Տիեզերական պլազմայի ֆիզիկա
Տիեզերական պլազմայի ֆիզիկա (արևմտյան երկրերոմ հաճախ նաև տիեզերական ֆիզիկա), աստղաֆիզիկայի, ինչպես նաև պլազմաի ֆիզիկայի բաժին, որն ուսումնասիրում է տիեզերական պլազմայի բնույթը։
Տիեզերքի զանգվածի մոտավորապես 95%-ը (չհաշված սև մատերիան և սև էներգիան, որոնց բնույթը դեռևս հայտնի չէ), ներառյալ բոլոր աստղերը, միջաստղային և միջմոլորակային միջավայրերը, մոլորակային մթնոլորտների վերին շերտերը, գտնվում է պլազմային վիճակում[1][2]։ Պլազմային բնույթ ունեն էներգիայի մի տեսակից մյուսին անցման պրոցեսները, որոնք հանդիսանում են աստղերի և նրանց շուրջ պտտվող մոլորակների վրա ընթացող ակտիվ պրոցեսների էությունը։
Տիեզերական պլազմայի ֆիզիկան ուսումնասիրում է կապված տիեզերական համակարգերի(օրինակ՝ «արեգակնային քամի-մագնիտոսֆերա-մոլորակի իոնոլորտ» համակարգը) համար բնորոշ մի շարք ֆիզիկական երևույթներ։ Մասնավորապես զբաղվում է արեգակնային քամու, մոլորակների մագնիսոլորտի և իոնոլորտի, բևեռափայլերի, տիեզերական ճառագայթների, սինխրոտրոն ճառագայթման ուսումնասիրությամբ։
Ռուսական գիտությունների ակադեմիայի շրջանակներում տիեզերական հետազոտությունների ինստիտուտում տիեզերական պլազմայի ֆիզիկայի բնագավառում գիտական գործոնեությունը կենտրոնացած է հետևյալ ուղղությունների վրա․
- Տիեզերական պլազմայի պրոցեսների տեսություն
- Տիեզերական պլազմաում արագացման պրոցեսներ և տիեզերական թռիչքների ժամանակ ռադիացիոն ճառագայթման հետ կապված պրոբլեմներ
- Մերձմոլորակային և միջմոլորակային պլազմա
- Էլեկտրամագնիսական դաշտերի որոշում
- Արեգակնային քամու հետազոտություն
- Մագնիսոլորտային պրոցեսների ֆիզիկա
Առաքելությունները, տիեզերական ապարատներ և արբանայակներ խմբագրել
Մի շարք հատկանիշներ և մեծություններ, որոնք ուսումնասիրվում են տիեզերական ֆիզիկայի կողմից, ունեն գործնական բնույթ և տարածության մեջ չափվում են արբանյակների, տիեզերական ապարատների և հրթիռ-զոնդերի օգնությամբ։ Դրանցից մի քանիսն են․
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «КОСМИЧЕСКАЯ ПЛАЗМА • Большая российская энциклопедия - электронная версия». bigenc.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունվարի 11-ին.
- ↑ «Институт Космических Исследований. Направление — Физика космической плазмы». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 16-ին. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Институт Космических Исследований РАН(ռուս.), (անգլ.)
- NASA . Goddard Space Flight Center (անգլ.)
- Inter-Agency Consultative Group (անգլ.)
- European Space Agency (ESA) (անգլ.)
- Institute of Space and Astronautical Science, Japan Արխիվացված 2008-05-01 Wayback Machine (ճապոներեն), (անգլ.)
- CNES, France (ֆր.), (անգլ.)
- Max-Planck-Institut für extraterrestrische Physik (գերմ.), (անգլ.)