Տոնածառի տակդիր
Տոնածառի (ամանորյա/սուրբծննդյան) տակդիր, տակդիր, որը նախատեսված է բնական կամ արհեստական ամանորյա (սուրբծննդյան) տոնածառին ամուր պահելու համար: Մինչև 19-րդ դարը տոնածառը ամրացնելու համար օգտագործվել են տարբեր սարքեր, որոնք ի սկզբանե նախատեսված չէին դրա համար։ Նման նպատակների համար նախատեսված սարքի առաջին հիշատակումը թվագրվում է 1876 թվականին։ Սարքերի դիզայնը տարիների ընթացքում փոխվել է։ Բնական տոնածառերի համար նախատեսված տակդիրներն ունեն ջրի բաք։ 2019 թվականին Գերմանիայում բացվել է տոնածառերի համար նախատեսված տակդիրների թանգարան։
Պատմություն
խմբագրելՍուրբծննդյան ծառի տակդիրի առաջին հիշատակումը հանդիպում է 1604 թվականի Էլզասի տոնածառի նկարագրության մեջ. «Դրա շուրջը սովորաբար պատրաստվում է քառանկյուն շրջանակ...»: Տեքստի շարունակությունը կորել է, բայց, ամենայն հավանականությամբ, նկատի ուներ փայտե ամրացումների ամենապարզ ձևը կամ հետագայում տարածված «պարտեզները»՝ փայտե հրապարակներ, որոնց ներսում դրված էին մամուռ և քարեր[1]։
Մինչև 19-րդ դարը տոնածառերը ամրացնելու համար օգտագործվել են տարբեր սարքեր՝ ավազով լցված լոգարաններ և տակառներ, խաչված փայտե տախտակներից պատրաստված պարզունակ կառույցներ, ծառի բնի տակ փորված անցքով կաղնու չուրբակներ, ցածր կով կթելու նստարան՝ նստատեղի մեջ կտրված անցքով և նույնիսկ փորված կերային ճակնդեղ[1]։
Հատուկ տոնածառի տակդիրները գոյություն ունեն առնվազն 1876 թվականից, երբ Arthur's Illustrated Home Magazine-ը առաջարկեց տոնածառի տակդիրը վերածել ծաղկի տակդիրի[2]։ Նույն թվականին Հերման Ալբրեխտը Ֆիլադելֆիայից, Փենսիլվանիա, ստացավ երկու ԱՄՆ արտոնագիր տոնածառի տակդիրի համար[3]։ 1892 թվականին ատաղձագործ Էդվարդ Սմիթն առաջարկեց տնական տոնածառի տակդիր[4]։
1919 թվականին ամերիկյան Popular Science ամենամսյա ամսագիրը գրառում է տեղադրել տոնածառի տակդիրի նոր տեսակի մասին։ Այն ուներ լայն կոնաձև հիմք, որը ներառում էր ջրի բաք։ Ցինկապատ երկաթե ջրամբարի մեջ դրված ջուրը զգալի կշիռ էր տալիս տոնածառի կայունության համար նախատեսված տակդիրին: Ջրի շնորհիվ տոնածառը շատ ավելի երկար է մնում թարմ ու կանաչ[5]։
Դիզայն և տեսակներ
խմբագրել19-րդ դարի վերջին Գերմանիային բնորոշ ստենդները հետևյալ տեսքն ունեին (հիմնվելով պահպանված օրինակի վրա). մետաղական ամրակ՝ մխոցի տեսքով, ամրացված պտուտակով ձուլված զանգվածային քառակուսի հիմքի վրա։ Մխոցի վերին մասում պտուտակված են երեք ամրացնող պտուտակներ: Նման ստենդների քառակուսի հիմքը պատրաստված էր ամուր: Որպես կանոն, դրանք զարդարված էին Սուրբ Ծննդյան խորհրդանիշներով՝ տոնածառերով և զուգված ճյուղերով, հրեշտակներով, աստղերով, մոմերով, կոններով, արձանագրություններով, Գերմանիային բնորոշ կենդանիների պատկերներով, հեքիաթային կերպարներով և այլն։ 19-րդ դարի նմուշները ցույց են տալիս դեկորի հարստությունը և մանրամասների հավակնոտությունը[1]։
Այժմ տակդիրները պատրաստվում են պլաստմասե, փայտե կամ մետաղական։ Մետաղական տակդիրներն ավելի մաշվածության դիմացկուն են, դրանք պատրաստված են ռետինե «ոտքերով», որոնք պաշտպանում են հատակը քերծվածքներից: Որոշ արտադրողներ տոնածառի հետ միասին վաճառում են նաև դեկորատիվ կառույցներ՝ հյուսած զամբյուղներ՝ տոնածառի տակդիրը զարդարելու համար[6]։
Բնական ծառերի համար նախատեսված տոնածառի տակդիրները հաճախ ունեն ջրի բաք[7]։ Բնական տոնածառի ավելի լավ ամրության համար պետք է օգտագործել ջրի մեծ բաք[8]։ Վաշինգտոնի պետական համալսարանի ֆիտոպաթոլոգ Գարի Չաստագները հետազոտություն է անցկացրել տոնածառի տակդիրների տարբեր մոդելների վերաբերյալ և պարզել, որ փորձարկված 22 տարբեր տակդիրներից միայն վեցն ունեն բավարար ջրի տարա տոնածառի համար, որի տրամագիծը 10 սմ-ից ավելի է[9]։
Տոնածառի տակդիրները երբեմն ավելի մասնագիտացված դեր էին խաղում, երբ խոսքը վերաբերում էր ալյումինե տոնածառերին: Այս արհեստական տոնածառերը լուսավորելու սովորական մեթոդը հատակի «գունավոր անիվն» էր, որը տեղադրված էր ծառի տակ[10]։ Տոնածառի տակդիրները երբեմն ավելի մասնագիտացված դեր էին խաղում, երբ խոսքը վերաբերում էր ալյումինե տոնածառերին: Այս արհեստական տոնածառերը լուսավորելու սովորական մեթոդը հատակի «գունավոր անիվն» էր, որը տեղադրված էր ծառի տակ[11]։
Այլ օգտագործումներ
խմբագրելՏոնածառի որոշ տակդիրներ զարդարված էին յուրահատուկ ոճով և արժեք ունեն հնաոճ իրերի երկրորդային շուկայում: Օրինակներից մեկը 1950-ականների դեկորատիվ տոնածառի տակդիրն է, որը մշակվել է հագուստի արտադրողների ազգային ասոցիացիայի կողմից և պատրաստված է վիմագիր թիթեղից՝ տոնական դիզայնով։ Վիմագիր թիթեղյա դիզայնով տոնածառի տակդիրը բաց շուկայում կարող է արժենալ մինչև 250 դոլար[12]։
Թանգարան
խմբագրել2019 թվականին գերմանական Մյուլակեր քաղաքում բացվել է թանգարան՝ նվիրված տոնածառի տակդիրներին։ Թանգարանի հավաքածուն ներառում է ավելի քան 300 ցուցանմուշ սկզբնական հավաքածուից (բաղկացած է 1200-ից[13])։ Այն հավաքել է տեղի բնակչուհին 20 տարի շարունակ[13][14]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 Иванова-Бучатская Ю. В. Немецкое Рождество: традиционные компоненты, предметы, символы в коллекциях и архивных материалах МАЭ // Культурное наследие народов Европы. Сборник МАЭ РАН. Т. LIX.. — СПб.: Наука, 2011. — ISBN 978-5-02-038267-1
- ↑ Arthur, T S (1876). «A Wee Bit Garden». Arthur's Lady's Home Magazine[en]. T.S. Arthur & Sons[en]. 44: 288.
- ↑ «Patent Public Search | USPTO». ppubs.uspto.gov. Արխիվացված օրիգինալից 2022-11-06-ին. Վերցված է 2022-12-16-ին.
- ↑ Smith, Edward (1892). «Christmas-Tree Stand, etc». American Bee Journal. Dadant & Sons. 30: 830. Վերցված է 2008-12-22-ին.
- ↑ «A New Christmas-Tree Stand That Prevents the Tree from Tipping». Popular Science. Bonnier Corporation[en]. 91 (6): 874. December 1917. ISSN 0161-7370.
- ↑ «Как выбрать искусственную ёлку» (ռուսերեն). Деловой Петербург. 2022-12-14. Արխիվացված օրիգինալից 2022-12-16-ին. Վերցված է 2022-12-16-ին.
- ↑ Ellen Sandbeck Organic housekeeping : in which the nontoxic avenger shows you how to improve your health and that of your family while you save time, money, and, perhaps your sanity. — New York: Scribner, 2006. — С. 332. — xx, 426 с. — ISBN 0-7432-5620-4, 978-0-7432-5620-9, 978-1-4165-9570-0, 1-4165-9570-8
- ↑ «At the root of a Christmas tradition». The Boston Globe (անգլերեն). 2008-12-21. Արխիվացված օրիգինալից 2022-12-16-ին. Վերցված է 2022-12-16-ին.
- ↑ Fleenor, Denny (2003-12-10). «A Better Christmas Tree and Tree Safety Tips». Washington State University (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2008-12-08-ին. Վերցված է 2022-12-16-ին.
- ↑ «Trees Made of Tinsel - December 1, 2004». money.cnn.com. Money Magazine[en]. 2004-12-01. Արխիվացված օրիգինալից 2012-07-17-ին. Վերցված է 2022-12-16-ին.
- ↑ «A dark family secret: The artificial Christmas tree». East Bay Times (ամերիկյան անգլերեն). 2006-12-24. Արխիվացված օրիգինալից 2019-08-15-ին. Վերցված է 2022-12-16-ին.
- ↑ «Christmas Tree Stand: What Is It? What Is It Worth?». Country Living (ամերիկյան անգլերեն). 2008-11-04. Արխիվացված օրիգինալից 2022-12-16-ին. Վերցված է 2022-12-16-ին.
- ↑ 13,0 13,1 «Немецкий музей показывает необычные подставки для елок – DW – 19.12.2019». dw.com (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022-12-16-ին. Վերցված է 2022-12-16-ին.
- ↑ «Museum für Christbaumständer in Mühlacke». Suedkurier (անգլերեն). 2019-12-17. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-12-25-ին. Վերցված է 2022-12-16-ին.
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Bates, Rick Caring for your cut Christmas tree(անգլ.) // Pennsylvania State University. — Department of Entomology.
- Mahany, Barbara What to know before buying (another?) tree stand(անգլ.) // 'Chicago Tribune'. — Newsday, 2008.