Տանգու (արարած)
Տենգուն (ճապ.՝ 天狗 - բառացի՝ «Երկնային շուն»; չին.՝ Տան Գոու), ճապոնական հավատալիքների արարած։ Ճապոնական հավատալիքների մեջ Տենգուն տերատոլոգիական արարած է. հայտնվում է բարձրահասակ տղամարդու կերպարում` կարմիր դեմքով, երկար քթով, երբեմն թևերով։ Տենգուն շատ հաճախ հագնում է լեռնային ճգնավորի (յամաբուշիի) հագուստ. նա օժտված է հսկայական ուժով։
Ընդհանուր նկարագրություն
խմբագրելՏենգուն սիրում է մաքրությունը, չի հանդուրժում մարդկանց հարևանությունը, փայտահատներին, վախեցնում է նրանց բարձր ծիծաղով։ Համաձայն ժողովրդական համոզմունքի՝ մահից հետո չար կամ հպարտ մարդը կարող է վերածվել տենգուի։
Թենգուին վերագրվում են արտասովոր ֆիզիկական հմտություններ։ Ժամանակ առ ժամանակ նրանք ծառայում են որպես ուսուցիչներ պատերազմի և ռազմավարության արվեստում այն մարդկանց համար, ում արժանի են համարում։ Բացի այդ, ազնիվ տենգուն հանդես է գալիս որպես սուրբ մարդկանց և տաճարների պաշտպան։ Այնուամենայնիվ, ավելի հաճախ տենգուն չար, ծաղրող արարածներ են, որոնք ամեն անգամ ձգտում են վնասել մարդկանց։ Նրանք դաժան խաբեբաներ են, կրակներ են առաջացնում, հրահրում պատերազմներ։
Տենգուն չի կարող հանդուրժել ամբարտավանությունը, նախապաշարմունքը և ունայնությունը, հատկապես, երբ բուդդայական քահանաների և սամուրայների մասին է խոսքը։ Այսպիսով, Կամակուրայի դարաշրջանի ավարտին տենգուն դառնում է գրականության հիմնական գործիքը Դհարմայի պաշտպան հոգևորականության մեղավորությունը քննադատելու և բացահայտելու համար։
Տենգուն հեքիաթներում
խմբագրել
Չնայած այն հանգամանքին, որ տենգուն թևեր ունի, հեքիաթներում նա թռչում է կախարդական թևերի օգնությամբ։
18-րդ դարի վերջում լեգենդի մեջ վիշապ լճի տիրոջը լեռներ է քարշ տալիս, որպեսզի նա ծարավից մեռնի ։ Փրկում է վիշապին Բուդդայական մի վանական։ Տենգուն սիրում է տեղավորվել ոլորված կոճղերով հին ծառերի մեջ։ 19-րդ դարի վերջի լեգենդներից մեկում մահացել են մարդիկ, ովքեր հատել են սոճին, որի մեջ ապրում էր Տենգուն:։
Տենգուի տեսակները
խմբագրելԿարասու տենգու
խմբագրելԿոտենգու «ագռավ» տենգու, կրտսեր տենգու
Տենգուի հնագույն ձև, որը պատկերված է որպես չար, ագռավանման արարած։ Նա ուներ մարդու մարմին, կեռանման դեմք, փոքր գլուխ, թևեր և ճանկեր։ Առևանգում է մեծահասակներին և երեխաներին։ Մասերի է բաժանում նրանց, ովքեր միտումնավոր վնասում են անտառը։ Երբեմն կարասու տենգուն ազատում է իր առևանգած մարդկանց, բայց կենդանի մնալով՝ նրանք վերադառնում էին տուն տկարամիտ դարձած։ Նրանք կարող են նաև շահարկել մարդու ճակատագիրը։
Կա նաև «Վեեր տենգու» հեքիաթը, որի սյուժեի հիմքում ընկած է այն փաստը, որ գյուղացի Հեյսակուն վեերների փոխանակում է կատարել։ Վեերի մի կողմը թակելիս՝ «Քիթ, աճի՜ր, քիթ, աճի՜ր, քիթ աճի՜ր» բառերով. թխկացնելով մյուսին և միաժամանակ երեք անգամ ասելով. «Քիթ, նեղացի՜ր», քիթը վերադառնում էր իր նախկին տեսքին։ Այս հեքիաթի հիման վրա 1970-ում թողարկվեց համանուն Դիաֆիլմ[1]։
Յամաբուշի տենգու
խմբագրելԴաիտենգու, լեռնային ճգնավոր վանական
տենգուն, որն իր կյանքի ընթացքում արտաքնապես ավելի նման էր մարդու և պաշտպանի դեր էր ստանձնել մարդկային գործերում։Տենգուն կարող է վերածվել տղամարդու, կնոջ կամ երեխայի, բայց նրա հիմնական հիպոստազը ոտաբոբիկ թափառող տարեց ճգնավորն է՝ ծայրահեղ երկար քթով Յամաբուշի վանականը։
Գրականություն
խմբագրել- Тэнгу // Мифологический словарь/ Гл. ред. Е. М. Мелетинский. — М.:Советская энциклопедия, 1990. — 672 с.
- «Веер Тэнгу. Японские сказки» ISBN 5-7440-0234-0. (1991 год) 208 с.
Ծանոթագրություններ
խմբագրելԱրտաքին հղումներ
խմբագրել | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Տանգու (արարած)» հոդվածին։ |