Քանգքանգսուլլե
Քանգքանգսուլլե (կորեերեն՝ 강강술래), Չոլլադո գավառից Հարավային Չոլլա փոխանցված ժողովրդական խաղ-պար։
Ինչպես նաև այն Հարավային Կորեայի 8-րդ ազգային ոչ նյութական արժեքն է, իսկ 2009 թվականի սեպտեմբերին այն ընտրվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի բանավոր և ոչ նյութական մշակութային ժառանգության գլուխգործոցներից մեկը[2]։ Սա խաղ-պար է, երբ գեղեցիկ հանդերձներ հագած կանայք լուսնային օրացույցի օգոստոսի 15-ի գիշերը հավաքվում են բացատում (հիմնականում Հենամում, Մուանում, Ջինդոյում, Վանդոյում) և իրար ձեռք բռնած՝ շրջան են կազմում և երգելով Քանգքանգսուլլե կոչվող երգի կրկներգը՝ թռչկոտելով պտտվում են։ Ամբողջ գիշեր շարունակվող շուրջպարով պտտվելուն միանում են ժողովրդական խաղեր[3]։
Դա պար է, որը տարածվել է Հարավային Չոլլայի ափամերձ տարածքներում և կղզիներում։ Պարը սկսվում է Քինջունգմորի ռիթմով, փոխվում Գուտկորիի, իսկ ավարտին մոտենալիս արագանում է Չաջինմորիյով։
Քանգքանգսուլլեն կանանց խմբային խաղ-պար է, որտեղ համակցված են երգն ու պարը, և հիմնականում անցկացվում է Հարավային Չոլլայի ծովափնյա շրջանում Չուսոկից առաջ և լուսնային գիշերը։
Կարճ նկարագիր խմբագրել
Տեսություն կա, որ խաղ-պարը առաջացել է այն ժամանակ, երբ ճապոնական գաղութային տարիներին գեներալ Ի Սուն Շինը թշնամու բանակին կորեական զորքի մեծաքանակ լինելը ցույց տալու համար որպես զինվորների հավաքել է գյուղի կանանց, նրանք հագել են տղամարդկանց շորեր և պտտվել Օկմե սարի վրա։
Երբ կլոր լուսինը սկսում է բարձրանալ արևելյան երկնքում, կանայք ձեռքերը բռնում են և շրջվում դեպի աջ՝ կլոր շրջան նկարելու համար։ Երբ բարձր և լավ ձայնով մարսնակիցը ամենաառջևում է կանգնում և կատվանման ձայներ է հանում, մնացած մասնակիցները ասում են՝ Քանգքանգսուլլե և այդպես ստեղծում ընդհանուր ձայն։ Այն սկսվում է դանդաղ ռիթմով, իսկ հետո թե՛ երգը, և թե՛ պարը արագանում են և վերջում շարժումները այնքան են արագանում, որ կարծես մարդիկ վազում են։ Որպես կանոն, երբ շրջան գծելով շուրջպար են պարում, և երբ հետաքրքրություն է սկսում առաջանալ, ընթացքում մի մարդ միանում է և սկսում այն փոխել այլ ազգային պարերի (նամսենգինորի և այլն)։ Քանգքանգսուլլեն սկզբից մինչև վերջ հեշտ չէ, քանի որ պետք է ամբողջ ընթացքում երգել ու պարել և ստանալ աշխույժ ու բնական ներկայացում։
Խաղ-պարը սկսվում է դանդաղ Քանգքանգսուլլեյով, ապա փոխվում միջին և արագ Քանգքանգսուլլեի, ինչին հավասար արագանում է նաև ոտքերի աշխատանքը՝ հասցնելով տրամադրությունը գագաթնակետին։ Ամմբողջ ընթացքում ամենագեղեցիկ և կանացի ոճը դանդաղ Քանգքանգսուլլեն է, իսկ միջին Քանգքանգսուլլեն հատկանշական է միայն Հենամի և Չինդո շրջաններին։
Այն ժամանակաշրջանում, երբ կանանց խաղ-պարերը քիչ էին, Քանգքանգսուլլեն ցույց տվեց կանանց կենդանի ու տոկուն ոգին, և որպես ազգային խաղ-պար՝ գեղեցիկ կերպով արտահայտեց ազգային հույզերը։
Ծագում խմբագրել
Ժողովրդական ստուգաբանություն խմբագրել
Եթե ուսումնասիրենք ծագումնաբանությունը, մեզ փոխանցվել է մի հետաքրքրաշարժ պատմություն. Ճապոնայի ներխուժման ժամանակ տեղի ունեցած Մյոնգնյանգ Ճակատամարտի ընթացքում գեներալ Ի Սուն Շինը իր հովանու տակ է վերցրել ծովային ուժերը և Հենամի Ուսույոնգում առճակատվել է թշնամու բանակի հետ։ Ասում են՝ որպեսզի թվար, թե Չոսոնի ծովային զորքը մեծաթիվ է, և թշնամու զորքը չկարողանա ներխուժել, կանանց ստիպել է հագնել տղամարդկանց շորեր,ու նրանք խմբերով բարձրանում էին Օկմե սար և շրջան կազմում։ Այսպիսով, ծովից վերև գտնվող թշնամու զորքերը, մտածելով, թե Ի Սուն Շինի զորքը իսկապես մեծաթիվ է, վախեցան ու փախուստի դիմեցին։ Կռվից հետո շրջակա գյուղի կանայք երգում էին Քանգաքագուլլեն՝ ի հիշատակ կռվի։ Այդ օրերի երգն ու զվարճանքը հենց այն Քանգքանգսուլլեն է, որ երգում են հիմա։ Հետևաբար հանջայով «강강수월래(強羌水越來)»-ն մեկնաբանվում է հետևյալ կերպ.«ուժեղ բարբարոսը անցնում է գետի մյուս ափ»։ Այնուամենայնիվ, եթե մանրամասնորեն վերլուծենք կորեերենը, «քանգքանգ»-ի «քանգ»-ը Չոլլադոյի բարբառով նշանակում է «շուրջ(圓)», իսկ «սուլլե»-ն հանջայի «սուլլա(巡羅)»-յից է սերում և նշանակում է«զգոն լինել»։ Այսպես այն կնշանակի նախազգացում․ «զգոն եղիր շրջապատի նկատմամբ»:Այնուամենայնիվ կարծիք կա, որ «սուլլե»-ն լսվում է «սվոլլե» և երբեմն այդպես պարզ է գրվում այն պատճառով, որ երգելիս բառը երկարեցնելու դեպքում այն այդպես է հնչում։
Չինական գրանշանների վերը նշված մեկնաբանությունը տիպիկ անհեթեթություն է։ Քանգքանգսուվոլլեն՝ իմաստ չունեցող կամ սկզբնական իմաստը նոսրացված երգչախումբ է, և ի հայտ է գալիս որպես այդ ժամանակի պատմությանը միաձուլված մեկնություն։
Համաշխարհային ժառանգություն խմբագրել
2008 թվականի սեպտեմբերին որպես ներկայացուցիչներ ընտրվեցին Փաք Սոնը, Փաք Յանգ Էն, Քիմ Չոնգ Շիմը, Փաք Չոնգ Սուգը, Փաք Բո Դոգը, Չոնգ Սուն Յոբը, Ի Ին Ջան և Քիմ Բոգ Ջան[4]։
Համաշխարհային ժառանգության կոմիտեն հայտարարեց, որ բավարարվել են հետևյալ չափանիշները.
- R1: Կատարողներն ունեն միասնության զգացում և ներկայացնում են կանանց՝ սերունդներով փոխանցված ազատ արտահայտման ուղին։
- R2: Քանգքագնսուլլեի գրանցումը օրինակ կներկայացնի մարդկանց միջև սիրով լի ու ներդաշնակ կապի մասին, և հարգանքի տուրք կմատուցվի մշակութային բազմազանությանը և մարդկային ստեղծագործությանը:.
- R3: Կատարողներն ունեն որոշակի անհատականություն։
Տարածաշրջանային տեսակետ խմբագրել
Քանգքանգսուլլեն, կախված տարածաշրջանից, մեկնվում և փոխանցվում է որպես ազատ «Քանգքանգսուլլե»։ Այդ իսկ պատճառով Քանգքանգսուլլեի ամեն տարածաշրջանում փոխանցված մեթոդները տարբեր են, տարբեր են նաև Քանգքանգսուլլեի արտահայտած իմաստները[5]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity, Liste représentative du patrimoine culturel immatériel de l’humanité, Lista Representativa del Patrimonio Cultural Inmaterial de la Humanidad
- ↑ «이중근 기자 (2009년 9월 30일). "강강술래 등 5건, 유네스코 '세계무형유산' 등재". KBS 뉴스. 2009년 10월 1일에 확인함».(չաշխատող հղում)
- ↑ http://www.unesco.org/culture/ich/doc/src/00188-community_consent.pdf
- ↑ «Frendly Korea». web.archive.org. 2011 թ․ հունիսի 10. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 10-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 20-ին.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- 유네스코와 유산-강강술래 Արխիվացված 2019-02-12 Wayback Machine
- 유튜브 강강술래 공연 동영상 (by UNESCO)
- 강강술래의 사진 (UNESCO)
