի համալսարան |
| Ամուսին | անհայտ[1] |
Կենսագրություն խմբագրել
Պատկանում էր իգբո ժողովրդին։ Ծնվել է կաթոլիկ ընտանիքում, հայրը դասավանդում էր միսիոներական դպրոցների տարրական դասարաններում, իսկ Քրիստոֆերը և ընտանիքը հոր հետ տեղափոխվում էին դպրոցից դպրոց։ Միևնույն ժամանակ տղան հատկապես կապված էր մայրական պապին՝ իգբո ժողովրդի գետի աստվածուհու քուրմին և հավատում էր, որ պապի հոգին հաստատվել է նրա մեջ, այստեղից էլ՝ գետի աստվածուհու կերպարը, որն այնուհետև արտացոլվում է նրա պոեզիայում։ Մանկության տարիներին նրա համար մեկ այլ կարևոր գործիչ էր ավագ եղբայրը, հետագայում հայտնի տնտեսագետ, Նիգերիայի դեսպանը Եվրոպայում։ Երեք տարեկան հասակում Քրիստոֆերը կորցրել է մորը և դաստիարակվել խորթ մոր կողմից։
Նա ավարտել է Ումահիայի պետական քոլեջը երկու տարի շուտ, քան այնտեղ սովորող Չինուա Աչեբին, այնուհետև ընդունվել է Իբադանի համալսարանական քոլեջ։ Շուտով բժշկական ֆակուլտետը փոխում է դասական բանասիրության։ Համալսարանում հանդես եկավ նաև որպես շնորհալի դաշնակահար՝ իր երգեցողությամբ նվագակցելով Ուոլա Շոջինկային։ Նա զբաղվեց երաժշտությամբ, բայց կանգ առավ, երբ սկսեց լրջորեն պոեզիա գրել, իսկ երաժշտական ստեղծագործություններից ոչինչ չի պահպանվել։ 1956 թվականին՝քոլեջն ավարտելուց հետո աշխատել է տարբեր ընկերություններում, դպրոցում դասավանդել է լատիներեն և աշխատել է Նիգերիայի Նսուկկայի համալսարանի գրադարանում՝ որպես գրադարանավարի օգնական։ Նա սկսեց հայտնվել մամուլում։ 1962 թվականինին նրա հրապարակումը Black Orpheus ամսագրում նկատելի դարձավ։ Նա դեմ էր նեգրին՝ որպես ռոմանտիկ ֆետիշիզմի դրսևորում։ Հետևաբար 1965 թվականինին Դակարում գտնվող Նեգրո արվեստի փառատոնում հրաժարվեց իրեն տրված մրցանակից՝ հայտարարելով, որ ինքը չի հավատում որևէ հատուկ նեգրո արվեստի գոյությանը։
1963 թվականից ծառայել է Իբադանում՝ Քեմբրիջի համալսարանի մամուլի արևմտյան աֆրիկյան մասնաճյուղում։ Նա ակտիվորեն մասնակցեց տեղի գրական ակումբի գործունեությանը, ստեղծեց այս ժամանակահատվածում իր լավագույն ստեղծագործությունները, որոնցում փնտրում էր դասական եվրոպական սկզբունքների (Կիաց) սինթեզ` նորիստական բանաստեղծությունների (Էլիոտ), ժողովրդական ավանդույթների և իգբոյի հավատալիքներով։ Մեկ անգամ չէ, որ եղել է Մեծ Բրիտանիայում։
1966 թվականից ակտիվ մասնակցություն ունեցավ Բիաֆրայի տարանջատմանը տանող միջոցառումներին։ Achebe-ի հետ Enugu-ում հիմնել է Citadel հրատարակչությունը ։ Անկախության հասնելուց հետո 1967 թվականի հուլիսին գնաց Բիաֆրայում կամավոր ծառայելու։ Մի քանի շաբաթ անց սպանվեց քաղաքի մերձակայքում՝ նիգերիական զորքերի հարձակման ժամանակ, որտեղ կայացել էր որպես բանաստեղծ։ Նա հետմահու պարգևատրվել է Բիաֆրայի Հանրապետության «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների» շքանշանով։
Պոեզիայի գրքեր խմբագրել
- Heavensgate (1962)
- Limits (1964)
- Silences (1965)
- Labyrinths with Path of Tunder (1971 թվական, դասվում է 20-րդ դարի աֆրիկյան լավագույն 100 գրքերի շարքում ) Collected Poems (1986 թվական)
Ժառանգություն և ճանաչում խմբագրել
2005 թվականին բանաստեղծի դուստր ստեղծել է նրա ժառանգության հիմնադրամը։ Բանաստեղծի արխիվը, ներառյալ Igbo-ում նրա բանաստեղծությունները, ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից ընդգրկված են «Աշխարհի հիշողություն» (Աֆրիկա) ծրագրում։
Գրականություն խմբագրել
- Mazrui A.A. The trial of Christopher Okigbo. London: Heinemann, 1971
- Anozie S.O. Christopher Okigbo. New York: Africana Pub. Corp., 1972
- Udoeyop N.J. Three Nigerian Poets: A Critical Study of the Poetry of Soyinka, Clark, and Okigbo. Ibadan: Ibadan UP, 1973
- Critical perspectives on Christopher Okigbo/ Donatus Ibe Nwoga, ed. Washington: Three Continents Press, 1984
- Okafor D. The dance of death: Nigerian history and Christopher Okigbo’s poetry. Trenton: Africa World Press, 1998
- Critical essays on Christopher Okigbo/ Uzoma Esonwanne, ed. New York: G.K. Hall, 2000
- Crossroads: an anthology of poems in honour of Christopher Okigbo (1933-67) on the 40th anniversary of his death and on his 75th birthday anniversary/ Patrick Tagbo Oguejiofor & Uduma Kalu, eds. Lagos: Apex Books, 2008
- A concordance to the poems of Christopher Okigbo (with the complete text of the poems, 1957—1967)/ Michael J.C. Echeruo, ed. Lewiston: Edwin Mellen Press, 2008
- Best C. Kamau Brathwaite and Christopher Okigbo: art, politics, and the music of ritual. Bern: Peter Lang, 2009
- Kirunda C.W.N. Hybridity and Christopher Okigbo’s poetry. Kampala: Fountain Publishers, 2010
- Nwakanma O. Christopher Okigbo 1930-67: Thirsting for Sunlight. Woodbridge: James Currey, 2010
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Dictionary of African Biography / E. K. Akyeampong, Henry Louis Gates, Jr. — NYC: OUP, 2012. — ISBN 978-0-19-538207-5
- ↑ 2,0 2,1 Okigbo, Christopher // Brockhaus (գերմ.) — 19 — Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, 1986. — Vol. 16. — S. 144. — ISBN 978-3-7653-1100-0
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Library of Congress Authorities — Library of Congress.