Վշտի դիմակ

Վշտի դիմակ;
Տեսակ	memorial complex?
Բարձրություն	15 մետր
Երկիր	Ռուսաստան
Բնակավայր	Մագադան
	http://www.culture.goldkolyma.ru/object.php?itemid=25
	Mask of Sorrow memorial Վիքիպահեստում

«Վշտի դիմակ», քաղաքական բռնաճնշումների զոհերի հիշատակին նվիրված հուշահամալիր Մագադանում։ Կենտրոնական հուշարձանն ունի 15 մ բարձրություն։ Հեղինակներն են քանդակագործ Էռնստ Նեիզվեստնին, ճարտարապետ Կամիլ Կոզաևը։ «Վշտի եռանկյունու» երեք պլանավորված հուշարձաններից մեկն է։ 2017 թվականի նոյեմբերի 20-ին բացվել է «Վշտի եռանկյունու» երկրորդ հուշարձանը Եկատերինբուրգի մոտ («Վշտի դիմակներ. Եվրոպա-Ասիա»)։ Երրորդ հուշարձանը (Վորկուտայում) չի ստեղծվել։

Հուշարձանի պատմություն խմբագրել

1990 թվականի ամռանը Մագադան է այցելել քանդակագործ Էռնստ Նեիզվեստնին, որն այդ ժամանակ ավելի քան 20 տարի ապրում էր ԱՄՆ-ում։ Նա բերել և ցուցադրել է 30-50-ականների ստալինյան բռնաճնշումների զոհերին նվիրված հուշարձանի էսքիզով սլայդներ։ Ենթադրվում էր, որ Մագադանում տեղադրված հուշարձանը կդառնա քանդակագործի մտահղացած «Վշտի եռանկյունու (Մագադան, Վորկուտա, Եկատերինբուրգ) առաջին հուշարձանը։ 1990 թվականի հուլիսի 23-ին Մագադանի քաղգործկոմը որոշում է ընդունել Մագադանում Ստալինյան բռնաճնշումների զոհերին նվիրված հուշարձան կառուցելու մասին։

Հուշակոթողի Կենտրոնական քանդակը մարդու ոճավորված դեմքն է, որի ձախ աչքից փոքրիկ դիմակների տեսքով արցունքներ են հոսում։ Աջ աչքը պատկերված է վանդակավոր պատուհանի տեսքով։ Դարձերեսը՝ լացող կնոջ բրոնզե քանդակ է՝ ոչ կանոնական խաչելության տակ^[1]։ Հուշարձանի ներսում տիպիկ բանտախցի պատճենն է։

Հուշահամալիրը գտնվում է Մագադանի Կրուտոյ բլուրում և բացվել է 1996 թվականի հունիսի 12-ին։ Այս բլրի վրա Ստալինյան ժամանակներում եղել է «Տրանզիտկա»՝ փոխադրման կետ, որտեղից բանտարկյալների էտապներն ուղարկվում էին Կոլիմայի տարբեր ճամբարներ։

2008 թվականի սեպտեմբերի 24-ին Մագադանի մարզ կատարած այցի ընթացքում Ռուսաստանի նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևն այցելել է հուշարձան և ծաղիկներ դրել նրա մոտ^[2]։ 2016 թվականին հուշարձանը պղծել են վանդալները՝ կարմիր ներկով վրան գրելով «Ստալինը ողջ է» ((«Сталин жив»))^[3]^[4]։

Դիմակը վերականգնվել և վերաբացվել է 2022 թվականի հոկտեմբերի 30-ին։

Քննադատություն խմբագրել

Հուշարձանը գիշերը

Պատմական գիտությունների դոկտոր Անատոլի Խազանովն այս «հրեշավոր, Զատկի կղզու քանդակների ոճով կառույցը» անվանել է «քանդակագործ Էռնստ Նեիզվեստնիի ակնհայտ ձախողում»^[5]։ Խազանովի կարծիքով՝ «Վշտի դիմակը» ցույց է տալիս, թե ինչպիսին կարող է լինել ազգային հուշարձանը (նման հուշարձան առաջարկել են տեղադրել Նիկիտա Խրուշչովը, Միխայիլ Գորբաչովը և Բորիս Ելցինը, բայց այդ առաջարկը չի իրականացվել) բռնաճնշումների զոհերի հիշատակին, եթե այն, այնուամենայնիվ, կառուցվի ներկայում^[6]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Отдел культуры администрации Магадана, К. Казаев, Т. Исаева. «Мемориальный комплекс "Маска Скорби"». Памятники жертвам политических репрессий на территории бывшего СССР. Сахаровский центр. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 17-ին. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 5-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
↑ «Поездка в Магаданскую область». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 3-ին. Վերցված է 2009 թ․ դեկտեմբերի 13-ին.
↑ «На «Маске скорби» под Магаданом написали «Сталин жив»» (ռուսերեն). Lenta.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 6-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 6-ին.
↑ «"Сталин жив": памятник жертвам репрессий в Магадане осквернили надписью». ru.espreso.tv. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 6-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 6-ին.
↑ Хазанов А. М. О ком скорбеть и кого забыть? (Ре)конструкция коллективной памяти в современной России // Историческая экспертиза. — 2017. — № 1 (10). — С. 45.
↑ Хазанов А. М. О ком скорбеть и кого забыть? (Ре)конструкция коллективной памяти в современной России // Историческая экспертиза. — 2017. — № 1 (10). — С. 44 — 45.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

[1] Отдел культуры администрации Магадана, К. Казаев, Т. Исаева. «Мемориальный комплекс "Маска Скорби"». Памятники жертвам политических репрессий на территории бывшего СССР. Сахаровский центр. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 17-ին. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 5-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)

[2] «Поездка в Магаданскую область». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 3-ին. Վերցված է 2009 թ․ դեկտեմբերի 13-ին.

[3] «На «Маске скорби» под Магаданом написали «Сталин жив»» (ռուսերեն). Lenta.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 6-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 6-ին.

[4] «"Сталин жив": памятник жертвам репрессий в Магадане осквернили надписью». ru.espreso.tv. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 6-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 6-ին.

[5] Хазанов А. М. О ком скорбеть и кого забыть? (Ре)конструкция коллективной памяти в современной России // Историческая экспертиза. — 2017. — № 1 (10). — С. 45.

[6] Хазанов А. М. О ком скорбеть и кого забыть? (Ре)конструкция коллективной памяти в современной России // Историческая экспертиза. — 2017. — № 1 (10). — С. 44 — 45.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]